Aile Şirketlerinin Kurumsallaşması: Aile Anayasası

Aynı aileden ikiden fazla kişinin birlikte çalıştıkları, her sektörde ve farklı büyüklüklerdeki işletmelere aile şirketleri denmektedir. Küçük ölçekli bir esnaftan, dünya devi global şirketlere kadar çeşitli büyüklükte aile şirketleri bulunmaktadır.

Birçok başarı hikayelerinin yazıldığı bu işletmelerin belli başlı ortak özellikleri bulunmaktadır.Bunlardan bazılarını şöyle sıralayabiliriz:

• Aile bireylerinin rolleri net değildir.
• Aile fertleri işletmenin organizasyon şemasına uygun hareket etmezler, çok başlılık vardır.
• Şirketin kararları uzun vadeli olmaz, kısa vadeli olurlar.
• İşletme politikaları aile çıkarları ile uyumludur.
• Aile içerisindeki çekişmeler şirketi de etkiler.
• Aile bireyleri şirket içerisinde ayrıcalıklıdır.

Bu işletmeleri genelde baba kurar, çocukları geliştirir, büyütür ve üçüncü nesil olan torunlar çeşitli çekişmelerle batırırlar. Kuşaklar boyu devam eden çok az aile şirketi olur.

Aile işletmelerinin zayıf yönleri olsa da; onları rakiplerine göre ön plana çıkaracak güçlü yönleri de bulunmaktadır. Hızlı karar alma mekanizmaları, ekip ruhu ve dayanışma, iletişim gücü, aidiyet ve bağlılık aile işletmelerinde daha güçlüdür.

Bunun yanında aile işletmelerinin gücünü kıran ve onların batmasına sebep olan ciddi sıkıntıları da bulunmaktadır. Ego savaşları, çok başlılık, kural tanımama, plansız çalışma ve kurumsallaşamama en önemli sıkıntılar olarak karşımıza çıkmaktadır.

Ailenin Kurumsallaşması

Profesyonel çalışanlarla birlikte aile bireylerinin de sistemlere tabi olmasını sağlayan bir yönetim sistemi kurulmalıdır. Aile ilişkilerinin kurumsallaşamadığı şirketlerde, işetmenin kurumsallaşmasını beklemek boş hayal olacaktır. Önce aile, sonra da işletme kurumsallaşmalıdır.

Ailenin işleri küçükken, çalışan sayısı az iken ve şirketteki aile bireylerinin sayısı az iken gerek duyulmayan anayasaya, ilerleyen aşamalarda ciddi ihtiyaç duyulmaktadır.

Ailenin;

• Yönetim Kurulu'nun etkinliği artırılmalı,
• İletişim sistemi güçlendirilmeli,
• Çatışmaları karara bağlayacak, sorunları çözecek Aile Konseyi oluşturulmalı,
• İç işleyişini ve işyeri ile iletişimini tanımlayacak Aile Anayasası oluşturulmalıdır.

Kurallar bütününden oluşan aile anayasası ile işletmenin sürdürülebilir bir yapıya kavuşması amaçlanmaktadır.

Aile Anayasası

Aile şirketinin sürdürülebilir bir yapıya sahip olmasını engelleyen konuları belirleyip, kurallara bağlayan, tüm aile bireylerinin ortak aklı ile oluşturulan ailenin en üst düzeydeki yol haritasıdır. Bu anayasa, aileyi toparlar ve şirketi geleceğe hazırlar. Yaşanabilecek problemleri önceden belirleyip, bunlara göre önlemler alınması sağlar.

Aile anayasası hazırlanırken, aile bireylerinin farklı bakış açılarını bir araya getirecek, işi bilen bir arabulucu veya danışmandan destek alınması oluşabilecek ufak kaosları önleyecek ve sürecin verimliliğini artıracaktır.

Aile Anayasasının İçeriği

Detaylı hazırlanan bir anayasa bugünü ve geleceği düşünerek hazırlanmalıdır. Bunun için kapsamı olabildiğince detaylı olmalıdır.Anayasa;

• Ailenin vizyonunu, ilkelerini, temel değerlerini, etik kurallarını,
• Aile bireyleri arasındaki ilişkileri,
• Şirketin organizasyon yapısı ve aile bireylerinin bu yapıdaki rollerini,
• Mülkiyet haklarını,
• Aile bireylerinin özlük haklarını,
• Kar payı dağıtımını,
• Aile fertlerinin evlenmesi, boşanması, vefatını,
• Hisse devri ve hisse satışı kurallarını, hisse devir ilkelerini,
• Gelecek kuşakların eğitimini,
• Aile bireylerinin iş göremezlik durumlarını,
• Uyuşmazlıklarda çözüm yöntemlerini,
• Aile konseyi çalışmalarını,
• Anayasa kurallarına uymamanın yaptırımlarını,
• Bağış ve yardımların ilkelerini

kapsamalıdır.

Aile şirketleri için bir anayasa, yalnızca bir belge değil, geleceğe uzanan bir köprü niteliğindedir. Bu köprüyü sağlam temellerle inşa etmek, yalnızca bugünün değil, yarının başarılarını da güvence altına alacaktır. Gelecekte pişmanlık yaşamamak için bugün bu adımı atmalısınız.