Zekâ, çoğu zaman doğuştan gelen bir armağan gibi algılanır. Sanki kimimiz bu dünyaya matematikle barışık, kimimiz ise kitap kurdu olarak gelmişiz gibi… Ancak bilimsel araştırmalar bu algının yüzeyde kaldığını gösteriyor. Zekâ, tıpkı bir kas gibi, kullanıldıkça gelişen, yönlendikçe şekillenen ve anlam kazandıkça derinleşen bir potansiyele sahip. Ve en önemlisi: sabit değil, değişebilir bir nitelik.
Bir çocuk düşünün. İlk başta harfleri tanımakta zorlanıyor, basit problemleri çözemiyor. Ama zamanla, sabırla ve uygun öğrenme yöntemleriyle ilerliyor. Zorlandığı konular artık ona kolay geliyor. İşte bu değişim, zekânın gelişebileceğinin en somut kanıtıdır. Beynimiz, deneyime duyarlıdır. Yeni bilgiler öğrendikçe nöronlar arasında yeni yollar kurar, eski yolları pekiştirir. Buna "nöroplastisite" denir. Yani beynimiz, öğrenmeye açık olduğu sürece değişmeye ve güçlenmeye devam eder.
Zekâ sadece IQ testleriyle ölçülen bir şey değildir. Problem çözme becerisi, yaratıcılık, duygusal anlayış, eleştirel düşünme gibi pek çok yönü vardır. Bunların her biri geliştirilebilir. Bir öğrenci, "Ben matematikte iyi değilim" dediğinde, aslında gelişim kapısını kapatmış olur. Oysa doğru cümle şu olabilir: "Henüz iyi değilim." Çünkü kelimelerin de zihinsel gücü vardır. Gelişim odaklı bir bakış açısı, zekânın durağan olmadığını kabul eder. Ve bu kabul, dönüşümün ilk adımıdır.
İnsan zihni tembelliğe meyillidir ama öğrenmeye de açtır. Yeni şeyler denedikçe, sınırların ötesine geçtikçe, düşünme biçimimiz genişler. Her hata bir öğrenme fırsatıdır. Her soru bir zihin egzersizidir. Kitaplar, oyunlar, doğa yürüyüşleri, tartışmalar, deneyler… Hepsi zekânın farklı yönlerine dokunur.
Unutmayın, zekâ bir yarış değil, bir yolculuktur. Başlangıç noktası herkes için farklı olabilir ama gidecek yol hep vardır. Kendi zihnimize, gelişme potansiyelimize ve öğrenme arzumuza güvenirsek; sadece zekâmızı değil, kendimize olan inancımızı da büyütürüz.
Ve belki de en güzeli şudur: Zekâ geliştirilebilir olduğu gibi, başkalarının zekâsını da geliştirecek bir ilham haline gelebiliriz.
