Göz Kırpan Kız neden silindi?

"Bir adada dünya yaratırsın ya da dünyayı ıssız bir adaya çevirirsin." Cemil Onay

Son üç yıldır Bozcaada'ya gitmemiş olsam da ruhum orada. Bozcaada ile ilgili her haberde duygularım yükselir. Aramızda ki bağı tarif etmem mümkün değil. Perşembe günü ressam Cemil Onay'ın "Göz Kırpan Kız" duvar resmini silmesini öğrendiğim andan itibaren kendime sığamaz oldum. Kızlarımın hocası, değerli dostum duvar resmini neden silmişti neden? Yaşadığı sorunların içinde olamasam da paylaştıkları kadarıyla her zaman bildim. Hafize Hanım'da Cemil Hoca'da çok naif dostlardır. Zaten incelikler yüzünden üzerine üzerine gelmez mi hayat?

Cemil Onay, Bozcaada'nın simgesi haline gelmiş, sırf o duvar resminin önünde fotoğraf çektirmek için adaya giden onca insan varken ne olmuştu da resmi silmişti? Hemen telefona sarıldım, yanlarında olamasam da hüzünlerine ortak olmak istedim.

Bu satırları yazarken Cemil Onay ile ilgili Instagram paylaşımımın altında yorum olarak göz kırpan kızı silmesinin reklam amaçlı olduğu gibi yorumlar da gelmişti. Buradan okuyan herkese bir sanatsever ve fotoğrafçı olarak söylemek isterim ki; bu yorumları bırakanlar işin hala madde kısmındalar. Sizce Cemil Onay'ın reklama mı ihtiyacı var? Uluslararası kabul görmüş bir sanatçının eserleri zaten onun adına konuşur.

Sanatına, eserlerine hayran insanlar adına merak edilen soruları bir dostu olarak Cemil Onay'dın bizzat anlatmasını istedim. Cemil Hoca henüz konuşmaya hazır olmadığını, manifestosunu ileride açıklayacağını söyleyince ısrar etmedim. Eşi Hafize Onay sorularıma açık yüreklilikle cevap verdi.

Sevgili Hafize Onay ve Cemil Onay'a dostlukları ve samimi açıklamaları için çok teşekkür ederim. Ben her zaman onların yanında olacağım. Sanat herkes içindir, sanatçıyı da korumak ve onun sesi olmak hepimizin görevidir.

Hafize Hanım eşiniz Cemil Onay ''Göz Kırpan Kız" duvar resmini neden sildi?

Cemil Onay konuyla ilgili sanatçı manifestosunu ilerde açıklayacak. Ben eşi olarak size tanık olduğum "Göz Kırpan Kız"ı anlatayım.

Göz kırpan kız,ilk 2 yıl sadece göz kırpan kızdı… Fark edilmeyen restorasyonlarla böyle ilgi gördü. Bazen dudağının üstünde uçuk çıktı, bazen kaşı patladı…

Eşim adadaki hızlı kötü gidişi derinlemesine fark edince resmi Mural'dan dilek anahtarlarıyladuvar resmine, "Palyaço Grafiti"ye dejenerasyonu anlatan tatlı bir geçiş yaptı. Sonrasında bilinçli, yönlendirilmiş ilgisizlik, yersiz kullanımlar, eleştiriler, kopyalanmalar. Ada yereline yakışmayan bir sürü para verilerek yapılan başka şehirlerden alıntı duvar resimlerinin yapılmasının sorumlusu seçilmesi tabii ki yıprattı.

Alaçatı, Cunda, Urla, Datça hatta Balat'a bakın 2010 dan önce duvar resmi var mıydı? Kapılar öyle mi boyanıyordu? Hatta bazıları Bozcaada'dan kopya mı? Bu başta bizi kızdırdı. Ama ilk kez Bozcaada'dan bir şey örnek alınıyor. Tekrarlanılıyor, esinleniliyordu. Tekrar edilmek hatta kopyalanmak sonrasında aslında koltuklarımızı kabarttı…

Kendi resmini sabote eden ressam aşağılayabilme ihtimali konusundakarşı basını araştırmaya sevk etmesi de Cemil'in başarısı… Ne resmin yapılması ne hınzırca Adayı yok ediyorsunuz uyarısını algılayamamak… Farkında olmadan Cemil'i avangart bir ressam yapmaya uğraşmaları hoş ama bunu sade ve hayatında ilk kez sergi izleyen bir bağ işçisi; "hocam sen bizim adamızın rüzgarını çizmişsin" diyerek çoktan yapmıştı.

Çünkü o gerçek insandı. Esas "ekmek parası" onun yevmiyesiydi. Çünkü hayata da resme de sade bakıyordu. Onun bakışı güzel sanatlar bitirip meyhane açanlardan ve tutunamamış – tutturamamış sanatçılardan daha temizdi.

Sanatı sadece sahnede olanlar mı/ yapılanlar mı belirler?

Görsel sanatı sadece çerçeveleyip duvara asılan, duvardaysa önünde fotoğraf çektirilen, mekanı tanıtan bir durum algılayanlar… Beyaz hali resim değil mi? Daha önce yapılmadı mı? Sanatı ancak sanatçı yok olunca anlıyorsunuz. Alın şimdi de sanat zannettiğiniz yok oldu demek değil mi? En basit anlatımla. Hikayesi bitti mi? Burada göz kırpan kız vardı diye bir sürü fotoğraf çekilmeyecek mi?

Yazılıp konuşulmayacak mı? Cemil Onay'ın silinen ilk duvar resmi mi? Bir galerist ve bir ressam daha önce dijital olmayan zamanların en çok fotosu çekilen duvar resmini silmediler mi?

Başka galerist galeri girişinde senin de pozun olan yığılı yüzler bordürünü silmedi mi? Göz kırpan kızı silmek için yevmiyeli ressam tutmadı mı? Bir işletmeci şiirli resmini silmedi mi? Bunlar suç değil mi? Tepki olarak kavramsal bir şekilde ressamı tarafından gün gün bozulup silinen resim birden niye halkın malı oluyor? Hoyratça silinen, o resim ve karga kanatlarında binlerce insan fotoğraf çektirmedi mi?

Resmi sildikten sonra gelen tepkiler nasıldı?

Beklenenden az olumsuz tepki oldu. Henüz erken. Bu turizm işinin baharı var yazı var. Topluca adaya gelmeme kararları olabilir.

Asıl şaşırtan olumlu tepkiler. Dubai'den Amerika'ya yardım teklifleri.Fiziksel saldırılara karşı son model güvenlik kamerası göndermek isteyen bir takipçisi tehlikeyi ta oradan sezmiş. İş teklifleri, yaşama alanı teklifleri… 'Göz kırpan kız'' ı şu fiyata bize yap teklifleri. Başka duvar resmi teklifleri. Her yaştan. Her yerden edebi. duygulu. samimi bazen göz yaşartan övgüler. Hepsi değerli ama. Nazik bir şekilde aslında yardım içinresim almak isteyenler çok. Resim silme olayını bu yüzden yaptı diye düşünenler çok. Bu çok normal. Marka yaratmak için türlü hileler yapan. taklalar atan…Ve tek derdi para olan insan böyle düşünür. Cemil Onay'ın ne yaptığını anlayanların bu kadar çok olması kendisini çok umutlandırdı ve şaşırttı. Herkes her şeyin farkında. Farkında olmayanlar zatendeğildiler.

Bozcaada'nın en tenha noktasından en görünen yerinde Cemil Onay'ın eserleri var. Diğer resimleri de silmeyi düşünüyor musunuz?

Cemil Onay tamir etmezse zaten ada doğası onları siler. Poseidon ya da denizin tuzu iyotu siler,yağmur ve güneş siler. Bir düzineden fazla resmi var. Bir teneke beyaz boyayla hepsi silinir.

Öğretmenlik devam ressamlık son mu?

Tam tersi ressamlık devam. Öğretmenlik son. Yıl olarak emekliliği hak etti. Baskı devam ederse ilk fırsatta istifa edecek. Emekliliğini isteyecek ama kafasında hâlâ güzel sanatlar isteyen çocuklar var. Pandemi sona ererse özellikle kadına şiddetle ilgili yurtdışı teklifler var. Uluslararası online bir videoart var. Her yıl Paris Caroussel du louvre sergisine gençlerin gitmesi için çalışacak. Bu konuda yol ve kalacak yer için destekleyici arıyor. Muhtemelen 3 yıl aylıksız kalacak. Almanya'da yine adalı sanatçılarla2 haftalık oluşmuşworkshop projesi ve finalinde çok önemli bir galeride "Bozcaada Rüzgarı" isimli sergisi var. Adalı gençsanatçılarla Martta Kızıltoprak'ta Fulart galeri ile bir sergi var. Ataköy'de Oassis Art Project ile bir sergi düşüncesi var. Sanat eğitimciliği emekli olunca biten bir iş değil.

Hafize Hanım, eşinize ''Göz kırpan kız'' duvar resmini yeniden çiz deseler çizer mi?

Daha 2. gün teklifler geldi. Oraya çizmez. 17.Paris'te bir yer var oraya çizecek belki. Ya da yaşamaya karar verdiğimiz başka bir yere. O resim bir simgeydi. Diğerlerini silmek tekrar olur. Çizip boya parasını bile ödeyemeyenler var belki onları siler. Bir teneke beyaz boyası var zaten. Silene kadar Adadan başka yere duvar resmi çizmem diyordu daha önce saydığım tüm turistik yerlerden. İstanbul'dan ve birçok şehirden ciddi teklifleri reddetti. Yapmamız gereken bir evimiz ve atölyemiz var. Ben teklifleri değerlendireceğim.

Son yaşanan olaylar karşısından Bozcaada'dan ayrılmayı düşünüyor musunuz?

Bozcaada emekli bir memurun maddi olarak yaşayacağı bir yer değil artık. Bremen sergisine Çanakkale'de hazırlandı. Yığılı yüzler Siirt'e çıktı. Şiir ve non figür resimleriBalıkesir'de başladı. Ruh yüzleri Malatya'da çıktı.

Geyikli'de son paramızla yer aldık. Yıkık dökük ev var içinde. Önce koyun ağılını kredi çekip atölye yapacağız. Neredeyse yıkılmak üzere olan bir yeri toparlayıp orada yani Geyikli'de yaşayacağız. Daha özgür, daha kendimizin... İlk kez kendimize ait bir anahtarımız olacak. Başka da bir şey istemiyoruz. Cemil freni patlamış kamyonun önüne atladı durdurmak için. Hasar aldı, kırıldı, küstü. Şimdi iyi.

İnsanların sevmeyi bilmediğini düşünüyor bu günlerde. Ne bir kadını, ne çocuğunu, ne bir hayvanı ne de bir yeri…

Burada şu soru geliyor aklıma; kendiniz, para ve yine sizle ilgili şeyleri çıkarın. Bozcaada için siz ne yaptınız?

Hafize Hanım sizin eklemek istedikleriniz neler var?

Cemil, yaptığı tüm resimleri ve duvar resimlerinin dijital haklarını bana bağışladı. Galeriyi bırakmamayı hatta galeri olarak yetkin sanat tarihi ve çağdaş sanatı bilen adalı gençlerle devam edecek biçime getirebilmeyi ve tüm yasal haklarımızı kullanmayı düşünüyoruz.