FED’in sağlam iddiası mı, verilerin gösterdiği yavaşlama mı?

Amerika Birleşik Devletleri ekonomisi, 2025 yılının ilk çeyreğine ilişkin karışık sinyaller vermeye devam ediyor. Bir yanda, Federal Rezerv (Fed) yetkililerinin genel olarak "sağlam" bir ekonomiden bahseden açıklamaları, diğer yanda ise büyüme momentumunda belirgin bir yavaşlamaya işaret eden somut veriler bulunuyor. Bu durum hem politika yapıcılar hem de piyasa katılımcıları için bir belirsizlik kaynağı yaratıyor.

Fed Ne Yapıyor?

Fed, politika faizini %4.25-%4.50 aralığında sabit tuttu ve bilanço küçültmeye devam ediyor. En önemlisi, ekonomik görünüme ilişkin belirsizliğin arttığını ve daha yüksek işsizlik ve daha yüksek enflasyon risklerinin arttığını (yani stagflasyon riskini) açıkça kabul ediyorlar. Gelecek adımlarını tamamen verilere bağladılar ve özellikle Trump'ın tarifelerinin etkisini değerlendirmek için zamana ihtiyaçları olduğunu belirttiler. Bu, bir "bekle ve gör" pozisyonudur.

Federal Rezerv Başkanı Jerome Powell, 7 Mayıs 2025 tarihli son basın toplantısında, ekonominin hala "sağlam bir konumda" olduğunu ve ekonomik aktivitenin ilk çeyrekte "sağlam bir hızla genişlemeye devam ettiğini" belirtti. Powell, ilk çeyrekte Gayri Safi Yurtiçi Hasıla'da (GSYİH) görülen düşüşün, büyük olasılıkla işletmelerin potansiyel tarife artışları öncesinde ithalatı artırmasından kaynaklanan "net ihracattaki dalgalanmaları" yansıttığını savundu. Başkan Powell, net ihracat, stok yatırımları ve hükümet harcamalarını hariç tutan ve iç talebin daha iyi bir göstergesi olarak görülen Özel Yurtiçi Nihai Alımlar 'ın(Private Domestic Final Purchases ) ilk çeyrekte yıllık bazda yüzde 3 gibi "sağlam" bir hızla büyüdüğünü vurguladı.

Ancak, Powell'ın bu "sağlam genişleme" vurgusu, ilk çeyreğe ilişkin açıklanan temel ekonomik verilerle tam olarak örtüşmüyor. Reel GSYİH'ye baktığımızda, 2025'in ilk çeyreğinde Reel GSYİH, bir önceki çeyreğe göre çok hafif bir düşüşle (%-0.07) neredeyse yatay seyretti. Bu, teknik olarak bir daralma olmasa bile, önceki çeyreklerdeki büyüme momentumunda belirgin bir duraksama olduğunu göstermektedir. FED'in "sağlam bir hızla genişleme" iddiası ile bu yatay seyir/hafif daralma arasında net bir çelişki var.

GSYİH'nin en büyük bileşeni olan kişisel tüketim harcamaları da benzer bir tablo çiziyor. Reel Kişisel Tüketim Harcamaları (Real Personal Consumption Expenditures) ilk çeyrekte artmaya devam etse de çeyreklik büyüme hızı bir önceki çeyreğe kıyasla belirgin şekilde yavaşlamış görünüyor; örneğin, 2024'ün son çeyreğindeki yaklaşık %0,99 'luk artış, 2025'in ilk çeyreğinde yaklaşık %0.44'e geriledi. Tüketimdeki bu ivme kaybı, genel ekonomik büyümedeki duraksamanın ana nedenlerinden biri olarak öne çıkmaktadır. Powell PDFP 'nin %3 büyüdüğünü söylese de PDFP içindeki tüketim büyümesinin yavaşladığını kendisi de kabul ediyor.

Tüketimdeki yavaşlamanın temelinde ise, genellikle ekonomik döngüye daha duyarlı olan dayanıklı mal harcamalarındaki belirgin düşüş yatıyor. Reel Dayanıklı Mallar Harcamaları, 2025'in ilk çeyreğinde bir önceki çeyreğe göre %0,87 oranında önemli bir düşüş kaydetti. Bu, tüketicilerin büyük alımları ertelemeye başladığını gösteren güçlü bir sinyaldir.

Sadece ilk çeyrek GSYİH ve tüketim verileri değil, son dönemde açıklanan diğer bazı göstergeler de ekonomideki momentum kaybına işaret ediyor. Örneğin, işgücü piyasasında talepte bir soğuma gözlemliyoruz. Toplam tarım dışı iş ilanları, son bir yıllık dönemde belirgin bir düşüş gösterdi. Mart 2024'te 8.093 bin olan toplam tarım dışı iş ilanı sayısı, Mart 2025'te 7.192 bine gerileyerek bir yılda yaklaşık %11 düşüş gösterdi. İşsizlik oranı da son bir yıl içinde hafifçe yükseldi. Nisan 2024 teki %3,9 olan işsizlik oranı, Nisan 2025'te %4,2 'ye yükseldi. Tüketici anketleri, halkın ekonomik geleceğe dair endişelerinin arttığını ve tüketici güveninin düştüğünü gösteriyor. Küçük işletmeler arasında yapılan anketler de benzer şekilde karamsar bir tablo çiziyor.

Peki, FED'in "sağlam" değerlendirmesi ile verilerin gösterdiği yavaşlama arasındaki bu çelişkinin nedenleri ne olabilir?

Birincisi, Fed farklı göstergelere odaklanıyor olabilir. Başkan Powell'ın PDFP(Private Domestic Final Purchases )' ye vurgu yapması, FED'in manşet GSYİH'deki dalgalanmaları göz ardı ederek, tüketim ve işletme yatırımları gibi iç talebin temel bileşenlerinin hala dirençli olduğunu savunduğunu gösteriyor. Ancak, PDFP içindeki tüketimdeki yavaşlama ve dayanıklı malların düştüğü gerçeği de ortada.

İkincisi, bu bir iletişim stratejisi olabilir. Fed, piyasa beklentilerini yönetmek ve aşırı panik yaratmamak ister. Ekonominin tamamen durduğunu veya daraldığını açıkça ifade etmek, tüketici ve iş dünyası güvenini daha da zedeleyebilir. Bu nedenle, durumu olduğundan biraz daha iyi gösterme eğiliminde olabilirler. Ancak bu, şeffaflık ve güvenilirlik açısından riskler taşır.

Üçüncüsü, Fed içinde ekonomik görünüme ilişkin farklı görüşler olabilir. Bazı üyeler işgücü piyasasındaki sağlamlığa odaklanırken, diğerleri büyümedeki yavaşlama ve artan riskler konusunda daha endişeli olabilir. Bildiri metni, bu farklı görüşlerin bir uzlaşması olabilir ve bu da bazen tutarsız ifadelere yol açabilir. FED'in son bildirisinde "daha yüksek işsizlik ve daha yüksek enflasyon risklerinin arttığı" gibi yeni ve endişe verici bir cümlenin eklenmesi, aslında FED'in de durumun ciddiyetinin farkında olduğunu, ancak genel aktivite değerlendirmesinde daha temkinli bir dil kullandığını gösteriyor.

Son olarak, FED'in karşı karşıya olduğu zorluklar da bu durumu açıklayabilir. Para politikasının etkileri gecikmeli gelir ve FED'in araçları, tarife politikaları gibi arz yönlü şoklarla mücadelede sınırlıdır. Bu ortamda "bekle ve gör" stratejisi benimsemek mantıklı görünse de eğer ekonomik yavaşlama beklenenden hızlı derinleşirse (ki 2025 Q1 verisi bu riski artırdı), politika ayarlaması yapmakta geç kalma riskini taşıyor.

Özetle, FED'in 7 Mayıs 2025 tarihli bildirisindeki ekonomik aktiviteye ilişkin "sağlam genişleme" ifadesi, elimizdeki Q1 2025 Reel GSYİH veReel PCE verilerindeki yatay seyir/hafif daralma ve belirgin yavaşlama ile açıkça çelişmektedir. Bu çelişki, FED'in karmaşık ve hızla değişen ekonomik ortamı yorumlama, farklı göstergeleri sentezleme ve bu yorumu kamuoyuna net bir şekilde iletme zorluklarını yansıtmaktadır. Olası nedenler arasında veri yorumlama farklılıkları, iletişim stratejisi tercihleri ve Fed içindeki görüş ayrılıkları yer alabilir. Bu durum, piyasa algısı ve FED'in güvenilirliği açısından önemli etkilere sahiptir ve FED'in önümüzdeki dönemde politika kararlarını alırken ne kadar hassas bir denge kurması gerektiğini bir kez daha göstermektedir.