Sigorta rücu davaları, şartları ve halefiyet davaları

Ülkemizde motorlu taşıt işletenler için Karayolu Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası yaptırması yasal olarak zorunludur. Mevzuat gereği trafiğe çıkması trafik siciline veya ilgili mevzuatla düzenlenen özel sicile kayıtlı araçlar, vatandaşın trafik sigortası olarak bildiği sorumluluk sigortası poliçesi ile 3. Kişilere karşı vermiş olduğu zararları, teminat dahilinde karşılanır.

Trafik sigortası için teminat limitleri her yıl güncellenir. 2021 yılı bedeni hasarlar için 430.000, maddi hasarlar için 43.000 TL'ydi. 2022 yılı içinse 500.000 bedeni, 50.000 maddi hasarları teminata dahildir. Bedeni içinde sürekli iş görmezlik, geçici iş görmezlik, geçici bakıcı gideri bulunmaktadır. Tedavi giderlerine ilişkin zararlar ise 25/02/2011 tarihinde yayımlanan 6111 sayılı Kanun ile SGK devir edilmiştir. Maddi zararlar içinde ise araç yeniden onarım masrafları, araç değer kaybı, eşya zararları dahil zararlar bulunmaktadır. Sürekli bakıcı gideri zararı ise genel şartlar değişikliği, Yargıtay Kararları, AYM iptali gibi kapsam içine bir alınmaktadır, bir çıkartılmaktadır.

Meydana gelen kaza sonucu eğer tamamen kusursuz değilseniz diğer araç sürücüne, yolcusuna, malikine karşı vermiş olduğunuz tüm maddi ve manevi zararlardan sorumlusunuz demektir. Trafik sigortası manevi zararları karşılamaz. Manevi zararlar ancak trafik sigortasına ek olarak İhtiyari Mali Sorumluluk Sigortası Poliçesi teminat eklenerek karşılanma imkanı bulunmaktadır. Çoğu zaman bu poliçe, kasko poliçesi dahilinde ek teminat olarak yapılmaktadır.

Kısaca örnek şöyle verebiliriz. Ahmet, arkadaşı Kenan'ın aracı ile seyahat halindeyken Mehmet'in aracına arkadan çarpsın. Aralarında tuttukları maddi hasarlı tutanağa göre SBM'de tam kusurlu Ahmet'e verildi. Ahmet, ne yazık ki ehliyet sınavına girmiş fakat ehliyet ruhsatını almamış. Eğer Mehmet aracı Kenan'ın trafik sigortasından 20.000 TL hasarını yaptırırsa, sigorta şirketi onarım masrafını ve değer kaybı ödemeyi Mehmet'e yapacaktır. Fakat sonra ödediği kusurlu aracın sigortalatan malikine Kenan'a rücu edecektir. Kısaca rücu bu şekilde olmaktadır.

Trafik sigortasında rücu şartları, aşağıda görüleceği üzere GENEL ŞARTLAR'da sınırlı olarak sayılmıştır.

1. AĞIR KUSUR VE KAST: Tazminatı gerektiren olay, sigortalının veya eylemlerinden sorumlu olduğu kişilerin kasti bir hareketi veya ağır kusuru sonucunda meydana gelmiş ise,

2. EHLİYETSİZLİK: Tazminatı gerektiren olay, aracın ilgili mevzuat hükümlerine göre gereken ehliyetnameye sahip olmayan veya geçerliliğini yitirmiş sürücü sertifikasına sahip ya da ehliyetine geçici/sürekliel konulmuş kimseler tarafından sevk edilmesi veya trafik kurallarının ağır kusur ile ihlalisonucunda meydana gelmiş ise

3. ALKOL VE UYUŞTURUCU:Aracın, uyuşturucu madde veya ilgili mevzuatta belirlenen seviyenin üzerinde alkollü içki almış kişilerce veya aynı mevzuatta alkollü içki alamayacağı belirtilen kişilerce alkollü içki alınmak suretiyle kullanılması sırasında meydana gelen zararlar,

4.İSTİAP HADDİ VE YOLCU TAŞIMASINA UYGUN OLMAYAN ARAÇ: Tazminatı gerektiren olay, yolcu taşımaya ruhsatlı olmayan araçlarda yolcu taşınması veya yetkili makamlarca tespit edilmiş olan istiap haddinden fazla yolcu veya yük taşınması veya patlayıcı, parlayıcı ve tehlikeli maddeleri taşıma ruhsatı bulunmayan araçlarda, bu maddelerin parlama, tutuşma ve infilakı yüzünden meydana gelmiş ise,

5. OLAY YERİ TERK: Bedeni hasara neden olan trafik kazalarında sigortalının veya eylemlerinden sorumlu olduğu kişilerin, tedavi veya yardım amaçlı sağlık kuruluşuna gitme, can güvenliği nedeniyle uzaklaşma gibi zorunlu haller hariç olmak üzere, olay yerini terk etmesi veya kaza tutanağı, alkol raporu vb. kazanın oluş koşullarına ilişkin gereken belgelerin düzenlenmesi yükümlülüğüne aykırı davranması halinde,

6. ZARARI BİLİNÇLİ ARTIRMAMAK: Sigortalının rizikonun gerçekleşmesi halinde bu genel şartların B.1. maddesinde belirtilen yükümlülükleri yerine getirmemesinden dolayı zarar ve ziyan miktarında bir artış olursa,

7.HIRSIZLIK VE GASP EDİLEN ARAÇLAR :Tazminatı gerektiren olayın aracın çalınması veya gasp edilmesi sonucunda olması halinde, çalınma veya gasp edilme olayında sigortalının kendisinin veya eylemlerinden sorumlu olduğu kişilerin kusurlu olduğu tespit edilirse,

Sınırlı olarak sayılan rücu sebepleri incelendiğinde en çok karşılaşılan rücu halleri: alkol nedeniyle rücu, ehliyetsizlik nedeniyle rücu, istiap haddi nedeniyle rücu, olay yeri terk nedeniyle rücudur. Bu nedenle kısaca bunlar hakkında bilgi vermekte yarar bulunmaktadır.

Sigorta şirketi rücu durumu olduğunda öncelikle size idari başvuru yapmaktadır. Size telefon ya da posta ile rücu nedeni, hasar dosyası ve miktarı konusunda bilgilendirme yapılır. Bu bilgilendirmede ödemenin yapılması aksi halde hukuki yollara başvurulacağı yazılmaktadır. Eğer icra ya da dava yoluna gidilmeden ödeme yapılırsa, ödenecek rücu ödemesi miktarı artmaz. Çünkü, icra yoluna başvurulduğunda icra avukatlık vekalet ücreti, icra harç ve masrafları, tahsil harcı olmak üzere ek ödemelerle karşılaşabilirsiniz. İcra itiraz edildiğinde, dava vekalet ücreti, yargılama giderleri ve harçları da üzerine eklenmektedir.

İdari olarak sigorta şirketi size başvuru yaptığında ne yapmanız gerekir?

a-Öncelikle rücu şartları var mı yok mu araştırmanız gerekmektedir, bu konuda vekil bir avukattan yardım isteyebilirsiniz. Rücu durumu yoksa bunu yazılı bir şekilde sigorta şirketine cevap vermeniz sizin için faydalı olacaktır.

b-Rücu durumu varsa, icra ve dava da ek ödemelerle karşılaşmamak için ödeme yapmanız sizin için faydalı olacaktır,

c-Rücu durumu var fakat rücu edilen miktar hatalı ise bu durumu sigorta şirketi ile gerekçeli bir şekilde bildirebilirsiniz,

d-Rücu durumu var fakat buna rağmen ödeme yapmamanız halinde sigorta şirketi rücu için doğrudan dava yoluna başvurabileceği gibi icra yolunu da başvurabilir,

e-İcra yoluna başvurur ve 7 (yedi) gün içinde itiraz etmezseniz takip kesinleşir, mal ve haklarınız haciz yoluyla satılabilmektedir,

d-İcra takibine itiraz etmeniz halinde, icra takibi durur, artık sigorta şirketinin itirazın iptali için dava açması gerekir, haksız itiraz etmeniz halinde % 20 icra inkar tazminatı ile karşı karşıya kalabilirsiniz,

e-İcraya itiraz ettiniz, dava açılması halinde yargılamayı takip etmenize rağmen aleyhe sonuçlanması halinde "icra vekalet ücreti, icra harç ve giderleri, tahsil harcı, dava vekalet ücreti, icra inkar tazminat, yargılama giderleri" olmak üzere idari başvuru ile ödeyeceğiniz tazminat % 30 ile % 50 arası artmaktadır. Ayrıca üzerine faizde ödemek zorunda kalabilirsiniz.

d-Eğer rücu şartları yok, buna rağmen ısrarla size idari başvuru yapıldı, icra takibi yapıldı ve dava açıldı ise rücu şartı olmadığını delillerle hukuken ispatlamanız gereklidir. Dava süreci bir duruşma ile bitmemektedir. Özellikle cevap dilekçesi bu açıdan çok önemlidir.

Rücu şartları yoksa, mutlaka idari, icra ve davaya karşı itirazlarınızı yapmalısınız. Aksi halde haklı bile olsanız süreç sizin aleyhinize dönebilmektedir.

Alkollü araç nedeniyle rücu hallerinde, sırf alkollü olmak rücu sebebi değildir. Alkolün güvenli sürüş yeteneğini kaybettirdiğine dair nöroloji uzmanı olan uzmandan rapor alınması gereklidir. Bu açıdan özellikle, sınırda alkol durumlarında bu itirazın yapılması önemlidir.

Olay yeri terklerde, can ve mal güvenliği nedeniyle olay yerinin terk edildiğinin ispatlanması rücu sebebini ortadan kaldırır. Bu itirazın yapılması önemlidir.

İstiap haddi nedeniyle rücu varsa, bu durumu kazanın araçta yolcu ve yük fazlasının kazaya sebebiyet vermediğini ispatlayarak rücudan kurtulabilirsiniz.

Ehliyetsizlik, kesin rücu sebebidir. Ehliyete hak kazanmanız yeterli değildir, ehliyet ruhsatını almanız halinde araç sürebilirsiniz. Araç sürmeye sınıf olarak yeterli ehliyetiniz yoksu bu hususta kesin rücu sebebidir.

Rücular sadece trafik sigortasında olmaz, kasko poliçeleri yapmış olduğu ödemeler nedeniyle halefiyet ilkesi gereği kusurlu araç sürücüsüne ve malikine başvuru yapabilmektedir. Bir araca çarptınız ve karşı araç pert oldu, trafik sigortanız ancak 50.000 TL'sini karşılamaktadır. Araç rayiç bedeli 300.000 TL olsun, o zaman 250.000 TL'si araç maliki ve sürücüsü tarafından karşılanmaktadır. Bu rücu değil, sigortalatanı kasko poliçesi kapsamında ödediği tazminatın sigortalayan yerine geçen sigorta şirketi tarafından tahsilidir. Trafik sigortasında rücu sebepleri sınırlıyken, kasko poliçesinde halefiyet her zaman mümkündür. Siz alkolsüz bile olsanız, aracınızda trafik sigortasını aşan zararlar nedeniyle 3. Kişilere ve kasko şirketine ödeme yapmak zorunda kalabilirsiniz.

Bu açıdan trafik sigortasına ek olarak maddi ve manevi tazminatı kapsar şekilde İHTİYARİ MALİ SORUMLULUK POLİÇESİ her zaman yaptırmanızda fayda bulunmaktadır. Trafik sigortasından aşan zararlar bu poliçeden karşılanma sağlanarak cebinizden para çıkması önlenmiş olacaktır.

Sigorta şirketleri size rücu ya da halefiyet gereği bir yazı gönderdiğinde mutlaka şartlar var mıdır araştırmanız gereklidir.

Son günlerde sigorta şirketleri dışında, ikame araç ve tamir süresinde çalışmama nedeniyle icra takipleri yapıldığı sıklıkla görülmektedir. Bu gibi durumlara dikkatle yaklaşmak gerekir. Çünkü, trafik sigortasının karşılamadığı bu zararlar nedeniyle afaki talepler olmakta olup bu nedenle aracın hasarı ile tamir süresinde ikamet araç ya da çalışamamanın somut bir şekilde ispatı önemlidir. Basit hasarlarda fahiş taleplere mutlaka itiraz edilmesi gereklidir.

Konu hakkında kısaca bilgilendirdim, yine diğer konular gibi uzun bir konu olup bir yazı ile anlatmak ne yazık ki mümkün değil. Bu nedenle sigorta rücu davası, sigorta rücu nedeniyle icra, sigortadan rücu yazısı gibi konularda detaylı araştırma yapmak konu hakkında uzman olan avukatlardan yardım olmak sizlerin yararına olacaktır.

Sağlıcakla kalın.

Av. Arb. Mahmut ALTINEL

www.altinelhukuk.com

mahmut@altinelhukuk.com