Blockchain'in geleceği: Günlük yaşamlarımız nasıl değişebilir?
Burak Ertuna
Satoshi Nakamoto'nun 2009'da ilk blok zinciri ve kripto para birimi olan bitcoin'i yaratmasından bu yana dünya çok değişti. Bitcoin ve onu takip eden diğer kripto para birimleri fiyatları fırladı . Artık insanların sanatı ve her türlü temsil eden jetonları satın aldığı, değiştirilemez bir jeton (NFT) çılgınlığı var. Müşteriler, kripto para birimleriyle market alışverişi için bile ödeme yapabilir.
Ama ya bir adım daha ileri götürürsek? Blok zinciri günlük hayatta kullanılsaydı ne olurdu? Blockchain dünyayı nasıl değiştirecek?
Blok zincirinin geleceği sayısız potansiyel uygulamaya sahiptir. İşletmeler, tedarik zincirlerindeki öğeleri izlemek için bir blok zinciri kullanabilir. Havaalanları, pasaport yerine blok zinciri tabanlı QR kodlarını kullanmaya başlayabilir. Alıcıların ve satıcıların şu anda bir evin mülkiyetini aktarırken geçmek zorunda oldukları kabus gibi süreç yerine, dijital bir imza kadar basit olabilir.
Blockchain'in günlük hayatımızın geleceği olup olmadığı birkaç faktöre bağlıdır. Ancak kesinlikle modern toplumun bir parçası olma potansiyeline sahiptir.
Blockchain alışverişin geleceği mi?
Son on yılda, yiyecek, yeni giysi veya diğer ürünleri satın alma süreci değişti. Terra Virtua'nın baş teknoloji sorumlusu ve kurucu ortağı Jawad Ashraf şunları söylüyor: "Son yıllarda teknolojinin hızlanması alışveriş deneyimini güçlendirdi. Basitçe çevrimiçi mal satın almaktan temassız ve mobil ödemelere kadar dünya, günlük yaşamlarımıza daha fazla kolaylık sağlama dürtüsüyle değişti. Blockchain bir sonraki yineleme olabilir."
Bitcoin'in anonim kurucusu Nakamoto, kripto para biriminin günlük ödemeler için kullanılmasını öngördü. Yedi yıl sonra, birçok farklı işletme şimdi kripto para biriminde ödeme kabul ediyor. Whole Foods'ta yiyecek veya Wagamama restoran zincirinde bir hediye kartı için ödeme yapmak için bitcoin kullanabilirsiniz. Müşteriler bununla bir Microsoft hesabına kontör bile yükleyebilir.
Kripto para birimi için geçerli tüketici kullanımları var, ancak günlük işlemler için kullanılmasından hala çok uzakta. Haftalık mağazamız için kripto para birimleri ile ödeme yapsaydık hayat nasıl olurdu?
NFT danışmanlık hizmeti Quantus Gallery'nin kurucu ortağı Josh Sandhu, tüketiciler için pek bir şeyin değişeceğini düşünmüyor. Birçoğumuz Apple Pay veya diğer mobil ödemeler ve dijital cüzdan hizmetleri aracılığıyla malları ödemek için telefonlarımızı zaten kullanıyoruz. Sandhu, kripto para ile ödeme yapmanın aynı olacağını söylüyor: telefonlarımıza dokunmak kadar basit.
Ancak Sandhu, blockchain teknolojisinin geleceğinin süpermarketlerin tedarik zincirlerini tamamen değiştirebileceğini söylüyor. Tedarik zincirlerinin çoğu, büyük ölçüde manuel süreçlere dayanır ve bu da bir öğenin izini sürmeyi zor ve zaman alıcı hale getirir. Tedarik zincirleri blok zinciri teknolojisini kullanıyorsa, Sandhu, "tam anlamıyla yolun her adımı kaydedilir ve doğrulanır" diyor.
Bu konsept zaten test edildi. Walmart, mango ve domuz eti olmak üzere iki ürün kullanarak teknolojiyi denemek için IBM ile birlikte çalıştı. Blok zincirindeki her düğüm, yiyecekleri işleyen birini veya bir süreci temsil ediyordu. Ürünün barkodunun taranması, verileri düğüme yükledi ve ürünü izledi.
Barkod taramak çok önemli görünmeyebilir, ancak bu işlemin derin bir etkisi olabilir. Örneğin, bir gıda ürünü müşterileri hasta ediyorsa, işletme ürünün nereden geldiğini takip edebilecek ve o kaynaktan ürünü satmayı bırakabilecektir. Başka bir kullanım, bir ürünün diyet kısıtlamalarına uygun olup olmadığını, örneğin veganlar için uygun olup olmadığını veya bir işleyicinin alerjenlere dokunup dokunmadığını doğrulamaktır.
Blockchain, mülkiyetin geleceğidir
Blockchain tabanlı tedarik zincirinin bir başka kullanımı, tüketicilerin mülkiyete sahip olduklarını kanıtlamalarıdır. Müşteriler, barkodda bulunan veya belirli bir ürünle ilişkili benzersiz kodu kullanarak, ürünün bütünlüğünü doğrulayabilir. Sandhu, ikinci el pazarında sınırlı sayıda üretilen bir Nike ayakkabı satın alma örneğini verdi. "Bunun gerçek olup olmadığını doğrulayabilirsiniz, bu yüzden sahte pazarları alt üst eder" diyor.
Fungible olmayan belirteçler (NFT'ler) olarak adlandırılan bu benzersiz kodların çeşitli kullanımları vardır. Şu anda, ana kullanımları, sanat eseri veya koleksiyon gibi dijital öğeler üzerinde sahipliğini kanıtlamaktır. Müzisyenler de bunu, plak şirketleri kesinti yapmadan kar etmek için kullanıyor. Libertines'in davulcusu Gary Powell, bu yılın başlarında kendi NFT setini yayınladı. Sandhu şöyle diyor: "Bence bu, aracı olarak hareket eden birçok sektör için bir tehdit."
Dijital koleksiyonların yanı sıra bu jetonlar, Nike ayakkabısı veya Walmart'ın mangoları gibi gerçek dünya ürünlerini temsil edebilir. Ayrıca, daha büyük ve daha pahalı öğelerin sahipliğini kanıtlama potansiyeline de sahiptirler.
Evler ve diğer gayrimenkuller zaten tapu yoluyla mülkiyet belgesine sahiptir. Arabalara benzer: Örneğin Birleşik Krallık, bir aracın kime ait olduğunu doğrulamak için bir kayıt sertifikası kullanır. Blockchain teknolojisinin geleceği bu süreci dijitalleştirecek. Kağıt tapulardan ve taranmış kopyalardan kurtulabilir ve bunları benzersiz bir belirteçle değiştirebilir.
Bir evin sahipliğini farklı bir mal sahibine devretmek çok daha kolay olacaktır. ChromaWay bunu İsveç ve Avustralya'da test etti. Web sitesinde şöyle deniyor: "Çözüm, sahtekarlığı ve hataları ortadan kaldırma ve tapu kaydı ve tapu devrinin idari yükünü büyük ölçüde azaltma potansiyeline sahip."
Kimlik yönetimi
Öğelerin kaydını tutmak bir kullanımdır ancak blok zinciri teknolojisi aynı zamanda insanlar hakkında bilgi depolar. Yeterince ölçeklenebilir olduğunda, bu, blok zincirinin geleceği için en büyük potansiyel uygulamalardan biridir. Sağlık kayıtları, pasaportlar ve ehliyetlerin tümü bir blok zincirinde temsil edilebilir.
Bitcoinmoney baş analisti Nigel Frith, bunun tam olarak nasıl çalıştığını açıklıyor. Blok zinciri, herkesin bir kimliğin "geçerli" olup olmadığı konusunda aynı bilgi kaynağına sahip olmasını sağlar. "Doğrulama, güvenilen taraf tarafından, esasen kriptografi ile güvence altına alınmış özel bir anahtar aracılığıyla yapılır" diyor.
Bunu uygulamaya koyarsak, bir barda içki içiyor olabilirsiniz ve barmen yaşınızı doğrulamak istiyor olabilir. Yerel yargı alanındaki yasal içme yaşının üzerinde olduğunuz için kimliğinizin blok zincirinde geçerli olduğunu gösteren özel anahtarınızı tarayabilir. Barmen, bunun hükümet tarafından onaylandığını bildiği için vicdan azabı duymadan size bir içki koyabilir.
Bu, teknolojinin merkezi olmayan hedefiyle çelişiyor gibi görünse de, kontrolü tekrar kullanıcının eline veriyor. Örneğin, bu yılın başlarında blok zinciri tabanlı sürücü ehliyetlerini açıklayan Güney Kore'yi ele alalım. Her kullanıcıya, bir blok zincirindeki kimliğine atıfta bulunan benzersiz bir QR kodu verilir. Diğer kişiler, kullanıcıyla ilgili ayrıntıları doğrulamak için kodu tarayabilir, ancak kullanıcı, görülenleri kontrol edebilir. Belirli doğum tarihlerini açıklamadan 21 yaşın üzerinde olduklarını gösterebilirler.
Blockchain kimlikleri veren sadece hükümetler değildir. Kimlik ve erişim yönetimi sağlayıcısı olan OARO , havaalanları için blok zinciri tabanlı çalışan kimlikleri sunar. OARO, bir anahtar kart veya parmak izi yerine, havalimanı çalışanlarının kısıtlı kapıları yüzleriyle açmasına olanak tanır. Ancak biyometrik veriler bir blok zincirinde tutulmaz, bunun yerine yüz taramasına dayalı bir kod depolar. Bu daha sonra kişinin dijital kimliğinin bir parçası olur ve kimliğini doğrulamak için kullanılabilir, bu da çalışanın bir alana girme izni olduğunu doğrular.
OARO'nun bir sonraki adımı, bu teknolojiyi yolcularla buluşturmak. Şirketin CEO'su Garry Harrison şunları söylüyor: "Ayrıca WestJet ile yakın zamanda duyurulan bir biyometrik yolcu denemesi üzerinde çalışıyoruz. Bir uçağa binmeden önce yolcuların kimliğini doğrulamak için güvenli yüz doğrulama teknolojisini kullanan temassız bir işlemdir. Amaç, güvenliği ön planda tutarken yolcu yolculuğunu kolaylaştırmaktır."
Personelin yolcuların aşı formlarını veya diğer Kovid tabanlı belgelerini kontrol etmesi gerektiğinden, Covid-19 salgını sırasında havaalanlarında uzun kuyruklar sık görülen bir durum haline geldi. IBM, bir blok zincirinde depolanan yakın zamanda piyasaya sürdüğü Covid aşı pasaportlarıyla bunu değiştirmek istedi. Güney Kore ehliyetlerine benzer bir şekilde, kullanıcılar görüntülemek istedikleri bilgileri kontrol edebilir ve ardından havayollarına bir QR kodu gösterebilir.
Güvenlik ve gizlilik
Ancak blockchain teknolojisi günlük hayatın bir parçası olmadan önce üstesinden gelmesi gereken engeller var. İşlem hızlarından enerji kullanımına kadar, blok zincirinin ölçeklenebilirliği hala eksik.
Birçokları için bir diğer acil endişe, kara para aklama ve dolandırıcılıktır. Sandhu şöyle diyor: "Şu anda çok büyük bir sorun var ve bu bir sır değil, her gün dolandırıcılık olayları duyuyor ve görüyorsunuz. Her zaman meydana gelen her türlü veri ihlali var ve birçok insan bundan paçayı sıyırmış gibi görünüyor."
IBM, güçlü bir blockchain altyapısı ile güvenlik ihlallerinin önüne geçilebileceğini söylüyor. İdeal bir altyapı, herkesin hassas bilgilere erişmesini engellemeli, ağdaki verileri değiştirme girişimlerini reddetmeli ve şifreleme anahtarlarının güvenli bir şekilde saklanmasını sağlamalıdır.
Bununla birlikte, dünyanın önde gelen kripto güvenlik şirketi CertiK'in pazarlama başkan yardımcısı Monier Jalal, dolandırıcılığı blockchain teknolojisi için acil bir endişe olarak görmüyor. "Blockchain teknolojisinin dolandırıcılığa ve kara para aklamaya en yatkın olduğu konusunda yaygın bir yanlış anlama var, ancak aslında geleneksel finansal hizmetler yıllık bazda trilyonlarca doların aklanmasını sağlıyor."
Sandhu, çözülmesi gereken blok zinciri teknolojisinden kaynaklanan bir diğer büyük tehdidin gizlilik meselesi olduğunu savunuyor. Kimlik yönetimi uygulamaları, blok zincirinde depolanacak çok sayıda kişisel veri gerektirecektir. Kullandığımız uygulamalar ve programlar hakkımızda pek çok bilgiyi izlediğinden, gizlilik endişeleri toplumda zaten büyüyor.
"Tüm hayatınız dijitalleştirildiyse, bu tuzaklar yaratır çünkü nihayetinde nasıl depolanır ve ona kimin erişimi vardır? Her şey merkezi mi olacak? Merkezileşmeyecek mi? Her türlü başka soru var, "diyor Sandhu.
Blok zinciri tabanlı sürücü ehliyetlerini kullanmaya veya NFT işlemleri yoluyla ev satın almaya başlamadan önce, bunlar üzerinde düşünülmesi gereken temel sorulardır.
Blockchain şimdi ne kadar büyük?
Bitcoin en büyük blok zincirlerinden biridir. Statista'ya göre, Ekim 2021'de Bitcoin'de 360 gigabayt depolandı. BitInfoCharts, Bitcoin blok zincirinde her gün yaklaşık 700.000 ila 1 milyon bireysel aktif adres olduğunu bildiriyor.
2022 kaç blok zinciri var?
Binlerce olmasa da yüzlerce blok zinciri var. Hiç kimse kaç tane blok zinciri olduğunu belgelememiş olsa da, CoinMarketCap'e göre 8.000 kripto para birimi var.
Blockchain teknolojisi iyi bir yatırım mı?
Olabilir. Blockchain teknolojisine yatırım yapmanın birkaç yolu vardır. Yatırımcıların dahil olmasının daha güvenli yollarından biri, Microsoft, PayPal ve Square gibi teknolojiyi kullanan şirketlerin hisse senetlerini satın almaktır. Yatırımcılar kripto para da satın alabilir, ancak bunlar genellikle daha değişken bir yatırımdır. Herhangi bir yatırım yapmadan önce mutlaka araştırmanızı yapmalısınız. Yatırımcılar ayrıca asla kaybetmeyi göze alabileceklerinden daha fazla yatırım yapmamalıdır.