Yazılı basının tekelleşmesi

Yazılı basın, demokratik toplumların önemli bir unsurudur. Düşünce ve ifade özgürlüğünün korunmasında, kamuoyunun bilgilendirilmesinde ve toplumsal denetimin sağlanmasında önemli bir rol oynar. Ancak son yıllarda yazılı basın, tekelleşme olgusuyla karşı karşıya kalmıştır. Bu durum, yazılı basının bağımsızlığı ve işlevini olumsuz etkilemektedir.

Yazılı basının tekelleşmesi, iki temel nedene dayanmaktadır. Birincisi, özel televizyonların yaygınlaşması. Özel televizyonlar, yazılı basına göre daha çekici ve güncel bir habercilik sunmaktadır. Bu durum, yazılı basının reklam gelirlerinde ve tirajlarında düşüşe neden olmuştur. İkincisi, iş adamlarının basına girmesidir. İş adamları, basın kuruluşlarını kârlı bir yatırım aracı olarak görmektedir. Bu durum, yazılı basın kuruluşlarının bağımsızlığını ve objektifliğini zedelemektedir.

Yazılı basının tekelleşmesinin sonuçları şu şekilde sıralanabilir:

Düşüncenin özgürce kendini ifade edebileceği platformlar gittikçe azalır ve zamanla yok olur. Basın kuruluşları özellikle sermaye sahiplerinin ve iktidar mensuplarının elinde tekelleşmeye doğru yol alır.

Kamuoyunun bilgilendirilmesinin güçlenmesi: Tekelleşen basın kuruluşları, topluma sunulan haberlerin çeşitliliğini ve kalitesini azaltabilir. Bu durum, kamuoyunun bilgilendirilmesini güçleştirir.

Toplumsal denetimin zorlaşması: Tekelleşen basın kuruluşları, iktidarı ve diğer güç odaklarını eleştirmekten çekinebilir. Bu durum, toplumsal denetimin zorlaşmasına neden olur.

Tekelleşme riski ve tehdidi, gelişmiş ülkelere kıyasla, Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde daha ciddi varlık gösterir. Tel elde olmasa da Türkiye'de yazılı basının üç medya grubu tarafından yönetildiği aşikardır. Ki bu üç büyük medya grubu, gazete, televizyon, radyo ve internet sitesi başta olmak üzere nerdeyse tüm medya türleriyle mücadele ediyorlar. Bu durum maalesef basının bağımsızlığına halel getiriyor.

Ne yapılabilir, ne yapılmalı, tekelleşmenin karşısında durmak ve medya bağımsızlığı ve özgürlüğünü korumak için nasıl mücadele etmeli?

Rekabetin artırılması: Rekabetin artırılması için devlet tarafından teşvikler sağlanabilir. Bu teşviklerle birlikte yeni medya gruplarının ortaya çıkması sağlanırken eski medya kuruluşlarının el değiştirmesi de daha sık bir denetimle güçleştirilebilir.

Basın özgürlüğünün korunması: Basın özgürlüğünün korunması için gerekli yasal ve kurumsal düzenlemeler yapılmalıdır.

Toplumsal denetimin güçlendirilmesi: Toplumsal denetimin güçlendirilmesi için medya okuryazarlığının artırılması ve halkın medya kuruluşlarına yönelik eleştirilerini ifade edebilme imkanlarının genişletilmesi gerekmektedir.

Yazılı basının tekelleşmesi, demokrasi için ciddi bir tehdittir. Bu sorunun çözümü için yukarıda belirtilen önlemlerin alınması çok büyük önem arz etmektedir.