Trafik kazasında yaralanma sigorta tazminatı ve şikayet

Ülkemizde milyonlarca trafik kazası meydana geliyor ne yazık ki bu kazalarda yüzbinlerce vatandaşımız için kazalar yaralanma ile sonuçlanmaktadır. Bazı yaralanmalar geçiciyken bazı yaralanmalar ömür hayatı boyunca kalıcı bir engele sebep olacak arazlar bırakmaktadır. Bu şekilde sürekli iş görmezlik zararı olan vatandaşlarımız nasıl bir hukuki yol izlemelidir.

Öncelikle, yaralanmalı trafik kazası olduğunda neler yapmalıyız kısaca sıralamak istiyorum.

CEZAİ SORUŞTURMA VE KOVUŞTURMA SÜRECİ İÇİN:

1-Herşeyden önemli sağlık olduğunda tedavi hizmeti alabilmek için öncelikle 112 acil sağlık hizmetleri aracılığıyla sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır,

2-Hastanede tedavi süreci bittiğinde cezai anlamda şikayetçi olmak için kazanın meydana geldiği yerdeki polis karakoluna, jandarmaya ya da savcılıklara şikayetinizi etmelisiniz,

3-Tedavi süreci uzun sürdüğünde, hastaneden ayrılamıyorsanız bu konuda sağlık kuruluşunda ifade vermek istediğinizi ilgili talebi ilgili karakola iletebilirsiniz,

4-Cezai anlamda şikayetçi olmadığınızda, suç bilinçli taksir ya da olası kast değilse (alkollü olması, ehliyetsiz olunması, kırmızı ışıkta geçme vb) dosya takipsizlikle (kovuşturmaya yer olmadığına dair karar ile) sonuçlanacaktır, bilinçli taksir ve olası kast olduğunda suç şikayete tabi değildir,

5-Şikayetinizle beraber, uzlaşmaya tabi suç kapsamında değerlendirildiğinde uzlaştırmacı tarafından şikayet eden (müşteki), şikayet edilen (şüpheli) tarafları ulaşılır, edimli ya da edimsiz uzlaşmak istenirse uzlaşma prosedürü kapsamında uzlaşma için anlaşma sağlanması halinde soruşturma uzlaşma nedeniyle takipsizlik kararı verilir. Soruşturma hatta kovuşturma (ceza yargılaması aşamasında) her zaman uzlaşmaya tabi suçlarda uzlaşma imkanı vardır. Uzlaşma olmaması halindeyse iddianame düzenlenerek mahkemenin kabul etmesi halinde ceza davası açılır ve ceza yargılama başlamaktadır. Taksirle bir şekilde yaralanmaya sebebiyet verme nedeniylesuçun unsurları oluşması sanığa ceza verilir.

6-Ceza miktarı kusura, vücutta yaralanmanın derecesine, maddi zararın giderilip giderilmediğine, duruşmada göstereceği iyi hale, tekerrür olup olmadığı gibi bir çok değerlendirme dikkate alınarak alt ve üst sınır arasında tayin edilir. Bu nedenle ceza miktarı tayini için genelleme yapmak doğru olmayıp somut olaya göre değişmektedir.

7-Uzlaşma halinde en çok dikkat edilmesi gereken şey, uzlaşma yapılması halinde CMK 253. Maddeye göre maddi ve manevi hakları sona erdireceği hükmüdür. Son güncel Yargıtay kararları uzlaşma yapılması halinde, eğer alacaklar saklı tutulmamışsa hukuki olarak tazminat hakkı sona ereceği yönündedir. Bu nedenle uzlaşma yapılırken mutlaka ve mutlaka konu hakkında yeterli bilgiye sahip olarak uzlaşmanın hukuki içeriği dikkate alınarak yapılmalıdır.

TRAFİK KAZASINDA YARALANMA NEDENİYLE TAZMİNAT İÇİN:

Trafik kazasında yaralanan şartlar uygunsa hem trafik sigortasından hem araç sürücüsünden hem araç işleteninden (çoğunlukla araç maliki) uğramış olduğu geçici iş görmezlik, sürekli iş görmezlik, geçici ve sürekli bakıcı gideri, tedavi giderleri (Sgk kapsamında 25/02/2011 tarihinde yayımlanan 6111 sayılı Kanun kapsamında olmayanlar için), manevi tazminat, yol giderleri dahil bir çok tazminatı talep edebilirler.

Trafik sigortası olarak bilinen Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası kapsamında manevi tazminat zararları eğer ek teminat olarak manevi tazminatları kapsar şekilde İhtiyari Mali Sorumluluk Sigortası yoksa karşılanmamaktadır. Bu tür zararlar araç maliki ve sürücüsüne karşı talep edilebilir. Fakat, tüm bedeni zararlar trafik sigortasından talep etme imkanı yoktur. Ancak teminat limiti dahilinde bu zararlar karşılanır. Teminat limitleri her yıl devlet tarafından güncellenmekte olup kişi başı 2022 yılı 500.000 TL'dir, 2021 yılı için ise 430.000 TL olarak belirlenmiştir. Sizin bedensel zararınız isterse 5 Milyon olsun ancak 500.000 TL'si trafik sigortasından karşılanabilmektedir. Üstü zararları için kusurlu araç işleteni ve sürücüsünden talep edebilirsiniz.

Trafik kazası sonucu bedensel zarara maruz kalanlar ne yapması gerekir?

1-Öncelikle kusurlu aracın trafik sigortası tespit edilir, eğer zararınız trafik sigortası limiti dahilinde ise maddi zararlarınız için trafik sigortasına bir dilekçe ile başvuru yapabilirsiniz, trafik sigortası genel şartlarında bedensel hasarlar için hangi evrakların gönderilmesi gerektiği açıkça yazmaktadır. Bu evrakları tamamlayıp sigorta şirketine ilettiğinizde sigorta şirketi yaralanmanıza ilişkin bir hasar dosyası açmış olacaktır. Size gönderilen evraklar dışında başka evraklar eksikse buna ilişkin bildirim yapılır,

2-Bedensel zararlar için kişinin yaşına, gelirine, kusur durumuna, maluliyet durumuna göre tazminat ödemesi yapılır. Yaş ilerledikçe hesaplanan tazminat düşer, kusur oranına göre ödeme yapılır, maluliyet derecesi artıkça ödenen tazminat yükselmektedir, gelir durumu arttıkça ödenen tazminat yükselmektedir. Bu nedenle tazminat hesaplamalarında değişkinlerin önemi çok fazladır. Hesaplamalar genel şartlarda belirli olan değerlendirmeye göre yapılmaktadır. Yargıtay Kararları, Anayasa Mahkemesi Kararı, Genel Şartlar değişiklikleri nedeniyle bu değerlendirmelerle ilgili sürekli bir değişme olmuş fakat 4 Aralık 2021 yayınlanan son değişiklik ve güncel Yargıtay kararları ile uygulama için belirli standartlar artık oluşmuştur. Bu nedenle bu hususlara dikkat edilerek tazminat ödemeleri yapılmaktadır.

3-Sürekli iş görmezliğe ilişkin tazminat ödemesini sorumlu sigorta şirketine başvuru yaparak tazminatınızı doğrudan bir vekile ya da aracıya ihtiyaç duymadan nasıl aracınızda hasara ilişkin alabiliyorsanız bedensel zararlara ilişkinde alabilirsiniz. Tabi ki, bu konuda bir çok değerlendirme olduğundan bir avukattan hukuki yardımda almanız faydalı olacağı kanaatindeyim.

4-Maluliyet raporu, bedensel tazminatlar için ön önemli değişkendir. Allah korusun, vücudunuzda kırık olması, kalıcı iz olması, omurilikte çatlak olması, böbrek ve dalak kaybı gibi organ eksikliğine maruz kalmanız gibi bir çok bedensel hasarlar kalıcı maluliyete neden olur. Maluliyete ilişkin kaza yılı itibariyle hangi mevzuat hükmüne göre tablolar kullanılacaksa o tablolara göre tespit yapılır. Bu tespitler Adli Tıp Kurumu, Üniversite Hastaneleri Adli Tıp Anabilim Dalı Başkanlıkları, Hastanelerin Sağlık Kurullarında yapılabilmektedir. Tabi ki kaza tarihi itibariyle doğru mevzuat hükümlerine göre tespitlerin yapılması gerekir. Aksi halde tazminat hesabı için doğru maluliyet derecelendirmesi kullanılmamış olacaktır.

5-Teminat limit üstünde olan (2022 yılı için 500.000 TL) zararlar için araç sürücüsü ve malikine karşı mahkemeye başvurulabilir. Trafik sigortası dışında eğer kusurlu aracın kaskosu varsa kasko poliçesinde İMSS (ihtiyari mali sorumluluk sigortası) varsa teminat limiti üstü için o teminat miktarı kadar başvuru yapılabilir. Bu nedenle kusurlu aracın bu tür poliçeler olup olmadığına dava açmadan öğrenmek yerinde olacaktır. Sigorta şirketleri ile doğru bir hasar süreci yürütülürse, tazminat ödemesi çok kısa sürede yapılmaktadır. Tabi kusurda, maluliyette bir anlaşmazlık olmazsa. Olursa Sigorta Tahkim Komisyonu ya da Mahkemeye başvuru yapılabilir.

6-Manevi tazminat miktarları bedensel zararlar için ne yazık ki çok fazla değildir. Manevi tazminatlarda ödeyenin fakirleşmemesi, alanında zenginleşmemesi gibi kusur derecesi, maluliyet, tarafların sosyo-ekonomik durumu gibi bir çok kıstas kullanılarak hakimin takdir yetkisine bırakılmıştır. Fakat bu takdir yetkisi çok yüksek tazminatların hüküm edilmesine pek imkan güncel kararlara bakarak vermiyor. Kişisel olarak görüşüm, manevi tazminatların maddi tazminatlara eş değer ölçüde olması yönündedir. Çünkü, caydırıcılık olarak ve mağdur olan vatandaşımızın da ömür hayatı boyunca yaşayacağı kalıcı maluliyet için bir nebze olsun yüreğine su serpilmiş olacaktır. Aksi halde yaşadığı acı ve elem karşısında ödenen trafik kazası sonucu manevi tazminatlar düşük kalacaktır. Bu konuda yerleşik bir içtihat değişikliğine olmazsa kanuni bir değişikliğe ihtiyaç vardır.

7-Eğer kaza sonucu maluliyetiniz sürecinde bir başkasının sürekli ya da geçici bakımına muhtaçlık durumu varsa bakım ve bakıcı gideri tazminatına hükmedilir. Bakıcı gideri tazminatı, yine değişen Yargıtay kararları, genel şartları, Anayasa Mahkemesi İptal Kararı gereği kaza yılına göre sürekli iş görmezlik teminatına ek olarak tedavi gideri teminatından karşılanmaktadır. Fakat yeni genel şartlarda artık sadece sürekli iş görmezlik teminatından karşılanması için düzenleme yapılmıştır. Ama bu konuda Yargıtay kararlarını değişkenlik gösterdiğinden güncel kararları görmekte fayda olduğunu düşünüyorum.

8-İyileşme sürecinde geçici iş görmezlik zararları da bu kapsama alınmıştır. Tabi ki SGK'dan alınan geçici iş ödemeleri düşüldükten sonra bakiye kalırsa geçici iş görmezlik zararları teminat kapsamına yine değişen içtihatlar dikkate alınarak almak kaydıyla alınmıştır. Bu zararların hesabı için yine Adli Tıp Raporları iyileşme süresi ve gelir dikkate alınır.

9-Sürekli iş görmezlik için kişinin maruz kaldığı yaralanmanın ömür hayatı boyunca kalıcı bir maluliyete sebep olacak ölçüde olması gerekir. Bunun tespiti yetkili sağlık kuruluşlarında yapıldıktan sonra tazminat ödemesi yapılır. Bir yaralanmanın geçici mi kalıcı mı olup olmadığına iyileşme dönemi geçtikten sonra karar verilir. İyileşme dönemi yaralanmanın ne tür olduğuna, tedavi sürecine ve kişiye göre değişim gösterse de 6 ay-18 arasındadır. Bazı yaralanmalarda dalak kaybı gibi iyileşme dönemi çok olmadan maluliyet tespiti yapılabilir. Bu derecelendirme tazminatın hesaplamasında doğru orantılı olarak etki edecektir. Maluliyet ne kadar artarsa tazminat miktarı o kadar artacaktır.

Son olarak ne yazık ki, vatandaşlarımız bu tür yaralanmalara maruz kaldığında hukuki bilgiden yoksun olan bazı aracı, hasarcı, çantacı olan hukuki danışmanlık ve dava açma için yetkisi olmayan kişilere başvuru yapmaktadır. Vatandaşlarımız doğrudan sigorta şirketlerine başvurabileceği gibi mutlaka doğrudan başvuru yapmayacaksa alanında uzman bir avukat ile doğrudan görüşerek ve bilgi alarak süreci yürütmesi faydalı olacaktır. Avukatlık Kanunu'na göre ancak % 25 üst sınır anlaşmalar olmaktayken kötü niyetli kişiler bu oranın çok üzerinde tazminata ilişkin sözleşmeler yaparak mağduriyete artı mağduriyet katmaktadır. Trafik kazasında yaralanma nedeniyle tazminat hususu çok detaylı ve uzun bir konu olması nedeniyle kısaca bahsettim. Konuya ilişkin tüm sorularınızı bizimle paylaşabilirsiniz.

AVUKAT-ARABULUCU MAHMUT ALTINEL

Avukat-Arabulucu

Sigorta Hukuku ve Ticari Uyuşmazlıklarda Uzman Arabulucu

mahmut@altinelhukuk.com www.altinelhukuk.com