“Metaverse” geliyor! Hazır mıyız?

Çok değil daha bir gün önce -bu yazıyı yazarken- tüm haber sitelerinin öne çıkan haberlerinde "Facebook adını değiştiriyor" haberine rastladık. Daha haberin dijital yansımaları geçmemişken az önce (21 Ekim 2021) Facebook-Cambridge Analytica veri skandalı sebebiyle (2018) davaya dahil edildiğini okuyoruz.

Facebook adını değiştirir ya da değiştirmez bilmiyorum ama Mark Zuckerberg, yıllardır veri gizliliğini ihlal edip pazarlamak suçlarından birçok ceza aldığı gibi davalar yakın gelecekte artacak gözüküyor. Hal böyleyken yaptığı her açıklama tüm Dünya'da büyük ilgi uyandırıyor.

WhatsApp, Instagram, Messenger ve Oculus'un ismi de değişir mi henüz bilmiyoruz. 28 Ekim'de "Connect" diye adlandırılan yıllık toplantısında açıklanacağı bekleniyor. Tarihe şimdiden not düşülecek bir gün olur kim bilir. Kurulduğu günden bu yana gündemden hiç düşmeyen Facebook tüm platformlarıyla birlikte veri güvenliğinden, ayrımcılığa, konuşulmaya uzun süre de devam edecek. Konu başlığımıza gelirsek "Metaverse"in çok konuşulmasının sebebi yine Mark Zuckerberg.

Facebook bir blog yazısında "Başkalarıyla birlikte çalışarak, genellikle meta veri deposu olarak adlandırılan şeyi geliştiriyoruz - sanal ve artırılmış gerçeklik gibi teknolojileri kullanan birbirine bağlı sanal deneyimlerin yeni bir aşaması. Daha büyük bir "sanal varlık" duygusu yaratarak, çevrimiçi etkileşimin kişisel etkileşim deneyimine çok daha yakın olabilecek. Meta veri deposu, yeni yaratıcı, sosyal ve ekonomik fırsatlara erişimin kilidini açmaya yardımcı olma potansiyeline sahip olacak. Avrupalılar en başından itibaren onu şekillendirecekler." Açıklamasının hemen ardından Metaverse inşa etmek için Avrupa'da 10 bin kişiyi işe alacağı haberini duyunca herkes konuya odaklandı.

Metaverse Nedir?

Metaverse, tüm sanal dünyaların, artırılmış gerçeklik ve İnternet'in toplamı da dahil olmak üzere, neredeyse geliştirilmiş fiziksel gerçeklik ve fiziksel olarak kalıcı sanal alanın yakınsamasıyla oluşturulan kolektif bir sanal paylaşılan alandır.

"Metaverse" tipik olarak algılanan bir sanal evrene bağlı kalıcı, paylaşılan, 3D sanal alanlardan oluşan, gelecekteki internet yinelemesi kavramını tanımlamak için kullanılır. (Kaynak Wikipedia)

Yönetmen Steven Spielberg bilim kurgu aksiyon macera filmi ''Ready Player One" izlediyseniz işte size Metaverse örneği derim. Matrix, Avatar da bana göre en güzel örneklerinden. Keza Minecraft, Roblox, Fornite ve birçok oyunda kurgusal evrende geçiyor.

11 yaşında ki kızıma "Metaverse" duydun mu diye sorduğumda eliyle "ooo oooo" işareti yapıp, "Roblox'ta Metaverse Champion partileri bile yaptılar" demesiyle bu yazının aslında gecikmiş bir yazı olduğunu da fark ettim. Pandemiyle birlikte sadece dijital sosyalleşen bu çocukların Roblox oynarken Discord ile oyun hakkında konuştuklarına şahit olmuş bir anne olarak bu yazıyı çoktan yazmalıydım.

Metaverse Kavramı Ne Zamandır Hayatımızda?

Metaverse terimi ilk kez insanların avatarlar olarak birbirleriyle ve yazılım ajanlarıyla , gerçek dünyanın metaforunu kullanan üç boyutlu bir sanal uzayda etkileşime girdiği, Neal Stephenson'un 1992 bilim kurgu romanı Snow Crash'de ortaya çıkıyor.

Neal Stephenson bilimkurgu romanından bir terimden daha fazlası olan Metaverse bugün inşa ediliyor. Geçtiğimiz gün izlediğim belgesel de kripto mimarlık ofislerinin şirketler ve kişiler için tasarladığı ofis ve evleri görünce dijital evrenin çoktan hücrelerimize kadar yerleştiğini görüyorum. Düşünsenize "neredeyse" hayal bile edilemez bir tasarım ile bir harita oluşuyor.

Fiziksel gerçekliğiniz dijital evrende yaşamaya başlıyor. İster avatar oluşturun ister gerçek evinizin, ülkenizin, ofisinizin ve hatta hayatınızın dijital ikizi Metaverse'de kendi statüsünü oluşturacak. Markaların (Gucci, Louis Vuitton, Burberry vb) Metaverse bu kadar ilgi duyması sizce neden?

Bakın; Roblox kullanıcılarının ürünleri keşfedip satın alabileceği sürükleyici bir multimedya deneyimi olan Gucci Garden'ı oluşturan moda öncüsü Gucci'yi ele alalım. Sanal platformlarda var olan değeri yansıtan, deneyim yoluyla elde edilebilen sınırlı sayıda dijital Gucci el çantası , fiziksel eşdeğerinin değerinden daha fazla 4.000 dolardan fazla satıldı .

Çok minik bir örnek ile anlatırsam; Metaverse'de yarattığınız dünyanızda ( ya da dahil olduğunuz toplulukta diyelim) Sokakta yürüdüğünüzü hayal edin. Aniden, ihtiyacınız olan bir ürünü düşünüyorsunuz. Hemen yanında, aklınıza gelen ürün ve seçeneklerle dolu bir otomat beliriyor. Duruyorsunuz, otomattan bir ürün seçiyorsunuz, ürün evinize gönderiliyor ve yolunuza devam ediyorsunuz. Arkadaşlarınızla buluşuyor, sanat galerisi geziyor,konsere katılıyor, eğleniyor, çalışıyor ya da oyun oynuyorsunuz. Unutmayın bu dünya var olan dünyanızın en gelişmiş teknolojilerle donatılmış sanal hali.

Neler değişecek?

Sanal ekonominin gerçek dünyadaki karşılığı kadar değere sahip olduğu bir gelecek geliyor. Önümüzdeki on yılda teknoloji o kadar çok gelişecek ki, fiziksel ve dijital dünya ayırt edilemez bir şekilde bütünleşecek. Markalar bu yeni geleceğe uyum sağlamak için hareket ederken, sahiplenmeyi, yaratıcılığı ve kapsayıcılığı misyonlarının merkezine yerleştiren, kullanıcı odaklı sürükleyici deneyimler yaratmak için odaklarını yeniden düzenlemeleri çok önemli.

Sanal dünyalar, artırılmış gerçeklik ve internet hizmetlerinin bir araya gelmesiyle oluşturulan sanal bir alan olan Metaverse gümbür gümbür geliyor. Ve bilinen her şeyi değiştirecek.

Metaverse, insanların etkileşim ve hayatlarını yaşama biçimlerinde devrim yaratarak , işletmelerin ne olduğunu ve nasıl çalışması gerektiğini yeniden tanımlayacak. Bazı şirketler şu an izliyor, bazıları yatırım yapıyor bazıları da öğreniyor. Şu gerçek var ki metaverse de olmayan ya da yatırım yapmayanlar geride kalacak.

Metaverse nasıl oluşacak?

Meta veri deposu zaten hayatımızda. Pandemiyle birlikte hepimiz çevrimiçi "video konferans, Minecraft veya Roblox gibi oyunlar, kripto para birimleri, e-posta, sanal gerçeklik, sosyal medya ve canlı yayın" da en az bir kez yer aldık. Bu alanlar her geçen gün gelişmeye devam ediyor. Genişleyen siber dünyamız çeşitli teknolojiler ve ekosistemler tarafından yönlendirilen dijital bir "büyük patlama"ya işaret ediyor.

Teknolojiler, Arttırılmış Gerçeklik, Kullanıcı Etkileşimi (İnsan-Bilgisayar Etkileşimi), Yapay Zeka, Blok Zinciri, Bilgisayar Görüşü, Uç ve Bulut bilişim ve Geleceğin Mobil Ağları gibi mevcut İnternet'ten meta veriye geçişi sağlayan etkinleştiriciler.

Dikkat çekici bir şekilde, meta veri deposu ekosistemi, insan kullanıcılarının kendi kendini idame ettiren, kalıcı ve paylaşılan bir alanda yaşamasına ve oynamasına izin veriyor.

Nelere Dikkat Edilmeli?

Bana göre en büyük sorun Metaverse de gizlilik ve eşit etik yaklaşım. İnsanlara daha fazla seçenek sunarken gelişen dijital ekonomi nasıl etkiler yaratacak henüz bilinmiyor.

"Hiçbir şirket meta veri deposuna sahip olmayacak ve işletmeyecek" dense de gizliliği koruyan veri kullanımlarını etkinleştirmek için teknolojiyi nasıl geliştirilecek bilinmiyor.

Herkesin kendi verilerini kontrol edebilmesine gerekliliğine inanıyorum. Daha dijital okuryazarlık gelişmemişken yeni dünya düzeni ve dijital evren ile ilgili nasıl evrileceğiz?

Bu nedenle, meta veri deposu ekosistemi, Avatar, İçerik Oluşturma, Sanal Ekonomi, Sosyal Kabul Edilebilirlik, Güvenlik ve Gizlilik ve Güven ve Hesap Verebilirlik dahil olmak üzere kullanıcı merkezli unsurları dikkate alınmak zorunda.

Metaverse ile birlikte fiziksel ve dijital dünya ayırt edilemez bir şekilde bütünleşecek. Bu kaçınılmaz gözüküyor. Yeşim olarak dileğim; her zaman insani duygularımızı kaybetmeden yeniliklere uyumlanabilmemiz dileğiyle…

Yeşim Mutlu