İşletmelerde Ortakların Özlük Haklarının Gözden Geçirilmesi

İşletmelerde yeni yıla girerken personel ücretleri gözden geçirilmekte ve belirlenen oranlarda çalışanların ücretlerinde artışa gidilmektedir. Benzer şekilde, şirket sahiplerinin de özlük hakları düzenli olarak gözden geçirilmeli ve iyileştirmeler yapılmalıdır.

Bu konu, şirketlerin büyüklüğü, kurumsal yapısı, aile işletmesi olup olmadığı, ortakların işyeri içindeki rolleri ve ortaklar arasında adaletin sağlanması gibi kriterler dikkate alınarak ele alınmalıdır. Bu nedenlerle, ortaklara yönelik ücret ve özlük haklarının her yıl düzenli olarak işletmenin yönetim kurulları tarafından etraflıca değerlendirilip güncellenmesi son derece önemlidir.

Adaletli Bir Özlük Hakları Paketi Geliştirilmeli

Görev ve Sorumlulukları Dikkate Alan Sistem : Şirkette aktif olarak çalışan ortakların görev ve sorumlulukları net olarak belirlenmeli ve buna göre bir özlük hakları paketi belirlenmelidir. Özetle, ortaklar yaptıkları iş karşılığı ücret alırlar. Bu yöntem iyi kurgulanabilirse başarılı olabilir. Profesyonel hayatta, ilgili görevin piyasadaki ücret ve diğer haklar ne ise; şirket ortaklarına da (akraba olsalar dahi) aynı haklar tanınır.

Şirkette görev almayan ortaklar sadece yıl sonunda hisseleri oranında kar payı alır, bu tür ortaklara ücret verilmez.

Ortaklardan birisi; şirketin Genel Müdürü, diğer ortak Üretim Müdürü ise kullanacakları şirket araçları, ofisleri, elde edecekleri gelir ve diğer özlük hakları farklı olarak belirlenir.

Ortağın Şirkete olan katkısı, temsil görevi bu sistemde belirleyici öneme sahiptir.

Eşit Ücret Sistemi : Bazı işletmelerde, ortaklar farklı görev, yetki ve sorumluluklara ve hisse oranlarına sahip olsa da eşit özlük hakları sistemi uygulanmaktadır. Bu sistem de işletmelerde özellikle kardeş ortaklar arasında sıkça kullanılmaktadır. Görevlerine bakılmaksızın aile bireylerine eşit ücret verilmektedir.

Bu uygulamanın çok adil ve eşitlikten yana olduğunu söyleyemeyiz. Zira; şirkette etkin bir görev üstlenen, yetki ve sorumlulukları fazla olan küçük hissedarın, pasif büyük hissedardan daha düşük bir özlük hakları paketi ile çalışması adil olmayacaktır.

Hisse Oranlarına Göre Kar Dağıtımı : Şirketin yıllık net kârı, ortakların hisse oranlarına göre adil bir şekilde dağıtılır. Her ay düzenli olarak ücret alan ortaklar, yıl sonunda belirlenen dağıtım sistemine göre yıllık kardan hisseleri oranında kar payı alırlar.

Ödüllendiren Sistem : İşe katkısı, işe devam durumu, işyeri kurallarına uyumu, görevlendirildiği kurullardaki etkinliği, profesyonel kadrolara örnek olması vb. kriterleri dikkate alan adil ve şeffaf bir sisteme göre ortaklar önceden belirlenen maddi ve manevi ödüllerle ödüllendirilebilir.

Hangi tür ücretlendirme sistemi olursa olsun; ortakların yıl başlarında özlük hakları güncellenirken, yan hakları da yönetim kurulu tarafından istişare ile güncellenmelidir.

Danışmanlık meslek hayatımda ; KOBİ ölçeğindeki işletmelerde Ortakların özlük hakları paketinin belirlenmesinde; adalet, eşitlik, şeffaflık bakımından ciddi sistemsizlikler yaşandığına şahit oldum. İyi niyetle hareket edilse de; sistemsizlikten dolayı sıkıntılar yaşanabilmektedir. Bazı işletmeler kazançları yeterli olmasına rağmen, ortaklarının yaşam kalitesini artıracak bir özlük hakları paketine sahip değiller. Bu da ortakların varlık içerisinde darlık çekmelerine neden olmakta, motivasyonlarını düşürmektedir.

Sonuç olarak, işletmelerde ortakların özlük haklarının her yıl düzenli olarak gözden geçirilmesi ve bu sürecin şeffaf bir şekilde yürütülmesi, hem ortaklar arasında güvenin artmasını hem de şirketin daha sağlıklı bir şekilde büyüyebilmesini sağlayacaktır.

Bu sistemlerin mümkün olduğunca otomatik işleyen, her yıl sonunda yönetim kurulunun düzenleme yapmasına gerek kalmayacak şekilde kurgulanması da faydalı olacaktır. Örneğin; maaşların asgari ücretin belli katlarına göre belirlenmesi bir yöntem olarak uygulanabilir. Böylece asgari ücret arttıkça ortakların, aile bireylerinin ücretleri de ekstra bir düzenlemeye ihtiyaç duymayacak şekilde artacaktır.