Frig Şapkası ve Aslan İkonografisi

Karakteristik bir tür şapka veya başlık olarak bilinen bir objenin, zamanla evrensel bir özgürlük sembolüne dönüşmesi sizce de ilginç değil mi?

Bu yazıyla sizlere "aslan ikonografisi ve Frig Şapkası" hakkında bildiklerimi aktaracağım.

Hayranlık ve merak, korku ve saygı uyandırmak başta olmak üzere Anadolu sanat tarihinde aslan ikonografisi, güç, cesaret ve kudret gibi ifadeler adına var olmuştur. Özellikle hükümdarların hakimiyetlerinin göstergesi olarak sanat eserleri, bayrak ve paralarda fazlasıyla yer almıştır. Anadolu'da simge olarak kullanılmış ve çeşitli dönemlerde farklı anlamlar kazanmıştır. Bu figürün, hem dini hem de askeri simge olarak kullanıldığını da unutmayınız!

Erken dönem toplumlarında bu sembolizma özellikle Hititler için kötü ruhlardan koruma ve savaş gücünü ifade eder böylelikle aslan figürü, Hititlerin askeri ve dini simgelerinde önemli bir roldedir!

Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde, bu sembolizma önemli bir yer tutmuştur özellikle Selçuklu cami ve medreselerde görülür. Osmanlı döneminde, seramik, minyatür ve maden sanatlarında rastlarız. Frigler de ise aslan figürü, özgürlük ve bağımsızlık anlamını taşımaktadır.

Açıkçası yeryüzünde aslan denince akıllara ilk kudret kelimesi gelir belki de bu nedenden, daima kraliyet ve liderlik gibi değerler temsilidir. Frigler, Midas Anıtı gibi yapılarında aslan figürünü kraliyet ailesinin gücünü ve otoritesini simgelediğini düşünerek özellikle yer vermiştir.

Malum olduğu üzere Frig şapkası özgürlük ve bağımsızlığı anımsattığından, miting ve geleneksel törenlerin vazgeçilmezidir.

Frig şapkası rivayetlere göre özgürlük ve bağımsızlık sembolüdür. Meşhur kral Midas'a göre, Apollo'nun laneti nedeniyle eşek kulaklarına sahip olmuş olan Midas, bu kulaklarını gizlemek için kırmızı bir şapka giyer ancak şapka zamanla özgürlük ve adaletin sembolü haline gelir.

Fransız Devrimi ve Amerikan Bağımsızlık Savaşı gibi önemli tarihi dönemlerde özgürlük simgesi şapka Arjantin, Bolivya ve Kuba gibi ülkelerin armalarında mevcuttur.

Böylelikle Frig şapkası ve aslan sembolü ilişkisine benzer pek çok aktarımın taşıdığı zemini aktarmaktayım. Her ikisi de Anadolu insanının taşıdığı ezeli ve ebedi ruhu yansıtma yaparak kültürel ve politik kimlikle ifade etmiştir.

Bağımsız olarak iki farklı sembol olarak nitelendirilse dahi, dönem insanın sosyal ve siyasi yapısına dair derin ipuçları sunar belki de en çok bu sebeple tarih boyunca varlığını sürdürmüştür.

Kısaca erken dönem Anadolu sanatında var olan ilişkiden de bahsetmek gerekirse; her ikisi de, güç, kudret ve liderlik gibi değerleri temsilidir. Hititler, aslan figürünü kaya kabartmalarında ve mimari eserlerinde Frigler ise, Midas Anıtı gibi yapılarında aslan figürünü işlemiştir.

Benzer formlarla birlikte Hitit döneminde de, güç, kudret ve korunaklılık ifadesi aslanla sembolize edilmektedir. Frigler gibi Hititler de, aslan figürünü kaya kabartmalarında, kap kapılarındaki gardiyan figürlerinde ve dini ritüellerde yer vermiştir. Örneğin, Hattuşili Kulesi…

Yeniden buluşana dek, hoşça kalın!