Formasyon belgesi olmayan engelliler nasıl öğretmen olarak atandı?

25 Nisan tarihinde 3 bin 500 engelli öğretmen ataması yapıldı. Başvuran kişi sayısı bu rakamın üzerinde olduğundan geri kalanların ataması da daha sonraki günlerde gerçekleştirildi. Öncelikle öğretmenliğe atanan tüm meslektaşlarımı tebrik ediyor, aramıza hoş geldiniz diyorum.

İlk defa 2010 yılında engelli öğretmen ataması yapıldığında 1000 kontenjan verilmesine rağmen bu sayıya ulaşılamamıştı. 2013 yılında 600 engelli öğretmen ataması yapılacağı duyurulmuş, bu sayıya kamuda başka bir kadroda çalışanların öğretmenliğe başvurması hakkının teslim edilmesiyle ulaşılabilmişti. Daha sonraki yıllarda hızlı bir şekilde engelli öğretmen atamalarına yoğun başvurular geldiğine şahit olmaya başladık. Bu sayı artışında çok fazla etken rol oynadı. Fakat şunu söylemek gerekir ki; geride bıraktığımız on üç yıllık zaman diliminde engellilerin yükseköğretimi bitirme oranı daha önceki yıllara göre yoğun bir artış göstermedi.

Engelli öğretmen atamasına başvuranların tamamının atanması, uzun zamandır bu haberi bekleyen ve ekonomik zorluklar yaşayan arkadaşlarımız için olumlu bir gelişmedir. Ne var ki söz konusu sistemin uygulanabilirliği, sürdürülebilirliği ve daha da önemlisi eğitimin paydaşlarıyla olan etkileşimi sorgulanmayı gerektirmektedir. Açıkça söylemek gerekir ki; engelli öğretmen ataması bu haliyle suiistimale açık durumdadır ve gelecekte birtakım tedbirlerin alınması tartışılmalıdır. Bu tedbirlerin ne olabileceğine ilişkin geçmiş yıllarda Eğitimde Görme Engelliler Derneği olarak öne sürdüğümüz öneriler yeterince destek bulamadığı için kamuoyunda gündem olamadı. Yine de yakın zamanda önemli bir devlet kurumunda üst düzey yönetici pozisyonunda bulunan bir kişi benzer kaygılar taşıdığını benimle paylaştı. Doğrusu mevcut atama yöntemini başkalarının da sorguladığını bilmek beni gelecek için umutlandırdı. İlerleyen zamanlarda bu yöntemlerin neler olabileceğini farklı platformlarda istişare ederek günün koşullarına göre düzenlemenin önemi ortaya çıkıyor.

Engelli öğretmen ataması sonrasında konuşulan bir diğer konu formasyon belgesine sahip olmayanların yerleştirilmesi oldu. Atama duyurusunun "Başvuru şartları" başlığında şu ifade yer alıyor:

"6. Öğretmenliğe kaynak teşkil eden yükseköğretim programlarından mezun olanların ihtiyacı karşılamadığı alanlara atanacaklar hariç olmak üzere, Ortaöğretim Alan Öğretmenliği Tezsiz Yüksek Lisans Programını ya da Pedagojik Formasyon Programı/Pedagojik Formasyon Eğitimi Sertifika Programından birinin başarıyla tamamlamış olmak".

Bu ifade, "eğer öğretmenliğe kaynak teşkil eden bölümlerden mezun olanlar yeterli olmazsa, formasyon belgesi olmayanlar da atanabilir" şeklinde yorumlanabilir. Örneğin atanmamış bir kişi, bu maddeyi gördüğünde "henüz formasyon belgem yok ama, ihtiyaç karşılanamazsa belki atanabilirim" diye düşünebilir. Yine de duyurunun tamamını okumakta yarar var.

İlgili duyuruyu incelemeye devam edelim. "Genel Açıklamalar ve Ön Başvuru" başlığının 11. Ve 12. maddelerinde ön başvuru aşamasında formasyon belgesine sahip olanları ilgilendiren şu ifadeler yer alıyor:

"11. Eğitim fakültesi dışındaki bir programdan mezun olup pedagojik formasyon eğitimi sertifikası bulunan adayların, belgenin tarih ve sayısını sisteme girmeleri zorunludur.

12. Pedagojik formasyon belgesinde belge sayısının olmaması durumunda ekranda sayı alanına "0" (sıfır) girilecektir.".

Formasyon belgelerinin formatına yeterince hakim değilim. Eski tarihli formasyon belgelerinde sayı yazmayabilir. Ancak bir kişinin henüz formasyon belgesi yoksa ve bunun eğitimini almaya devam ediyorsa ilgili alana sıfır "0" yazmayı düşünebilir. Tabi atamaya esas belgeleri de sisteme yüklemek gerekiyor ve bu dokümanlardan biri de pedagojik formasyon sertifikası eğitimine ilişkin belge. Bir bakıma yazılan bilgileri belgeyle doğrulamak gerekiyor.

Formasyon belgesine sahip olanların mutlaka ilgili duyuruda "Pedagojik formasyon" başlığını incelemesi gerekiyordu. Burada beş (5) maddede hangi belgelerin kabul edilebileceği ayrıntılı olarak açıklanmış. Uzun bir bölüm olduğundan burada yer vermeyeceğim.

Ataması yapılan kişiler, kararnameleri kendilerine daha önce tebliğ edilse bile göreve en erken 1 Eylül tarihinde başlayabilecek. Göreve başlamadan önce ise ön başvuru ekranında sisteme yükledikleri belgelerin aslını İl Milli Eğitim Müdürlüğü'ne vermeleri gerekecek. Bu belgelerden biri de formasyon belgesi. İşte tam da bu noktada, duyurunun "Atamaların Duyurulması, Tebligat ve Göreve Başlama" başlığında ön başvuruda formasyon belgesi yüklemeyen kişiler için esneklik teşkil eden şu ifade yer alıyor:

"8.4. Başvuru esnasında Pedagojik Formasyon Belgesi yerine resmî yazı ibraz edenlerden Pedagojik Formasyon Belgesi".

Buna göre başvuru döneminde formasyon belgesine sahip olmadığı için ön başvuru ekranına resmi yazı yükleyen bir kişi, 1 Eylül tarihine kadar bu belgeyi edinmeye hak kazanırsa, ilgili makama teslim etmesinde bir mahsur bulunmuyor.

Formasyon eğitimini tamamlamadığı için bu atamaya başvuru yapmayanlar, henüz bu belgeye sahip olmayanların atandığını görünce bir şaşkınlık ve pişmanlık yaşadı. Ancak kılavuz detaylı olarak incelendiğinde, göreve başlama tarihi en erken 1 Eylül olduğu için bu belgenin de ilgili zaman dilimine kadar ibraz edilebileceği ve ön başvuru alanına bir resmi yazı yüklemenin başvuru yapmak için yeterli olduğu anlaşılıyor. Şayet formasyon belgesi olmadığı için ön başvurusu reddedilen bir kişi olduysa, bir hak kaybı yaşadığı gerekçesiyle idari ve hukuki girişimde bulunmayı düşünebilir. Bunun için ilgili mevzuata hakim avukatlara ve sivil toplum örgütlerine danışmak gerekebilir. Ayrıca Bakanlığın formasyon belgesine sahip olmadığı halde ataması yapılan kişilerin göreve başlayıp başlamayacağı konusunda kamuoyunu aydınlatması yerinde olacaktır. Öte yandan formasyon belgesi ile lisans diploması aynı nitelikte değildir. Henüz lisans mezunu olmamış bir kişinin atanması, her ne kadar göreve başlama tarihi 1 Eylül olsa bile, hukuki olarak mümkün değildir. Dolayısıyla lisans mezunu olmadığı halde ön başvurusu kabul edilen ve sonrasında tercih yaparak bir kuruma yerleştirilen bir kişi olduysa, göreve başlama işlemlerinin yapılmaması gerekir.

Atanan arkadaşlarımıza tekrar başarılar diliyor, verimli bir meslek hayatı temenni ediyorum.