Kitap Okumanın Faydaları: Empati

Kitap okumanın empati yeteneğini geliştirdiğini biliyor muydunuz? Söz konusu çocuklarımız olunca sanırım konunun ehemmiyeti daha iyi anlaşılıyor.

İyi ya da kötü empatinin ne olduğunu bilmeyenimiz yoktur. Kısaca başkasının duygularını anlama… İnsanlar üç türlü empati kurar. Diğer insanların duygularını anlayan, duygularına yanıt veren insanlar duygusal empati özelliği gelişmiş insanlardır. Birinin yaşadığı olaya fiziksel tepki gösterme şeklinde ortaya çıkan bir empati özelliği vardır. Son olarak da insanların zihinsel olarak ne hissettiğini ne düşünebileceğini anlama özelliğine bağlı bir bilişsel empati yeteneği bulunmaktadır.

Kitap okuyan insanlar, çok iyi dinleyicidirler. Yazarlarını muhatap almışlardır ve kitap okudukları sürece sabırla dinlemeye devam ederler. Okuduktan sonra hayallerini, düşüncelerini, eleştirilerini söyleme zamanlarının geldiğini anlarlar. Bu yorumları yaptıran nedir? Hatta çoğu kez çocukların bir çizgi film karakterine benzemeye çalışmalarında ya da okudukları kitabın karakteriyle eşgüdümlü hareket etmelerinde aynı durumu gözlemlemişsinizdir. Tabi çizgi filmlerin de bir senaryosu olması sebebiyle yazılı türün bir parçası olduğunu hatırlatmak isterim. Elbette örnek almak konumuz değil. Örnek aldıkları karakterleri taklit eğilimlerini göz ardı etmiyoruz; ancak kitapların ve karakterlerin empati ile ilişkisini incelemeye devam edeceğiz.

Empatinin duyguları anlama olduğunu söylemiştik. Biraz daha derin anlamda insanların davranışlarının arkasındaki sebebi yani onları harekete geçiren nedenleri anlayarak durumu içselleştirebilmektir, diyebiliriz. Çocuklarımızı harekete geçiren duygular bunlardır. Hatta çocuklarımız çoğu kez hem duygusal hem fiziksel olarak karakterlerle uyumlu davranışlarda bulunur. Kahramanlarını örnek alarak kendilerince güzel olan davranışları yaparlar ve içlerinde yeterliliklerinden kaynaklanan bir huzur vardır. Onların kıyafetlerini giymeleri, hareketlerini taklit etmeleri, onlar gibi konuşmaları fiziksel olarak harekete geçtiklerinin göstergesidir. Mesela kahramanın öfkelendiği bir olaya çocuğunuzun da öfkelenmesi duygusal olarak kahramanla empati kurduğunun en belirgin durumudur.

Çocuklarımızın daha çok zihinsel olarak kahramanının ne düşündüğünü ne hissettiğini anlamada yetersiz kaldığını görüyoruzdur. Elbette burada davranışlara ve olayın sonucundaki motivasyona göre hareket etmeleri normaldir; fakat çocuklarımızı bilişsel olarak da harekete geçirebilirsek gerçek anlamda anlama yeteneklerinin üst seviyeye çıktığını göreceğiz. Bu da çok kitap okumayla gerçekleşecektir.

Her bir kitap bir yazarın dünyasına, hayallerine, duygularına, düşüncelerine dokunma fırsatı verir. Bu yüzden farkına varsak da varmasak da yazarımızla çoktan empati kurmuş oluruz. Sonra karakterlerle, olaylarla, yaşanmışlıklarla empati kurmaya devam ederiz. Derken bir bakmışsınız ki genellemeler yaparak olayları daha geniş kapsamda düşünmeye başlamışsınız.

Bugün sizlerle kitap okumanın empati kurmayla ilgili yönünü ele aldık. Daha farklı yönlerden kitapları incelemeye devam edeceğiz. Kitap okuyalım ve mutlaka çocuklarımıza da okutalım.

Selametle kalın…