Artuklu ve Mardin sanat eserleri

ARTUKLU - MARDİN SANAT KÖPRÜLERİ

Tarihi mekânlar, bir coğrafyaya ait uygarlık geleneğinin ve birikimlerinin ürünleridir böylece söz konusu her sanatsal gelişme kimliğini bu ve benzeri değerler yani ilkeler ile kazanırlar. Hayret ettiğim şey ise... Sadece bulundukları yerin değil aynı zamanda tüm insanlığın, tüm zamanların ortak, bir, kültürel süreklilikle işleyen köprü oluşlarıdır.

Farklı boyutlarla her dönemin birbirleri ile ilişkisi yalnız bugün değil antik dönemlerde de mevcuttu!Misal verecek olursam, örneğin Artuklu öncesi Mezopotamya geçişlerine şahitlik yapan mimari eserlerin ardışık yapı özelliği taşımasının esasında dönem insanın birlikte yaşamak ve dayanışma tekamülü ile ilgilidir.

... Demem o ki!

Geleneksel yapılarda yaşam süren dönem insanı aslında kapı komşusunu kendine dert ortağı seçerken aslında tekamül ortağıyla bir nevi tren yolculuğuna benzer döneme ilişkin geçişleri kollektif bellekte toplayabilmiştir.

Artuklu dönemi eserlerinde rastlanan, yan yana çarşı veya dükkan sistemi kadar abbaralarda (abbara; ev ve sokak köprü sistemciliği aniden kılabilmek için ev yani yuva – merkezi komut alanının kamuyla buluşması, halkla buluşmasını mümkün kılan sanatsal mimari yapılar) dönemin toplumsal yaşam anlayışının dayanışma sistemi ile kurulu olduğunun şahitleri niteliğindedir.

yine hayrette kılan başka bir idrakim ise önceki yazılarımda ısrarla bahsettiğim"evrende her anlayış biçiminin tekrarlanarak, tamamlanabilmek" biçimidir.

Örneğin dışa kapalı inşa edilmiş Sümer evleri, bir avlunun üç yanını kuşatan odalardan meydana gelir. Evler aslında saray planlarının küçültülmüş şeklidirler. Mezopotamya' dan miras kalan bu yapının dışarı kapalı olan (içe yolculuğu teşvik eden yalnızca içeriden bağlantı ve kapıları bulunan)mimari sistemi kendini "Artuklu Sanat Tarihi" döneminde de tekrarlar halinde karşımıza çıkmaktadır.

Mardin Türkiye'nin güneydoğusunda ve Anadolu ve Mezopotamya'nın geçiş alanında yer almaktadır. Köklü bir tarihi geçmişiyle bu bölge ezelden beri çeşitli uygarlıklara ve kültürlere ev sahipliği yapmıştır.Farklı kültürlerin karşılaşma değil buluşma mekanı olan Mardin, çok kültürlü yapıların izlerini günümüze kadar taşıyan ender bölgelerdendir.

Düşünsenize... Neden zengin kültürel mirasının izlerini taşıması yanında çok dilli ve çok dinli kültürel özellikleriyle dünya kültür mirası içinde önemli bir yer teşkil etmektedir? Yazının başında bahsini ettiğim ortak kültürel dokusu nedeniyledir! Başka yazılarda buluşurken tarihsel-kültürel olan sanat eserlerinin nasıl korunaklı kılınıp ve sonraki nesillere aktarılabileceği hakkında yaptığım araştırmalarımdan bahsedeceğim.

Anadolu'nun tamamında rastlanan, kozmopolit yapı nedeniyle zenginliğini bünyelerinde taşıyan kentler unutmayınız ki aslında binlerce yılın geçişsel bilgi birikimini yani hafızasıdır.

...Ve... Bu anlayış aslında bire dair buluşmadır!

Bu bağlamda sözü edilen KOLLEKTİF HAFIZA ürünleri olan sanatsal birikimler, mevcut toplulukların kültürlerini yansıtan mekânlar olmakla birlikte aynı zamanda çok çeşitli coğrafi görünümler sunan yerleşmelerdir.

...Yeniden buluşmak üzere, sevgiler .