Dün, bugün, yarın

Pandemi ile başlayan ve bugün Rusya Ukrayna savaşı ile sorunlara bir boyutun daha ilave edildiği geçmiş üç yıllık periyot, tedarik zincirindeki bozulma ve geleceğe dair beklentileri tek bir solukta özetlemek istedim bu yazımda. Dün önemli, olup biteni anlamamız ve unutmamamız için. Bugün zaten bizim. Ama yarınımızı da dün ve bugünden besleyerek şekillendirmek zorundayız.

Önce biraz düne bakalım. Ben dünü beş evreye ayırdım:

Birinci evre: Pandemiye merhaba

· 2019 ikinci yarısında Çin'de pandemi başladı. Dünya ne olup bittiğini tam anlayamadı.

· Birdenbire hastalıklar dünyanın her yerinde görünmeye başlandı.

· Ülkeler tedbirler almaya başlarken, Çin sıfır Covid politikası ile yavaş yavaş üretimi düşürmeye başladı.

İkinci evre: Dünya için şok ve eve dönüş

· Başlayan ölümler, artan vakalar, hayatımıza giren maske, seyahat kısıtlamaları ve organizasyonların iptali herkesi endişelendirmeye başladı.

· Ertelenen seyahatler, iptal olan fuarlar, eğitimin durması ve online ile zorunlu bir tanışma.

· Üretimler kısılmaya başlandı, özellikle Çin üretimde daha belirgin bir kısıntıya girdi.

· Tedarik sorunlarının olacağı anlaşılmaya başlandı. Ancak sağlık halen öncelikli idi.

· Taşıma firmaları şoku yönetmekte zorlandı.

· E-ticaret ve dijitalleşme önemli bir ivme kazanırken, mikro taşıma çok önemli olacağını belirgin şekilde ortaya koydu.

· En önemlisi, devletler ekonomik kapasiteleri ölçüsünde tedbirler almaya başladılar. Güçlü/güçsüz ülke – sosyal/sosyal olamamış ülke ayrımları kendisini göstermeye başladı.

· Tarım, hayvancılık ve sağlık sektörleri önemli sınavlardan geçti.

· Sokağa çıkma yasakları ve evden çalışma ile eve dönüldü.

Üçüncü evre: Yavaş normalleşme

· Hastalık yavaş yavaş kontrol altına alınmaya başlandı.

· Arz / talep dengesi ve tedarik sıkıntısı kendisini daha fazla göstermeye başladı.

· Nakliye ücretleri önemli artışlar gösterdi ve kalıcı mı olacak sorgusu başladı.

· Tedarik Zincirinde düzelmesi zor yaralar açılmaya başladı.

· Çip krizi kendisini gösterdi.

·Bozulan ekonomiler ülkelerin bütçe dengelerini bozdu. Enflasyon ile tanışıldı. Faiz politikaları ve FED'in tutumu dünyaya hakim olmaya başladı.

Dördüncü evre: Aşı bulundu, 2021'e umutlarla girildi.

· Aşı umut oldu. Ancak aşı karşıtlığı hesaba katılmamıştı.

· Nakliye ücretleri önemli ölçüde yükseldi ve herkes durumu kabullenmeye başladı.

· Yavaş yavaş seyahatler başladı, ikili ilişkiler eski noktasına taşınmaya başlandı.

· Ancak üretim halen kısıtlı idi. Çin yeterli düzeyde üretmediği için, satın alma dünyası alternatif ülkeler ve tedarikçiler araştırmaya başladı.

· Tedarik zinciri yeniden şekillenmeye başladı.

· Türkiye, batıya yönelik ihracatını arttırabilme çabalarını daha fazla perçinledi.

Beşinci evre: Normalleşme

· Tedavi süreçleri hızlandı ve normalleşme daha da arttı.

· Çin sıfır Covid politikasını sürdürmeye devam edeceğini açıkladı.

· Tedarik akışı yavaş yavaş tamir olmasına rağmen, Çin'deki üretim ve enerji kısıtlaması ve çip krizi üretim ve tedarikte normalleşmeyi zorlaştırdı.

· Arz-talep dengesindeki bozukluk çok da dengeye gelemedi.

Bugün: Biraz normal, biraz değil

· 2021'in son çeyreği ve 2022'nin ilk çeyreği arasındaki 6 aylık dönem. Kışla birlikte turizm ve seyahatler yine azalmaya başlandı.

· Aşı iyice yaygınlaştı, hastalık seyir değiştirdi.

· Fuarlar ve seyahatlere yeniden başlandı.

· Çin'in yerine alternatifler geliştirilmeye başlandı.

· Tedarik akışı yeni bir düzen kazandı.

· Dünyadaki enflasyon ve faiz sorunları daha da arttı.

· Arz-talep dengesi daha da bozuldu.

· Dünyada tarım ve hayvancılık sektörü daha fazla gündem oldu.

· Ve Mart ayında Rusya-Ukrayna savaşı ile yeniden bir akış problemi yaşandı.

Yarın: Yeni dünya

· Çin, üretimde bu tempoyu korumayı sürdürecek. Üretimi her zaman daha az tutarken, niteliğe ve karlı üretime, markalaşmaya yönelecek. Üretim mutfağı olmaktan çıkıp, tasarım ve markalaşmaya doğru yönelecek.

· Uzakdoğu, Çin'e biraz daha alternatif olacak.

· Türkiye, üretimi güçlendiremediği sürece Uzakdoğu'nun alternatifi olamayacak. Fırsatları değerlendirir ise, transit nokta olma konusunda daha iyi bir noktaya gelecek.

· Savaşla birlikte batı ve Rusya arasında denge bozulacak. Rusya ve Çin daha kombin hareket ettiği için, kutuplaşma artacak.

· Arz/talep dengesi tam olarak sağlanamayacak. Yüksek enflasyon ile gelir dağılımı daha da bozulacak.

· Satın alma dünyasına, üretim sıkıntısı çekenlere daha çok iş düşecek.

· Üretimdeki sıkıntılar azalmayacak.

Ve bir süre daha geçtikten sonra, kartlar yeniden dağıtılacak.