"Vico TikTok'ta: Tarih Döngüselliği ve Sosyal Medyanın Kahramanca Çağı"

İtalyan filozof, tarihçi ve hukukçu Giambattista Vico'nun "corsi e ricorsi" (dönüşler ve tekrarlar) kavramı, tarihsel süreçlerin sürekli bir döngüsellik içinde hareket ettiğini ve toplumların benzer aşamalardan geçerek kendilerini yeniden ürettiğini öne sürer. Vico'nun düşüncesi, sadece tarihsel bir bakış açısı sunmakla kalmaz; aynı zamanda toplumların sosyal, kültürel ve politik yapılarının döngüsel bir karakter taşıdığına dair önemli çıkarımlar da sunar. Bugün, bu döngüsel süreçlerin daha hızlı ve karmaşık biçimlerde işlediği dijital çağda, özellikle sosyal medya üzerinden bir analiz yapmak, Vico'nun tarih anlayışına dair yeni yorumlar geliştirebilir.

Sosyal Medyanın "Tanrısal Aşaması": Başlangıçta İdealizm ve İletişim Özgürlüğü

Vico'nun tanrısal aşaması, insanlık tarihinin ilk dönemlerinde toplumların doğayı ve toplumsal olayları ilahi güçlerle ilişkilendirdiği dönemi ifade eder. Sosyal medya çağında bu aşama, platformların başlangıçtaki idealizm ve özgürlük algılarıyla benzerlik taşır. Sosyal medya, başlangıçta bir devrim olarak görülmüş, insanların düşüncelerini özgürce paylaşabileceği, sınırları aşan bir alan olarak algılanmıştır. 2000'lerin başında Facebook, Twitter ve YouTube gibi platformlar, bireylerin kendi seslerini duyurabilmesi, devletlerin ve büyük kuruluşların kontrolünden uzak bir özgürlük alanı yaratma umudu taşıyordu.

Ancak, sosyal medya ekosistemindeki bu idealizmin hızla ticarileşmesi, merkezileşmesi ve algoritmalara dayalı manipülasyonlar, bu idealist dönemden çok geçmeden dönüşmeye başlamıştır. Bugün, sosyal medyanın doğasında var olan güç yapıları, kullanıcıların verilerini toplamak ve onları ekonomik amaçlarla kullanmak yönünde gelişmiş durumdadır. Burada, Vico'nun "tanrısal" aşamadan "kahramanca" aşamaya geçişi ile paralel bir durum söz konusudur: Toplumların başlangıçtaki idealize ettiği sistemler, giderek daha büyük güçler ve çıkarlar tarafından şekillendirilmeye başlanır.

Kahramanca Aşamaya Geçiş: Sosyal Medyada Gücün ve İkonların Yükselmesi

Vico'nun kahramanca aşama anlayışı, toplumların aristokratik yapılar ve güçlü liderler tarafından şekillendiği bir dönemi ifade eder. Sosyal medyada bu aşama, etkileyici içerik üreticilerinin (influencer'lar) yükselişiyle belirginleşir. Bir zamanlar sosyal medya, tüm bireylerin eşit bir şekilde seslerini duyurabileceği bir platformken, zamanla "influencer" kültürü ve "sosyal medya kahramanları" ortaya çıkmıştır. TikTok ve Instagram gibi platformlarda, büyük takipçi sayılarına sahip içerik üreticileri hem kendi markalarını yaratmakta hem de toplumu şekillendirmekte önemli bir rol oynamaktadır.

Bu dönüşümün en belirgin örneği, influencer ekonomisi ve dijital pazarlamanın yükselmesidir. Dijital medya stratejileri, artık yalnızca içerik üreticilerinin fikirlerini yaymakla sınırlı kalmamış, aynı zamanda onları reklam ve ürün yerleştirme amacıyla kullanmaktadır. Bu, sosyal medya kahramanlarının artık yalnızca birer birey değil, aynı zamanda büyük ekonomik güçlerin taşeronlarına dönüştüğü bir yapıyı oluşturur. Vico'nun kahramanca aşamasında olduğu gibi, bu figürler toplumu şekillendiren ve toplumsal dinamikleri yönlendiren liderler haline gelir.

İnsani Aşama: Eleştirel Düşüncenin ve Sosyal Medya Kritiklerinin Yükselmesi

Vico'nun insani aşama anlayışı, akılcı düşüncenin, bireysel özgürlüklerin ve hukukun öne çıktığı bir dönemi anlatır. Sosyal medyada bu aşama, platformların başlangıçtaki saf ve idealist dönemlerinin geride bırakılması ve daha eleştirel bir yapının gelişmesiyle paralellik gösterir. Bu aşama, sosyal medyanın daha bilinçli ve sorumlu bir kullanıma doğru evrildiği dönemi ifade eder. Kullanıcılar artık sosyal medya üzerinden sadece içerik tüketicisi değil, aynı zamanda içerik eleştirmeni ve aktif katılımcısı olmuştur.

Bu dönüşüm, gizlilik hakları ve veri güvenliği gibi konularda artan farkındalıkla şekillenir. Kullanıcılar, sosyal medya platformlarının manipülasyonlarını ve algoritmalık önyargılarını sorgulamaya başlamış, büyük sosyal medya devlerinin işleyişine dair eleştirilerde bulunmuşlardır. Bugün, sosyal medya kullanıcıları yalnızca içerikleri tüketmekle kalmaz, aynı zamanda politik, kültürel ve etik meselelerde de seslerini duyururlar. Vico'nun insani aşaması, işte bu şekilde, eleştirel düşüncenin yükseldiği, güçlerin sorgulandığı ve daha adil bir toplumsal düzenin arandığı bir dönemi simgeler.

Vico'nun corsi e ricorsi (dönüşler ve tekrarlar) kavramı, tarihsel süreçlerin ve toplumsal yapının sürekli olarak kendini yeniden ürettiğini öngörür. Bugün sosyal medya, bu döngüselliği hızlandıran ve toplumsal dinamikleri yeniden şekillendiren bir mecra olmuştur. Her yeni platform, aynı döngüyü başlatır: İlk başta idealize edilen ve devrimci kabul edilen bir ortam, zamanla ticarileşir, güç yapılarını barındırır ve nihayetinde eleştirel bir yapıya dönüşür. Ancak bu döngü, sosyal medyanın hızla gelişen doğasıyla her geçen gün daha karmaşık hale gelmektedir.