Tarım ve Orman Bakanlığı, tarımsal üretimi artırmak amacıyla uzun süredir beklenen bir adımı attı. 22 Ağustos 2024'te yürürlüğe giren yeni yönetmelikle birlikte, üst üste iki yıl işlenmeyen özel mülkiyete ait tarım arazileri, malikinin iznine gerek olmadan kiraya verilebilecek.
Amaç, üretimden uzak kalmış toprakları yeniden tarıma kazandırmak, kırsalda ekonomik hareketliliği sağlamak ve gıda güvenliğini desteklemek. Peki bu yeni dönem nasıl işleyecek?
Hangi araziler kiralanabilecek?
Düzenleme, yalnızca özel mülkiyete konu olan ve üst üste iki yıl boyunca işlenmemiş tarım arazilerini kapsıyor. Devlete ait veya hazine arazileri bu kapsamın dışında tutuluyor. Kiralanacak arazinin tarımsal üretim amacıyla kullanılacak olması şartıyla sezonluk kiralamaya olanak tanınıyor.
Tespit süreci nasıl işleyecek?
Kiraya verilecek arazilerin tespiti, il ve ilçe tarım müdürlükleri bünyesindeki Arazi Tespit Komisyonları tarafından yapılacak. Kadastro verileri, uydu görüntüleri, coğrafi bilgi sistemleri ve yerinde yapılan kontrollerle işlenmeyen araziler belirlenecek.
Bu tespitlerde, bölgesel hasat dönemleri göz önünde bulundurularak her yıl 1 Eylül – 31 Ağustos arası dönem dikkate alınacak.
Nerede ilan edilecek?
İşlenmeyen arazilere dair listeler; muhtarlıklarda, müdürlüklerin internet sitelerinde ve elektronik ortamda ilan edilecek. Arazi sahiplerinin itiraz hakkı bulunacak ve bu itirazlar yine komisyon tarafından değerlendirilecek.
İlk uygulama takvimi
– 30 Eylül 2024: 1 yıllık işlenmeyen arazilere ilişkin ilk liste ilan edilecek.
– 1 Eylül 2025: Üst üste 2 yıl işlenmeyen arazilerin listesi ilan edilecek.
– 16 Ekim 2025: İlk kiralama işlemleri başlayacak.
Her arazi kiralanabilecek mi?
Hayır. Dikili ve örtü altı (sera vb.) araziler bu kapsam dışında bırakılmış durumda. Ayrıca verimlilik açısından ekonomik olarak uygun olmayan parseller de kiralama dışında tutulabilecek.
Kira bedeli nasıl belirlenecek?
Kira bedeli, komisyonun belirlediği rayiç kira bedelinin altında olamayacak. Bu bedelin tespitinde, aynı yerleşim biriminde ve benzer nitelikte en az üç kiralanmış arazi örnek alınacak. Akrabalar arası veya sosyal amaçlı kiralamalar emsal alınamayacak.
Kimler başvurabilecek?
İlan edilen arazileri kiralamak isteyenler, il müdürlüğüne başvuru yapacak. Başvurular aynı zamanda Tarım Arazileri Değerleme ve Edindirme Bilgi Sistemi üzerinden de alınabilecek.
Kimlere öncelik verilecek?
Kiraya verilecek arazinin bulunduğu köy veya mahallede ikamet edenler, sivil toplum kuruluşları ve meslek odaları öncelikli kabul edilecek. Birden fazla öncelikli başvuru varsa en yüksek teklifi verene kiralama yapılacak.
Kira geliri nasıl ödenecek?
Kira bedeli doğrudan arazi sahibine ödenecek. Malike ulaşılamaması halinde, gelir bir kamu bankasında vadeli hesapta nemalandırılarak muhafaza edilecek. İhtilaflı mülkiyetlerde ise kira bedeli, sorun çözüldüğünde hissedarlara payları oranında dağıtılacak.
Sonraki yıllarda ne olacak?
Malik, bir sonraki yıl üretim yapacağına dair başvuruda bulunmazsa, arazi yine "işlenmeyen" statüsünde kalacak ve yeniden kiraya verilebilecek.
Desteklerden kim yararlanacak?
Kiracı çiftçiler, Bakanlığın kayıt sistemlerine kaydedilecek ve bu sayede tarımsal desteklerden (mazot, gübre, prim vb.) faydalanabilecek.
Bu düzenleme, tarımsal üretimin sürekliliği açısından önemli bir adım. Toprağı boş bırakmanın artık bir maliyeti var. Üretmeyen, kiraya verir; kiraya veren de üretime katkı sağlar.
Türkiye'nin gıda güvenliği için atılmış bu adım, sadece çiftçiyi değil, herkesi doğrudan ilgilendiriyor.
