İlk haberimizi nerede okuduk, hatırlıyor muyuz? Belki mutfakta açık duran bir televizyonda, belki de sabah servis beklerken göz ucuyla baktığımız bir telefon ekranında. Artık her yerdeyiz ve haber de öyle. Teknoloji çağında haber okumak, yalnızca bir ekran karşısında değil; bir algoritmanın, bir seçimin ve çoğu zaman bir alışkanlığın tam ortasında gerçekleşiyor.
Eskiden gazete sayfaları arasında gezinirken bir haberi okuma süremiz, neredeyse bir kahve molasına eşlik edecek kadar uzundu. Bugün ise saniyeler içinde karar veriyoruz: Tıklayacak mıyız, geçecek miyiz? Bu karar, sadece içeriğin başlığına ya da görseline değil, çoğu zaman bizi tanıyan bir yapay zekânın karşımıza ne koyduğuna da bağlı.
Peki, bu yeni okuma biçimi bizi nasıl etkiliyor? Bilgiye erişim hiç olmadığı kadar kolaylaştı, evet. Ama bilgiye temas etmenin kolaylığı, onu anlamayı da kolaylaştırıyor mu? Akademik literatür, dijital medya okuryazarlığının bu noktada hayati olduğunu söylüyor. Çünkü artık sadece bilgiyi bulmak değil, onu değerlendirmek, kaynağını sorgulamak ve bağlamını anlamak da bizim sorumluluğumuzda.
Haberi okurken "Bu gerçekten oldu mu?" diye sormak kadar, "Bu haber neden şimdi karşıma çıktı?" diye düşünmek de gerekli. Teknolojik altyapılar, kullanıcı tercihlerini analiz ederek haber akışlarını kişiselleştiriyor. Yani dijital dünyada gördüğümüz her şey, bir tercih sonucu değilse bile bir seçimin ürünü. Bu seçimleri yapan ise çoğu zaman biz değiliz, bizim verilerimiz.
Bu durum haber okuma pratiğimizi sessizce dönüştürüyor. Eskiden toplumun ortak gündemini belirleyen haberler, şimdi bireyin algoritmik yankı odasında yankılanıyor. Haberleri değil, haberin biçimini tartıştığımız bir dönemdeyiz. Neyin haber değeri taşıdığına dair tartışmalar, artık sadece editöryel masalarda değil, sosyal medyanın beğeni oranlarında, paylaşım sayılarında ve yorum başlıklarında da yapılıyor.
Ama hâlâ bir umut var. Çünkü teknoloji, sadece bir araç. Onu nasıl kullandığımız, nasıl yönettiğimiz, neye ne kadar dikkat verdiğimiz bizi dönüştüren esas faktör. Haber okumak, teknoloji çağında pasif bir tüketim değil, aktif bir sorgulama ve farkındalık pratiği olabilir. Bu çağda okur olmak, aynı zamanda dijital vatandaş olmayı da gerektiriyor.
İlk yazımda size bir öneriyle veda etmek isterim: Bir sonraki haberinizi okurken sadece içeriğe değil, içeriğin geldiği yere, size sunulma biçimine ve zamanlamasına da dikkat edin. Çünkü teknoloji çağında haberi okumak kadar, onu nasıl okuduğumuz da önemli.
