Her dönemin kendine ait bir çocukluk hikâyesi vardır. Bir zamanlar toprak yolların kenarında kurulan misket oyunları, tahta arabalar ve hayal gücüyle can bulan basit oyuncaklar çocukların dünyasını süslerdi. Bugün ise çocukların ellerinde artık sadece oyuncaklar değil, yapay zekâ destekli dijital cihazlar var. Gözlerini açtıkları andan itibaren ekrana bakan, henüz konuşmayı tam öğrenmeden parmak hareketleriyle uygulama açabilen bir nesil geliyor.
Elbette teknoloji, doğru kullanıldığında büyük bir nimet. Eğitim uygulamalarından dil öğrenme platformlarına, dikkat gelişimini destekleyen oyunlardan bilgiye ulaşımı kolaylaştıran çözümlere kadar pek çok faydalı içerik mevcut. Ancak burada durup düşünmemiz gereken önemli bir soru var: Çocuklarımız bu teknolojileri gerçekten bilinçli bir şekilde mi kullanıyor, yoksa bu teknolojiler mi çocuklarımızı farkında olmadan yönlendiriyor?
Bugün piyasada satılan birçok dijital oyuncak ve uygulama, yapay zekâ algoritmaları ile çalışıyor. Çocuğun ilgi alanını, izleme ve oyun oynama sürelerini analiz ediyor, hatta hangi renk ve seslere daha fazla tepki verdiğini dahi kayıt altına alabiliyor. Bu bilgiler ışığında daha fazla içerik öneriliyor ve farkında olmadan çocuğun ilgi alanı dar bir çerçevede şekilleniyor. Bir süre sonra çocuk sadece bu sınırlı içeriklerle oyalanıyor ve alternatif arayışları doğal olarak azalıyor.
Üstelik bu durum sadece eğlenceyle sınırlı değil. Çocukların sosyal beceriler geliştirmesi, sabretmeyi öğrenmesi, paylaşmayı ve empati kurmayı deneyimlemesi için gerçek dünyaya ve insan etkileşimine ihtiyaçları var. Fakat dijital ortamlar, anlık ve kolay ulaşılabilir mutluluklar sunduğu için bu temel insani değerler geri planda kalabiliyor.
Bu yazıyı okurken belki aklınıza şu soru geliyor: "Peki, ne yapmalı?"
Bu noktada önemli olan, teknolojiyle tamamen bağları koparmak değil, çocuklara teknolojiyi bilinçli ve dengeli kullanmayı öğretmek. Ebeveynlerin ve eğitimcilerin, çocukların dijital dünyada geçirdikleri zamanı kontrol etmekten öte, onlarla birlikte bu içerikleri anlamlandırmaları büyük önem taşıyor.
Her şeyden önemlisi, çocukların teknolojiyle olan ilişkisinde rol model yine yetişkinler. Eğer bir çocuk, ailesini sürekli ekrana bakarken görüyor ve birlikte geçirilen zamanın yerini sessiz dijital ortamlar alıyorsa, bu davranışı doğal olarak benimsiyor.
Gelecekte hangi meslekler yok olacak, yapay zekâ hangi alanlara hâkim olacak gibi büyük soruların cevaplarını henüz kimse kesin olarak bilmiyor. Ancak bugün atılacak küçük adımlar, gelecekte daha sağlıklı, dengeli ve bilinçli bireylerin yetişmesinde önemli rol oynayabilir.
Unutmayalım, teknoloji bizim kontrolümüzde olduğu sürece faydalıdır. Aksi halde fark etmeden biz ona değil, o bize yön vermeye başlar.
