Yöresel Çalgı Sipsiyi Dünyaya Açacak

Gökmen Yüce - Nefesli çalgılar grubundan bir Türk Halk Müziği çalgısı olan sipsi, boyutları ve iç hacmi değiştirilerek dünya sazlarıyla birlikte çalınabilir hale getirildi.

Burdur'da yaşayan ve cep telefonu dükkanının üst katını atölyeye dönüştürerek sipsi imalatı yapan Hüseyin Demir, AA muhabirine yaptığı açıklamada, ilkokul 3. sınıfta müzikle tanıştığını ve yaklaşık 43 yıldır müzik sektörünün içinde olduğunu anlattı.

Atölyesinde ürettiği sipsileri bugüne kadar Japonya, Almanya ve İsveç gibi ülkelere ihraç ettiğini belirten Demir, İsveç'teki bir mağazanın zaman zaman 300 adet sipsi siparişi verdiğini bildirdi.

Sipsinin Teke yöresinde çalındığını, sesinin şiddetli, boyunun ise 8.5 santim ile 20 santim arasında değiştiğini ifade eden Demir, "Sipsi bir renk sazıdır. 5 tane üstünde, bir tanede altta olmak üzere 6 ses perdesi bulunur. Gövde ve ağızlık olmak üzere iki parçadan oluşur. Su kamışından yapılır. Kamışın cinsi çok önemlidir. Fethiye bölgesi ile Antalya'nın Gazipaşa ve Manavgat bölgesindeki kamışlardan kaliteli sipsiler elde edilir" dedi.

-Yerelden uluslararası alana-

Demir, ustalarının sipsideki ses aralığını nefes ve dudaklarıyla tiril yaparak, dişleri ve dudaklarıyla da nefes şiddetini artırarak ya da azaltarak sesteki değişiklikleri sağlayabildiklerini kaydetti.

Bunu başarabilmek için ustaların iyi yetişmiş olması gerektiğini vurgulayan Demir, Dirmil bölgesinde çok duygulu sipsi çalan ustaların bulunduğunu belirtti.

Sipsiyi yerellikten ulusal ve uluslararası alana taşımak için çalıştıklarını, bu kapsamdaki çalışmalarını aralıksız sürdürdüğünü anlatan Demir, şöyle konuştu:

"Çalışmalarımı TRT'nin sipsi ve kaval sanatçısı Ferhat Erdem ile sürdürüyoruz. Sipsinin boyutlarını ve iç hacmini değiştirerek dünya sazlarıyla birlikte çalınabilir hale getirdik. Önceden 20-22 santime kadar sipsi vardı. Biz bu boyutları 30 santime kadar çıkardık. Sipsi yerelden uluslararası bir boyuta geçtiği için seviniyoruz. Amacımız bu yörede sıkışmış olan sazımızın dünya sazlarıyla birlikte çalınması. Bunu başarabilirsek sazımızın öksüzlüğünü kurtarmış olacağız."

Demir, 1986'da İngiltere'de düzenlenen Llangollen Festivali ile 2011 yılında Bulgaristan düzenlenen Dünya Halk Müziği ve Halk Sazları yarışmalarında altın madalya aldığını sözlerine ekledi.

-Sipsi-

Nefesli çalgılar grubundan bir Türk Halk Müziği çalgısı olan Sipsi, kabak kemane gibi, Teke yöresi gurbet havası açışlarında sık duyulur. Başta Burdur olmak üzere, Fethiye'den kuzeye doğru Denizli'ye kadarki bölge içerisinde sıkça kullanılan yöresel bir müzik aletidir.

Tek parça veya iki ayrı parça olabilen sipsilerde iki parçalıları daha yaygın ve kullanışlıdır. Sesin çıkmasını sağlayan ağızlık kısmına "cukcuk", gövde kısmına da "gödlek" denilmektedir. Çam dallarının filizlerinden, söğüt dallarından, içi boş ot ve çavdarlardan ve kartalın kanat kemiğinden yapılan sipsilere de rastlanmaktadır.

Üstte 5, altta 1 olmak üzere toplam 6 deliklidir. Delikler yörede yaygın olan ezgileri çalacak şekilde Hüseyni dizisine göre açılmıştır ve ses alanı sınırlı olduğundan diğer dizilerin çoğunun çalınması mümkün değildir. Ses alanı yaklaşık 1 oktavdır ve diğer nefesli çalgılarda olduğu gibi sipside de akort yapılamadığından değişik boyda sipsiler kullanılır.

Daha çok bir eşlik çalgısıdır ve gurbet havaları, zeybekler, Teke havaları gibi ezgileri çalarken cura, bağlama, üç telli, kabak kemane gibi çalgılarla güzel bir uyum oluşturur.

Yayıncı: Tuncer Çetinkaya - BURDUR