Bu meslek yok olmamalı

Ülkelerin egemenliklerini belirleyen hudutlarımız, yani sınırlarımızdır. Sınırlarımızda yer alan gümrük idareleri ise, hem insanların, hem araçların, hem de ürünlerin giriş çıkışlarından sorumludurlar ve kontrol altında tutarlar. Öte yandan ürünlerin ve araçların giriş çıkış işlemlerinde ülkelerin mevzuatlarına göre işlemleri yürüten çok önemli bir meslek vardır ki, o mesleğin adı Gümrük Müşavirliği'dir.

Gümrük müşavirinin görev tanımı 4458 sayılı Gümrük Kanunu'nda da açıkça belirtilmiş olup, işlemlerin gerçekleştirilmesinde; ihracat ve ithalatın doğru bir şekilde işlemesinde son derece büyük bir öneme sahip, saygın bir meslek dalıdır. Üstelik Gümrük Müşaviri olabilmek için de pek çok şart ile birlikte; staj ve sınav zorunlulukları olduğunu da unutmamak gerekir.

Gümrük müşaviri olmak için üniversitelerin dört yıllık eğitim veren hukuk, iktisat, işletme, maliye, muhasebe, bankacılık, kamu yönetimi, siyasal bilgiler ve endüstri mühendisliği dallarından birinden mezun olmuş olma şartı aranılır. Ayrıca öncelikle 1 yıllık stajın ardından önce gümrük müşavir yardımcılığı sınavına, akabinde iki yıllık stajın ardından da gümrük müşavirliği sınavına girilmeye hak kazanılmaktadır. Müşavirlik için 60'dan 70 başarı puanına çıkartılan sınavı geçmek de yetmiyor, bir de üzerine mülakatı da başarmaları zorunluluğu söz konusu adayların. Gümrük Müşaviri olmak için kamu haklarından da mahrum olmamak gerekir. Hazır hak kazanmak demişken önemli bir bilgiyi daha vereyim. Her iki sınava da girme hakkı yalnızca üçtür. Yani üçer kez sınavı geçemeyen bir aday için artık yolun sonunun göründüğü ve meslekteki kariyer anlamına gelen bu karneyi almaya tekrar hak kazanamayacağı anlamına gelmektedir ki, bu da kişilerin haklarına getirilen bir kısıtlama olarak pek ala yorumlanabilir.

Pandemi nedeniyle 2020 yılında sınav gerçekleştirilemedi ve bu yıl uzun bir bekleyişin ardından sınavlar Kasım ayı içerisinde yapıldı. Yapıldı yapılmasına ama Gümrük Müşavirliği sınavı çok büyük tartışmalara neden oldu. Ticaret Bakanlığı tarafından Ankara Üniversitesi'ne yaptırılan sınavda adeta sınava girenlerin kazanmalarının mümkün olamayacağı zorlukta, uzunlukta ve hatta belirlenmiş konuların dışında soruların gelmesi ile ne yazık ki uzun süredir hazırlanan müşavir adayları büyük bir hüsran ile sınavdan ayrıldılar.

Örneğin sınavda bol miktarda vergi hesaplama sorusu yer almış. İyi güzel de, hesap makinesine izin verilmemiş olmasının nedenini anlamak mümkün değil. Sınava girenlerin belirttiğine göre matematiksel olarak sürenin yetme şansı neredeyse yok gibi. Toplam 100 sorudan 23 civarında bir sayıda iptal olması bekleniliyor, üniversitenin hatalı hazırladığı yönünde iddia ve itirazlar bulunmakta.

Gümrük Müşavirliği mesleği, gelişmiş ülkelerde son derece saygın bir meslektir. Ülkemizde ise hak ettiği değerden çok ama çok uzakta. Zaten sınavlara verilen önem de aslında bir parça bunu ortaya koyuyor diye düşünüyorum. Ben eminim Ticaret Bakanlığımız da olup biteni tam anlamı ile önceden kestiremediği için sonrasındaki bu aksaklıklara müdahil olacaktır. Bu seneki sınavda da telafi edilebilecek noktaların olduğuna inanıyorum.

Öte yandan sınav sisteminde üç kez sınırlamasının mutlaka kaldırılması gerekir. Dünyada da Türkiye'de de hiçbir alanda böyle bir sınırlama yoktur. Sayın Bakan eminim konuya gerekli hassasiyeti gösterecek, bu hatadan eninde sonunda dönülmesini, zaten derneğin ötesine bir türlü geçemeyerek oda olma hakkını elde edememiş bu meslek dalına hak ettiği saygınlığı kazandırmayı isteyecektir. Dış ticaretin böylesine önemli olduğu bir dönemde, uygulamaların doğru ve kusursuz eller tarafından yönetilebilmesi için mesleği çok daha iyi yerlere taşımak, sadece bakanlığın değil, derneklerin ve herkesin görevi olmalıdır. Bu tür aksaklıklar ve sınava giriş hakkının kısıtlı olması, mesleğe girmek isteyen kişi sayısını bir hayli düşürmekte, ilgiyi azaltmaktadır. Bu iyileştirmelerin olmaması halinde ise istenilen kaliteye ve verimliliğe ulaşabilmemiz net görülüyor ki mümkün olamayacaktır.