D vitamini ve obezite
Prof. Dr. Barış Öztürk
İnsülin direnci, vücut hücrelerinin kan şekeri seviyelerini düzenlemek için salgılanan insüline daha az duyarlı hale geldiği bir durumdur. Bu durum, tip 2 diyabet, kardiyovasküler hastalıklar ve obezite gibi hastalıklara zemin hazırlar. Bilimsel gelişmeler, D vitamini eksikliğinin insülin direncinin gelişmesinde rol oynadığını kanıtlamıştır.
D vitamininin kalsiyum ve kemik metabolizmasında önemli bir rol oynadığı biliyoruz ama vücutta bilmediğimiz başka işlevleri de var. Bunlardan biri de insülin üretimini ve salgılanmasını düzenlemektir. D vitamini reseptörleri, insülin üretiminden sorumlu olan pankreatik beta hücrelerinde bulunur. D vitamini eksikliği pankreas beta hücrelerinin insülin üretme ve salgılama yeteneğini bozarak insülin direncine yol açar.
İnsülin salınımındaki rolüne ek olarak, D vitamini eksikliği dokularda inflamasyona neden olarak insülin direncine katkıda bulunur. Kronik inflamasyon, insülin direncinin ayırt edici özelliğidir ve pankreas beta hücrelerinde daha fazla hasara yol açar. D vitamini, inflamatuar sitokinlerin üretimini azaltmaya ve insülin duyarlılığını artırmaya yardımcı olabilecek anti-inflamatuar özelliklere sahiptir.
Kanda D vitamini düzeyi düşük olan bireylerde D vitamini takviyesi insülin direnci olan bireylerde insülin duyarlılığını artırmaktadır. Çalışmalar, D vitamini takviyesinin tip 2 diyabet ve prediyabetli bireylerde insülin duyarlılığını önemli ölçüde iyileştirdiğini buldu.Bu kanıtlardan yola çıkarak, D vitamini takviyesinin aşırı kilolu ve obez bireylerde insülin duyarlılığını geliştirdiğini söyleyebiliriz.
Tekrar edecek olursak, D vitamini ve insülin direnci arasındaki ilişki karmaşık ve çok yönlüdür. D vitamini eksikliği, insülin sekresyonunu bozabilir ve enflamasyonu teşvik ederek insülin direncine yol açabilir. D vitamini takviyesi, insülin duyarlılığını artırmaya ve tip 2 diyabet ve insülin direnciyle ilişkili diğer sağlık sorunlarına yakalanma riskini azaltmaya yardımcı olur.
Yeterli D vitamini alımını sağlamak için, güneş ışığına düzenli olarak maruz kalmanın yanı sıra besinler veya takviyeler yoluyla D vitamini alınması çok önemlidir. D vitamini açısından zengin besinler arasında yağlı balıklar (örneğin somon, uskumru ve ton balığı), güçlendirilmiş süt ürünleri (örneğin süt, peynir ve yoğurt), yumurtanın sarısı ve güçlendirilmiş tahıllar bulunur. D vitamini takviyeleri de piyasada yaygın olarak bulunmaktadır. Takviye kullanırken mutlaka diyetisyeninizden tavsiye almayı unutmayın.