İşletmelerin zekat sorumluluğu var mı?

Bireyler gibi, İslami hassasiyete sahip işletme sahipleri de zekatlarını düzenli olarak hesaplamalı ve ödemelidir. Burada esas üzerinde durulması gereken nokta, teknik hesaplama yöntemlerinden ziyade, zekatın mutlaka hesaplanıp ödenmesi gerektiğidir. Buna karar verildikten sonra işin uzmanlarından destek alarak zekat hesaplaması yapılabilir.

Şirketler, bireysel zekat verenler gibi belirli bir dönem içinde mali durumlarını gözden geçirmeli ve zekatlarını hesaplamalıdır. Genellikle Ramazan ayında bu hesaplama yapılmakla birlikte, zekat için mali yılbaşını esas almak da zorunlu değildir. Önemli olan, zekata tabi mal varlığının üzerinden bir yıl geçmesi ve nisap miktarını aşmasıdır. Bu şartlar sağlandığında, zekat istenilen herhangi bir zamanda verilebilir; mutlaka Ramazan ayını beklemek gerekmez.

Örneğin, dört ortaklı bir rulman üretim işletmesini ele alalım. Şirketin üretimde kullandığı makine, ekipman ve demirbaşlar zekat hesabına dahil edilmez. Ancak depolardaki ürünler, yarı mamuller, nakit varlıklar, çekler, senetler ve alacaklar dikkate alınır. Borçlar düşüldükten sonra kalan değer, nisap miktarını aşıyorsa, yüzde 2,5 oranında zekat ayrılarak ihtiyaç sahiplerine ulaştırılmalıdır. Ortakların her biri, hisselerine düşen tutarın nisap miktarını aşması ve üzerinden bir yıl geçmesi durumunda zekat ödemekle yükümlüdür. Şirketin faaliyet alanı ne olursa olsun, zekat hesaplama mantığı tüm işletmeler için aynıdır.

Zekat hesaplaması, herkesin uzmanlık sahibi olduğu bir konu olmayabilir. Bu nedenle işletmeler, zekat miktarlarını doğru belirleyebilmek için işin ehli kişilerden destek almalıdır. Hesaplanan zekatın en makbul olanı, gecikmeden ve tek seferde ihtiyaç sahiplerine ulaştırılmasıdır. Ancak bazı işletmeler, toplu ödeme yapabilecek nakit akışına sahip olmayabilir. Böyle durumlarda, zekat birkaç taksitte de dağıtılabilir. Maddi imkanı olan işletmeler ise zekatlarını bekletmeden, hak edenlere ulaştırmalıdır.

İslami hassasiyete sahip ortaklar, zekat hesabı ve dağıtım sürecini profesyonel yöneticilere bırakabilir. Ancak şirket, zekat hesaplamasını yapıp dağıtımı gerçekleştirmemişse, ortaklar kendi hisseleri oranında hesap yaparak zekatlarını ödemekle yükümlüdür.

Sonuç olarak, zekat bireysel bir ibadet olduğu kadar, işletme sahipleri ve ortakları için de önemli bir sorumluluktur. Zekatın düzenli hesaplanması ve zamanında ödenmesi, hem dini vecibelerin yerine getirilmesini sağlar hem de toplumdaki ihtiyaç sahiplerine destek olmaya katkıda bulunur.