Kapalı Otoparklarda Tehlike mi Park Ediyor?
LPG'li Araçlar Yasak, Elektrikli Araçlar Serbest: Peki Neden?
Öğr. Gör. Umut Elbir – A Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı / İstanbul Bilgi Üniversitesi
Kentleşmenin artmasıyla birlikte kapalı otoparklar hayatımızın vazgeçilmez bir parçası haline geldi. Ancak bu alanlarda hangi tür araçların park edilip edilemeyeceği konusu halen tartışma yaratıyor. LPG'li araçların yıllardır kapalı otoparklara alınması yasakken, elektrikli araçların herhangi bir sınırlamaya tabi tutulmaması, teknik ve güvenlik açısından büyük bir çelişki gibi görünüyor. Bu yazıda, her iki araç türünün yangın risklerini, patlama potansiyelini ve söndürülme zorluklarını bilimsel veriler ışığında karşılaştıracağız.
1. LPG'li Araçlar: Yasaklı Ama Neden?
LPG (Sıvılaştırılmış Petrol Gazı), basınç altında sıvı hale getirilen bir yanıcı gazdır. Kaçak durumunda havadan ağır olduğu için zemine çöker, kapalı alanlarda birikerek boğulma, patlama ve yangın riski yaratabilir. Bu nedenle:
• 2008 tarihli "Kapalı Otopark Yönetmeliği", LPG'li araçların bu alanlara alınmasını yasaklamıştır.
• Yangın anında LPG tankı patlaması, aşırı ısıya dayanıklı olsa bile büyük risk taşır.
• Almanya, Avusturya gibi ülkelerde LPG'li araçlar için özel havalandırmalı park alanları zorunludur.
Bilimsel Veri:
LPG kaçakları 1.8-9.5 hacim %'lik oran arasında patlayıcıdır (Lower/Upper Explosive Limit). Bu da küçük bir sızıntının bile patlama riski taşıyabileceğini gösterir.
2. Elektrikli Araçlar: Serbest Ama Güvenli mi?
Elektrikli araçlar çevre dostu ve sessiz olmalarıyla ön plana çıksa da, içinde taşıdıkları lityum-iyon bataryalar ciddi güvenlik riskleri barındırır.
• Termal kaçak (thermal runaway) sonucu, batarya hücreleri zincirleme şekilde ısınarak yangın çıkarabilir.
• Bu yangınlar klasik araç yangınlarına göre daha uzun sürer, söndürülmesi çok daha zordur.
• Yoğun duman, toksik gazlar ve tekrar alev alma riski ciddi bir tehdittir.
• Batarya yangınları suyla söndürülür, ancak bu işlem için 10 tondan fazla su gerekebilir.
Bilimsel Veri:
National Transportation Safety Board (NTSB) raporuna göre bir elektrikli araç yangını ortalama 3 saat sürüyor ve soğutulması için tonlarca suya ihtiyaç duyuluyor. Ayrıca araç söndükten sonra 72 saate kadar yeniden alev alma riskidevam ediyor.
3. Söndürme ve Müdahale Açısından Karşılaştırma
Özellik LPG'li Araç Elektrikli Araç
Patlama riski Yüksek (sızıntı durumunda) Düşük (batarya dış hasar alırsa)
Yangın süresi Kısa – aniden patlayabilir Uzun – batarya saatlerce yanar
Söndürme yöntemi Köpük, kuru kimyevi toz Yalnızca büyük miktarda su
Yeniden alev alma riski Düşük (söndürüldüğünde kesilir) Yüksek (72 saate kadar izlenmeli)
Toksik gaz riski Orta (CO, LPG buharı) Yüksek (HF, fosgen benzeri gazlar)
4. Peki Neden Biri Yasak, Diğeri Değil?
Buradaki çelişki teknik değil, mevzuatsal ve algısal bir farktan kaynaklanıyor:
• LPG tehlikesi görünür, bilinir ve deneyimlenmiş bir durum.
• Elektrikli araçlar ise yenilikçi, çevreci ve prestijli olarak algılandığı için güvenlik riski göz ardı ediliyor.
• Oysa elektrikli araçların kapalı alandaki yangın senaryoları henüz tam anlamıyla yönetilebilecek düzeyde değil.
İleri teknoloji, beraberinde yeni sorumluluklar getirir. Elektrikli araçlar geleceğimizin parçası olacaksa, kapalı otoparklara kabul süreci de bilimsel temellerle, yeni düzenlemelerle ele alınmalıdır.
• İtfaiyeler özel eğitim almalı,
• Kapalı otoparklarda yangın sensörleri ve otomatik batarya yangın söndürme sistemleri geliştirilmelidir.
• LPG araçlar için olduğu gibi, elektrikli araçlar için de özel park alanları, havalandırma şartları ve acil müdahale planları oluşturulmalıdır.
Unutmayalım: Teknoloji gelişir, riskler değişir ama güvenlik asla taviz verilebilecek bir alan değildir.
Peki Elektrikli Araçların Kapalı Otoparklara Alınması Doğru mu?
Bugün itibarıyla elektrikli araçların kapalı otoparklara sınırsız şekilde kabul edilmesi, teknik olarak "güvenli" ilan edilmemiş bir riski yönetiyormuş gibi davranmaktır. Gelişen teknolojiye duyulan güven, güvenlik önlemlerinin yerini alamaz.
Bu araçlar için özel yangın algılama ve söndürme sistemleri, acil durum tahliye prosedürleri, eğitimli personel ve batarya izolasyon alanları olmadan bu kararın alınmış olması, bir "teknolojik imaj" uğruna temel güvenlik ilkelerinin ötelenmesi anlamına gelir.
Sonuç olarak: Elektrikli araçlar kapalı otoparklara alınabilir, evet; ama bu ancak yangın riski özelinde altyapı ve mevzuat uyumu sağlanarak, kontrollü bir şekilde yapılmalıdır. Aksi halde bugün LPG'li araçlara gösterilen hassasiyetin, yarının batarya yangınlarında geç kalmış bir refleks olma riski vardır.
