2025 itibarıyla küresel finans sisteminin omurgası, 1944'te kurulan Bretton Woods düzeninden radikal bir kopuş yaşıyor. ABD'nin sabit coin (USDC) hamleleri, BRICS'in altın temelli dijital parası ve Avrupa'nın "dijital euro" arayışı, tek kutuplu para sisteminin sonunu hazırlıyor.
STABLECOIN'LERLE HEGEMONYA
2023'te başlayan ABD sabit coin regülasyonları, USDC ve USDT gibi dolar-peglı varlıkları "resmi dijital dolar" statüsüne yaklaştırdı. Fed'in CBDC çıkarmasına gerek kalmadan, özel sektör eliyle doların küresel kullanımını blockchain'e taşımak hedefi.
USDC'nin piyasa hacmi 2025'te 200 milyar doları aştı.
ABD Hazinesi, USDC işlemlerini "doların dijital uzantısı" kabul ederek vergilendirme politikalarını uyarladı.
Stablecoin'lerin şeffaflık sorunu (USDT'nin rezerv tartışmaları). Dolarizasyonun dijital versiyonu, gelişmekte olan ülkelerin parasal egemenliğini daha da aşındırabilir.
BRICS'İN ALTIN TEMELLİ İSYANI: FİZİKSEL REZERVLER DİJİTALLEŞİYOR
Çin, Şanghay Altın Borsası (SGEI) üzerinden e-CNY'yi altınla destekleme planlarını test ediyor. Batı yaptırımlarına karşı, altın rezervleriyle desteklenen bir dijital ruble projesi geliştiriliyor Rusya. Tokenize altın piyasaları, Asya'da "dijital altın standardı"nın test laboratuvarı haline geldi Singapur.
"BRICS, Bretton Woods'un aksine altını merkeze alan ancak dijital esnekliği koruyan bir sistem inşa ediyor. Bu, ABD'nin 'petrodolar' sistemine meydan okuyor."
DİJİTAL EURO İLE 'ÜÇÜNCÜ YOL' ARAYIŞI
ECB, dijital euroyu 2026'da piyasaya sürmeyi planlıyor ancak privacy (mahremiyet) endişeleri nedeniyle temkinli. AB, hem ABD'nin stablecoin hegemonyasına hem de Çin'in altın dijital para projelerine alternatif oluşturmak istiyor.
Euro bölgesi, dijital euro ile küresel rezerv sisteminde kaybettiği payı geri alabilir mi?
SİSTEMİK KRİZLERİN 5 TETİKLEYİCİSİ
Küresel dijital para düzenine geçiş süreci, beraberinde ciddi sistemik kriz risklerini de getiriyor. İlk olarak likidite riski öne çıkıyor. ABD'nin stablecoin tabanlı yapısı, ani para çekimleri durumunda büyük dalgalanmalara neden olabiliyor; bu kırılgan yapı, 2024 yılında milyarlarca dolarlık kayba yol açan olaylarla somutlaştı.
BRICS tarafında ise risk farklı şekilde tezahür ediyor: Fiziksel altına dayalı sistemlerde, bu rezervlerin dijital ortamda hızlı bir şekilde nakde çevrilip çevrilemeyeceği hâlâ belirsizliğini koruyor. İkinci olarak regülasyon riski söz konusu.
ABD'de SEC'in giderek katılaşan denetimleri, dijital para girişimlerinin önünü kesebilirken, BRICS cephesinde ise ortak bir düzenleyici çerçevenin olmaması, sistemin bütüncül işleyişini tehdit ediyor. Üçüncü sırada güvenlik riski yer alıyor. Stablecoin altyapıları 2024'te 3.2 milyar dolarlık siber kayıpla gündeme geldi; BRICS sistemlerinin de özellikle Çin ve Rusya gibi ülkelerde siber saldırılara açık olduğu biliniyor. Dördüncü risk jeopolitik kırılma potansiyelidir.
ABD, SWIFT dışı ödeme ağlarını teşvik ederken, BRICS ülkeleri Batı yaptırımlarının artık dijital altyapılar üzerinden uygulanabileceği bir döneme giriyor. Bu durum, "dijital ambargo" kavramını hayatımıza sokabilir. Beşinci ve belki de en kritik başlık ise egemenlik riski.
ABD kaynaklı stablecoin'ler gelişmekte olan ülkelerde dijital dolarizasyonu hızlandırırken, BRICS sisteminde ulusal para birimlerinin altın destekli dijital ağlar karşısında etkisizleşme ihtimali söz konusu. Kısacası, dijital çağda finansal sistemler yalnızca teknolojik yenilik değil; aynı zamanda derin egemenlik testlerinden geçmek zorunda kalacak.
TÜRKİYE İÇİN STRATEJİK TAVSİYELER
Türkiye, fiziksel altın rezervlerini (2025'te 750 ton) tokenize ederek BRICS'in dijital altın ağına entegre olabilir.
USDC ve benzeri sabit coinler için "şeffaf rezerv" zorunluluğu getirilmeli.
CBDC projesi hem ABD hem BRICS sistemleriyle uyumlu olacak şekilde tasarlanmalı.
Dijital para altyapıları için milli siber savunma protokolleri geliştirilmeli.
Küresel finans, iki paralel evrene ayrılıyor:
ABD Bloğu: Dolar + Stablecoin + Geleneksel Finans
BRICS Bloğu: Altın + Dijital Yuan/Ruble + Yeni Ödeme Ağları
Türkiye'nin Hamlesi: İki sistem arasında sıkışıp, dijital dolarizasyon veya altın likidite krizine maruz kalabilir. Dijital lira ile BRICS'in altın ağına entegre olup, ABD ile denge politikası izleyebilir.
"2027'ye kadar küresel rezervlerin %15-20'sinin dijital varlıklara dönüşmesi bekleniyor. Bu yarışta geride kalanlar, finansal egemenliğini kaybedecek."
Not: Bu rapor, Stratejik Finans ve Jeopolitik Araştırmalar Merkezi'nin Temmuz 2025 verilerine dayanmaktadır. Veriler, küresel merkez bankaları ve IMF raporlarıyla desteklenmiştir.
