Burası Borsa

Bir zamanlar köyün birine bir adam gelmiş ve tanesi 10 dolardan maymun alacağını söylemiş. Adam, binlerce maymunu köylülerden 10 dolardan satın alınca ortalıkta maymun azalmış, yakalaması da zorlaşmış. Köylüler, tam maymun yakalamaktan vazgeçecekken, adam her maymun için 20 dolar vereceğini söylemiş. Yeniden heveslenen köylüler, tekrar maymun yakalamaya başlamışlar. Maymun sayısı azaldıkça fiyatı artıran adam, fiyatı 50 dolara çıkardığını, ancak kendisinin işi olduğu için şehre gitmesi gerektiğini, yardımcısının onun yerine alım yapacağını söylemiş. Fiyat 50 dolar ama ortalıkta hiç maymun yok; köylüler kıvranıyor. Yardımcı köylülere demiş ki, "O yokken, şu büyük kafeste topladığımız maymunlar var ya, ben onların tamamını size 35 dolardan satayım, siz de patron gelince ona 50 dolardan satarsınız". Köylüler, büyük bir sevinçle tüm birikimlerini bir araya toplayarak tanesi 35 dolardan maymunların hepsini almışlar. Ve başlamışlar beklemeye, şehirden dönecek patrona maymunları 50 dolardan satıp zengin olmak için. Sonra ne mi olmuş; tabii ki ne adama rastlanmış bir daha o civarda, ne de yardımcısına.

Borsayı, diğer ismiyle BİST'i takip edenlerin iyi bildiği bir fıkradır bu. Küçük yatırımcının zar zor biriktirdiği az miktardaki parasını biraz artırabilmek, kolay yoldan para kazanabilmek için umut bağladığı bir mecradır Borsa. Borsa İstanbul'da 2020 yılı başında yaklaşık 1,2milyon olan yatırımcı sayısı 2024 Temmuz ayı itibariyle 5,5 milyonu geçti. Bunların büyük çoğunluğu, yatırımı 100 bin liranın altında olan kişiler. Yani küçük yatırımcı. 2020 yılı Nisan ayında başlayan yükseliş 2023'ün sonlarına kadar sürdü. 2020 yılı başında 1100 civarında olan Bist 100 endeksi 2024'e gelindiğinde 10.000'i geçti. Genel olarak 10 kat artış gerçekleşti. Tabi bazı hisseler çok daha kısa sürelerde 10'a 20'ye, 50'ye katlandı. Halka arz edilen yani borsada yeni işlem görmeye başlayan bazı hisseler bir ay içerisinde yüzde bin kazandırdı. Haliyle bu durum çok kişinin iştahını cezbetti. Birçok küçük yatırımcı tüm birikimini kısa zamanda zengin olma hayaliyle borsaya yatırdı. Hatta daha vahimi kredi çekenler, borç alanlar, arabasını satıp borsaya yatıranlar oldu. Sonunda çoğunlukla beklenen oldu: küçük yatırımcı tepe noktalarından aldıkları hisselerle kalakaldı. Paraları yarıya indi, ya da enflasyona ezildi. Bu kadar kaybedenin olduğu yerde tabii ki birileri kazandı. Borsayı yöneten küçük bir azınlık. Spekülatör ya da borsa jargonuyla Balinalar. Son 3 yılda Borsa İstanbul'da gerçekleşen büyük bir "Servet Transferidir" Son 3-4 yılda parasını katlayan "şanslı" yüzde 10'luk azınlığın en çok kazandığı yerdir Borsa. Elbette ne temel ne teknik analiz bilmeden, hissesini aldığı şirketin ne ürettiğini bile bilmeden, kaybı hiç hesap etmeden borsaya para yatıran insanlar da hatalı. Ancak sağlıklı bir ekonominin temel taşlarından biri olan, paranın yastık altına, dövize yatırılmayıp üretime aktarıldığı bir borsa sağlıklı bir ekonominin temel taşlarındandır. Bugün ülkemizde borsaya kumarhane gözüyle bakılmasının sebebi kötü yönetim ve kuralsızlıktır. İyi ve adil bir yönetim gelmeden borsa şirketlere ortak olunan bir yatırım yeri değil casino olarak görülecektir.