Kripto Varlıklara ilişkin ikincil düzenlemeler Resmî Gazete'de yayımlandı

Sermaye Piyasası Kurulu tarafından üzerinde çalışılan ve kripto varlık sektörü paydaşlarınca uzun zamandır beklenen Kripto Varlıklara ilişkin ikincil düzenlemeler Resmî Gazete'de yayımlandı.

Yayımlanan Tebliğler ile sektöre ilişkin önemli düzenlemeler getirildi:

1-) KRİPTO VARLIK HİZMET SAĞLAYICILARIN KURULUŞ VE FAALİYET ESASLARI HAKKINDA TEBLİĞ

(III-35/B.1)

2-) KRİPTO VARLIK HİZMET SAĞLAYICILARIN ÇALIŞMA USUL VE ESASLARI İLE SERMAYE YETERLİLİĞİ HAKKINDA TEBLİĞ

(III-35/B.2)

3-) BİLGİ SİSTEMLERİ BAĞIMSIZ DENETİM TEBLİĞİ (III-62.2)'NDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR TEBLİĞ

(III-62.2.b)

4-) BİLGİ SİSTEMLERİ YÖNETİMİNE İLİŞKİN USUL VE ESASLAR TEBLİĞİ

(VII-128.10)

Spk tarafından yayımlanan Tebliğlerle birlikte kripto varlık sektöründeki her paydaşı ilgilendiren çok önemli değişiklikler yapıldı.

Öncelikle pek çok şirketi ilgilendiren konu olan ve herkesçe merakla beklenen sermaye şartları belirlendi.

Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcıları İçin Asgari Sermaye Şartları

Kripto Para Borsaları (Platformlar): Kuruluş sermayesi 150.000.000 TL olarak belirlendi. Daha öncesinde yapılan düzenlemeler 50.000.000 TL öngörüyordu.

Saklama Kuruluşları: Kuruluş sermayesi asgari 500.000.000 TL olarak belirlenmiştir.

Bunun yanı sıra, saklama kuruluşları için müşteri varlıklarının toplam tutarına bağlı olarak ek sermaye şartları da getirilmiştir:

Saklanan müşteri varlıklarının toplam tutarı 1.000.000.000 TL'ye kadar ise, ilave özsermaye şartı aranmaz. Yani Asgari sermaye şartı geçerlidir.

1.000.000.000 TL'yi aşan müşteri varlıkları için, aşan kısmın %1,5'i kadar ek özsermaye bulundurulması zorunludur.

Özsermaye 1.500.000.000 TL'ye ulaştığında ise ek özsermaye şartı ortadan kalkar ve bu seviyeye ulaşan saklama kuruluşları sınırsız müşteri varlığı saklayabilir.

Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcılarının Ortaklık Yapısı Değişikliklerinde İzin ve Bildirim Yükümlülüğü

Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının ortaklık yapısında gerçekleşen belirli değişiklikler, Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) iznine veya bildirimine tabidir.

İzne Tabi Değişiklikler:

Bir kişinin, kripto varlık hizmet sağlayıcı sermayesinin veya oy haklarının doğrudan ya da dolaylı olarak %10, %20, %33 veya %50'sini aşması veya bu oranların altına düşmesi durumunda, SPK izni gereklidir.

Yönetim kurulunda temsil hakkı veren imtiyazlı payların ya da intifa hakkı taşıyan payların devri, oran gözetmeksizin izne tabidir.

Kripto varlık hizmet sağlayıcıda pay sahibi tüzel kişilerin, kendi pay devirleri sonucunda %10, %20, %33 veya %50 eşiğini aşmaları ya da yönetim imtiyazına sahip olmaları durumunda da SPK onayı alınmalıdır.

Bildirim Yükümlülüğü:

Yukarıda belirtilen oranlara ulaşmayan ya da bu oranlar arasında kalan pay devirleri, devrin gerçekleşmesini takiben on iş günü içinde SPK'ya bildirilmelidir.

Bu düzenlemeler, kripto varlık hizmet sağlayıcılarının şeffaflığını ve finansal istikrarını sağlamak amacıyla getirilmiştir.

Bağlantılı Kişilere Ait Payların Tek Kişiye Sayılması

Bazı durumlarda, birden fazla kişinin sahip olduğu paylar tek bir kişiye aitmiş gibi değerlendirilir. Buna göre;

Gerçek kişilerin eşleri ve velayeti altındaki çocukları,

Bu kişilerin yönetim kurulu başkanı, üyesi, genel müdürü veya genel müdür yardımcısı olduğu şirketler,

Bir tüzel kişinin doğrudan veya dolaylı olarak %25'ine veya daha fazlasına sahip olduğu ortaklıklar,

SPK tarafından birlikte hareket ettiği belirlenen kişiler,

aynı kişi gibi kabul edilerek değerlendirme yapılacaktır.

SPK'nın izin ve bildirim zorunluluğuna aykırı olarak yapılan pay devirleri geçerli sayılmayacaktır. Bu tür pay devirleri pay defterine kaydedilemez ve kaydedilmişse hükümsüzdür.

Ticaret ünvanı esas sözleşme ve işletme adı

Kripto varlık hizmet sağlayıcıların yazılı ve görsel basın-yayın organlarında yer alacak her türlü ilan ve reklamlar ile tüm yazışmalarında, ticaret ünvanlarını kullanmaları şarttır. Bu fıkra kapsamında yapacakları ilan ve reklamlarda ticaret ünvanı yerine tescil edilen işletme adlarının veya markaların kullanılması mümkündür.

Kripto varlık hizmet sağlayıcıların ticaret ünvanları, sadece yönetim kontrolünün değişmesine yol açacak şekilde pay sahipliğinin değişmesi ve oy haklarının çoğunluğuna sahip ortağın ticaret ünvanının değişmesi hallerinde veya yasal zorunlulukları yerine getirmek amacıyla değiştirilebilir.

Esas sözleşmelerinin Kanun ve ilgili düzenlemelerde yer alan hükümlere uygun olması ve işletme konularının münhasıran Kurulca yetkilendirildikleri faaliyetlerin gerçekleştirilmesi olarak belirlenmiş olması,

Platformların kaldıraçlı, kredili ve türev işlemleri açıkça yasaklandı

Platformlar nezdinde listelenmiş kripto varlıklar kaldıraçlı olarak alınıp satılamaz, türev araç sözleşmelerine ve Kurulun kredili işlem düzenlemeleri uyarınca kredili alım, açığa satış ve ödünç işlemlerine konu edilemez.

Kripto varlıkların sigortalanması ve siber güvenlik sigortası

Kripto varlık hizmet sağlayıcılar tarafından müşterilere ait kripto varlıklara yönelik sigorta yaptırılabilir.

Bilgi güvenliği veya siber güvenlik risklerinden kaynaklanabilecek olası siber saldırılar, veri ihlalleri ve iş sürekliliği kesintileri nedeniyle oluşabilecek mali zararları kısmen ya da tamamen kapsayacak; kripto varlık hizmet sağlayıcının faaliyet alanına ve risk profiline uygun siber güvenlik sigortası yaptırılabilir. Bu halde poliçe yıllık olarak gözden geçirilir ve risk profiline uygun şekilde güncellenir.

Bu madde kapsamında kripto varlıkların sigortalanması halinde, sigorta poliçesinin konusu, süresi, bedeli ve varsa özel şartlarına ilişkin bilgiler hiçbir tereddüte yol açmayacak şekilde müşterilere tam ve doğru olarak yazılı veya elektronik ortamda açıklanır.

Bu kapsamında yaptırılan sigortalar, kripto varlık hizmet sağlayıcının yayın, ilan ve duyurularında reklam ve tanıtım konusu yapılamaz.

SPK sigorta yaptırmanın reklam olarak kullanılmaması gerektiğini de düzenleyerek önemli bir noktaya daha dikkat çekmiş oldu.

Platformların – Kripto Para Borsalarının Kripto Varlık Saklama Limitleri ve Likit Rezerv Yükümlülüğü

Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) tebliği kapsamında, kripto varlık platformlarının saklama ve likit rezerv yükümlülükleri şu şekilde düzenlenmiştir:

Saklama Zorunluluğu:

Müşteri varlıklarının en az %95'i SPK tarafından yetkilendirilen saklama kuruluşlarında tutulmalıdır. Platform bünyesinde saklanabilecek maksimum oran %5 olarak belirlenmiştir.

Günlük Limitler ve Anlık Takip:

Platform cüzdanlarında tutulan müşteri varlıkları gün içinde üstte vermiş olduğum sınırı aşabilse de her halükarda %10'u aşamaz. Bu oranın aşılması durumunda, fazla miktarın derhal saklama kuruluşuna aktarılması gerekmektedir.

Likit Rezerv Yükümlülüğü:

Platformlar, müşteri varlıklarının %3'ü kadar likit rezerv bulundurmak zorundadır. SPK, hangi varlıkların likit rezerv olarak kabul edileceğini belirleme yetkisine sahiptir. Bu nedenle, saklanan varlık türü bazında homojen bir dağılım zorunlu değildir.

Miktar Bakımından İstisna:

Platform nezdinde saklanan bir kripto varlığın toplam değeri 100.000 ABD dolarını geçmediği sürece saklama limitine dahil edilmez. Ancak, bu varlıkların toplamı müşteri varlıklarının %10'unu aşarsa, aşan miktar saklama hesaplamasına dahil edilir.

SPK Kripto Tebliği - Kripto Para Ön Satış / ICO

Kripto Para Borsalarının/Platformların ilk satış ya da dağıtıma aracılık hizmetine ilişkin şartlar:

Tebliğle birlikte Borsalara çok ciddi yükümlülükler getirildi. Özellikle son dönemde sektörde borsaların sorumsuzca yaptığı ön satışlar ve listelemeler hayli tepki topluyordu.

Öncelikle, platformlar bir kripto varlığın ilk satış veya dağıtımına aracılık ederken, bu varlıkların hukuki niteliğine ve teknik altyapısına uygun akıllı sözleşmelerin hazırlandığını kontrol etmekle yükümlüdür. Bu sözleşmelerin içeriğinin eksiksiz ve doğru olması gerekir.

Eğer bir kripto varlık, sermaye piyasası aracı niteliğinde ihraç ediliyorsa, platformlar bu varlığın SPK düzenlemelerine uygun olarak oluşturulduğunu ve yatırımcılara sunulduğunu kontrol etmekle yükümlüdür.

Bunun yanı sıra, bazı kripto varlıklar farklı düzenleyici kurumların yetki alanına girebilir. Mesela Gayrimenkul tokenizasyonu gibi. Bu gibi durumlarda, platformların ilgili düzenleyici kurum veya kuruluşun şartlarının yerine getirildiğini doğrulaması ve akıllı sözleşmelerin bu şartlara uygun olup olmadığını kontrol etmesi gerekir.

Kripto varlıkların ilk satışı veya dağıtımı, platformların veya proje sahibinin geliştirdiği bir blok zinciri teknolojisi üzerinden yapılabileceği gibi, mevcut bir blok zinciri altyapısı üzerinden de gerçekleştirilebilir. Ancak, hangi yöntem kullanılırsa kullanılsın, platformlar bu süreçte akıllı sözleşmelerin güvenilirliğinden sorumludur.

Bir platformun ilk kez listelediği bir kripto varlık, o platform açısından "ilk satış veya dağıtım" kapsamında değerlendirilir. Ancak daha önce listelenmiş ve daha sonra kaldırılmış bir varlığın yeniden listelenmesi bu kapsama girmez.

Son olarak, ilk satış veya dağıtıma aracılık edilen kripto varlıkların saklanabilir olması zorunludur. Bu, varlıkların güvenli şekilde muhafaza edilebilmesini ve yatırımcıların haklarının korunmasını sağlamak adına önemli bir gerekliliktir.

Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcılar İçin Reklam, İlan ve Promosyon Kuralları

Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının reklam, ilan, yayın, promosyon ve duyurularına ilişkin belirlenen düzenlemeler, yatırımcıların yanıltılmasını önlemek ve sektörde güvenli bir ortam sağlamak amacıyla oluşturulmuştur. Bu düzenlemeler, hizmet sağlayıcıların pazarlama faaliyetlerini şeffaf, objektif ve dürüstlük ilkelerine uygun şekilde yürütmesini zorunlu kılmaktadır.

Genel Reklam İlkeleri Kripto varlık hizmet sağlayıcıları, sundukları hizmetlerle ilgili her türlü iletişim kanalında gerçekleştirdikleri reklam, ilan, promosyon ve duyurularında objektif olmalı, yanıltıcı ifadelerden kaçınmalı ve müşteri bilgi eksikliklerini istismar etmeyecek bir dil kullanmalıdır. Reklamların, yatırımcılara gerçek dışı vaatlerde bulunmaması ve sektörde adil rekabeti zedelememesi esastır.

Yanıltıcı Beyanlar ve Yasaklı İfadeler Kripto varlık hizmet sağlayıcıları, yatırımcılara mutlak kazanç garantisi sunamaz veya zarar etmeyecekleri yönünde taahhütte bulunamaz. Ayrıca, reklam ve ilanlarında şu tür ifadeler yer alamaz:

Yatırımcıların her durumda kazanç elde edeceği veya zarar etmeyeceği yönündeki iddialar,

Belirli meslek grupları veya toplumsal kesimlere hitap ederek ek gelir vaat eden söylemler,

İşlemlerin garantili veya herhangi bir kamu kurumu güvencesi altında olduğunu ima eden ifadeler,

Kripto varlık yatırımlarının risk taşımadığı veya kısa sürede uzmanlık gerektirmeden kârlı hale geleceği yönündeki iddialar,

Gerçekçi olmayan istatistiklere veya resmi kaynaklarla kanıtlanamayan verilere dayalı beyanlar.

Maddi Değeri Yüksek Ödüller ve Promosyon Kısıtlamaları Kripto varlık hizmet sağlayıcıları tarafından düzenlenecek promosyon kampanyaları, yatırımcıları yalnızca ödül kazanma güdüsü ile hareket etmeye teşvik edecek şekilde kurgulanamaz. Bu kapsamda, şu tür promosyonlar yasaktır:

Normal ekonomik koşullarda ancak uzun vadeli birikimle sahip olunabilecek yüksek maddi değere sahip ürünler üzerinden yapılan çekilişler veya kampanyalar,

Yatırımcıları belirli bir getiri vaadiyle yönlendiren promosyonlar,

Yatırımcıların kazandırdığı müşterilere doğrudan maddi menfaat sağlayan teşvik mekanizmaları.

Sigorta ve Güvence Konularında Reklam Sınırlamaları Kripto varlık hizmet sağlayıcıları, yatırımcılarına sundukları sigorta veya teminat uygulamalarını, reklam ve promosyon faaliyetlerinin bir parçası olarak kullanamaz. Sigorta hizmetleri, yatırımcıya yanlış bir güven duygusu oluşturmamalı ve aldatıcı ifadeler içermemelidir.

Bire Bir Tanıtım ve Veri Paylaşımı Müşterilere yönelik doğrudan tanıtım ve bilgilendirme süreçlerinde de bu kurallara uyulması zorunludur. Ayrıca, müşteri bilgileri 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu çerçevesinde korunmalı ve üçüncü taraflarla paylaşılacaksa yasal gerekliliklere uygun hareket edilmelidir.

Kripto Varlıkların Listeleme Esasları ve Süreçleri

Sektörde önemli problemlerden biri de listeleme prosedürlerinin ve şartlarının şeffaf olmaması ve çıkar çatışmalarından yatırımcıların mağdur çıkmasıydı. Artık hem listeleme listeden çıkarma hem de bu prosedürlere dair her detay kamuya açıklanmak zorundadır.

Listeleme Komitesi ve Görevleri

Platformlarda listelenecek kripto varlıkların belirlenmesi ve listeden çıkarılmasına ilişkin kararları almak üzere bir listeleme komitesi oluşturulması gerekmektedir. Yönetim kurulu tarafından belirlenen bu komitenin en az üç üyeden oluşması zorunludur. Üyelerin çoğunluğunun finans, hukuk, bilgi teknolojileri, bilgi güvenliği ve dağıtık defter teknolojileri alanlarında en az yedi yıllık deneyime sahip olması şarttır. Ayrıca, komitenin en az bir üyesinin platform yönetim kurulunda yer alması gerekmektedir.

Listeleme komitesi, listelenecek varlıkların uygunluğunu belirlemek amacıyla gerekli incelemeleri yapar ve bu doğrultuda bir değerlendirme raporu hazırlar. Bu raporlar, platformların ilgili mevzuata uyumluluğunu sağlamak amacıyla belirlenen belge kayıt sisteminde saklanır. Komite üyeliklerine yapılan atamalar ve üyelikten ayrılmalar, platform tarafından iki iş günü içinde yetkili kurumlara bildirilir.

Listelenebilecek Kripto Varlıklara Dair Kriterler

Platformlarda listelenecek kripto varlıkların belirlenen düzenlemelere uygun olması esastır. Bu doğrultuda, listelenecek varlıkların saklanabilir olması ve herhangi bir yasaklı faaliyette kullanılmaması gerekmektedir. Aşağıdaki kriterler, platformlarda listelenmesi planlanan kripto varlıklar için dikkate alınır:

Kripto varlıkların ilgili yasal düzenlemelerle uyumlu olması ve belirli bir dayanak varlığa sahip olmaması,

Proje sahibine tek taraflı olağanüstü haklar tanımayan bir yapıda oluşturulması,

Proje sahibinin suçtan kaynaklanan malvarlığı aklama veya terörizmin finansmanı ile ilişkilendirilmemiş olması,

İşlem güvenliğinin sağlanması amacıyla soğuk cüzdanlarda saklanabilir nitelikte olması,

Transfer işlemlerinde cüzdan adreslerini gizleyerek anonim hareketlere olanak tanımaması.

Bunun yanı sıra, belirli kişi veya kurumların ilk satış veya dağıtımını yaptığı kripto varlıkların listelenmesine izin verilmemektedir.

Platformların Listeleme ve Listeden Çıkarma Prosedürleri

Platformlar, listelenebilecek kripto varlıkların belirlenmesi ve gerektiğinde listeden çıkarılması için yazılı bir prosedür oluşturmak zorundadır. Bu prosedür, yönetim kurulu tarafından onaylanarak yürürlüğe girer ve aşağıdaki faktörleri içerecek şekilde hazırlanır:

Kripto varlığın işlem hacmi, dolaşımdaki arzı ve fiyat geçmişi,

Platformdaki işlem hızına ve maliyetlerine etkisi,

Kripto varlığın güvenilirliği ve teknolojik altyapısının sağlamlığı,

Kripto varlığın fiyat manipülasyonuna açık olup olmadığı ve bu tür riskleri azaltmaya yönelik önlemler.

Listeleme ve listeden çıkarma prosedürleri yılda en az bir kez gözden geçirilerek güncellenmelidir. Ayrıca, listelenen varlıkların düzenli olarak takip edilmesi ve güvenlik zafiyetleri, siber saldırılar veya hukuki düzenlemelere uyumsuzluk gibi durumlar tespit edilirse gerekli tedbirler alınarak listeden çıkarılmaları sağlanmalıdır.

Listeden Çıkarma Süreci ve Yatırımcı Bilgilendirmesi

Platformlar, listeledikleri kripto varlıkların belirlenen kriterlere artık uymadığını tespit etmeleri halinde, ilgili varlıkları değerlendirme raporu doğrultusunda listeden çıkarabilir. Bu süreçte yatırımcıların bilgilendirilmesi büyük önem taşır. Normal şartlarda, listeden çıkarılacak bir varlık en az yedi gün öncesinden yatırımcılara duyurulmalıdır. Ancak, küresel bir kripto varlık platformu tarafından listeden çıkarılan bir varlık söz konusu olduğunda, yatırımcılar en az bir gün önceden bilgilendirilerek süreç hızlandırılabilir.

Öte yandan, aşağıdaki durumlarda platformlar yedi günlük süreyi beklemeksizin kripto varlıkları derhal listeden çıkarabilir ve alım-satım işlemlerini durdurabilir:

Kripto varlığın yasa dışı faaliyetlerle bağlantılı olduğunun belirlenmesi veya kamu otoritelerinden gelen bir talep doğrultusunda işlem yapılması,

Kripto varlık veya ilgili dağıtık defter ağı sistemlerinin güvenilirliği hakkında ciddi şüphelerin ortaya çıkması.

Bu süreçte, platformlar yatırımcı mağduriyetini önlemek adına eşler arası dijital pazar yerlerinde ilgili varlığın işlem görmesine izin verebilir veya yatırımcılara mislen ya da nakden iade seçeneği sunabilir.

Kripto Varlık Sektöründe şeffaflığı sağlamak adına KAP yükümlülüğü getirildi.

Pek çok detay KAP'ta kamuya açıklanmak zorunda. Bu düzenlemeyle birlikte Özellikle ülkemizdeki borsaların listeleme listeden çıkarma prosedürleri de dahil olmak üzere artık çok daha şeffaf hale gelecektir.

Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcıların internet siteleri ve KAP duyurularına ilişkin yükümlülükleri:

Kripto varlık hizmet sağlayıcılar, KAP'ta ve internet sitelerinde yetkili oldukları hizmetleri ve şirketi tanıtıcı bilgileri sunar.

Şirketi tanıtıcı bilgiler asgari olarak ticaret sicil bilgileri, son durum itibarıyla ortaklık ve yönetim yapısı, telefon numarası, kurumsal adres bilgisi, e-posta adresi ve faaliyet raporlarından oluşur.

Platformların (Kripto Para Borsalarının) internet sitelerinde asgari olarak;

- Platformda listelenen kripto varlıklara,

- Listeleme prosedürüne,

- Kripto varlık işlemlerine yönelik olarak risk bildirim formunda belirtilen risklere,

- Varsa, platformun listelediği kripto varlıklarda platforma çift taraflı fiyat kotasyonu veren veya likidite sağlayıcı olarak anlaştığı kurum veya kuruluşlara, bu kuruluşlarla doğrudan veya dolaylı olarak pay sahipliği ilişkisinin bulunup bulunmadığına ilişkin açıklamalara,

- Alınan kişisel verilerin saklama ve kullanım koşullarına,

- Nakit ve kripto varlık transfer politikalarına,

- Emir gerçekleştirme politikalarına,

- Müşteriye elektronik ortamda yapılacak bildirimlere ilişkin esaslara,

- Olası risklere karşı hazırlanan beklenmedik durum planlarına uygun olarak müşterilerin acil ve beklenmedik durumlarda kullanabilecekleri iletişim bilgileri ile müşterilerin risklerini azaltacak asgari tedbirlere,

- Sayfada verilen bilgilerin genel nitelikte olduğuna ve müşterilerin alım satım kararlarını destekleyebilecek yeterli bilginin sayfada olmayabileceğine ilişkin bir açıklamaya,

- Piyasa fiyatlarında ani ve beklenmedik dalgalanmalara yol açabilecek; ekonomik, siyasi, teknolojik veya sistemik olaylar ile piyasada likidite eksikliğinin meydana gelmesi, ticaretin durdurulması, platformların işleyişini etkileyen teknik arızalar, siber saldırılar veya doğal afetler gibi olağan dışı durumların oluşması halinde, bunlara ilişkin açıklamalar ile bu kapsamda alınan önlem ve tedbirlere,

- MKK'nın E-yatırımcı uygulamasından müşterilerin MKK sistemine bildirilmiş varlıklarına ait kayıtları karşılaştırabilecekleri bilgisine,

yer verilmesi ve internet sitelerinin güncelliğinin sağlanması zorunludur.

Saklama kuruluşlarının ise internet sitesinde;

- Anlaşmalı oldukları platformların ünvanlarına ve

- Saklama hizmeti sundukları kripto varlıkların listesine

yer verilmesi ve internet sitelerinin güncelliğinin sağlanması zorunludur.

Ayrıca, KAP'ta yer alacak olan genel bilgiler, KAP işleticisinin belirlediği form kullanılarak KAP'ta yayınlanacak. Bu bilgilerde değişiklik olduğunda 2 iş günü içinde güncelleme yapılması gerekecek.