Ttk'daki İş Kazasında Bilirkişi Raporu Tamam

Erdinç Aksoy - Ferdi Akıllı - Türkiye Taşkömürü Kurumu (TTK) Kozlu Müessese Müdürlüğüne bağlı ocakta metan gazı püskürmesi sonucu 8 işçinin öldüğü kazayla ilgili hazırlanan bilirkişi raporunda, yüklenici firmanın yönetim kurulu başkanı ve yardımcısının "asli kusurlu" olduğu belirtildi.

Bülent Ecevit Üniversitesi (BEÜ) Maden Mühendisliği Bölümü'nden Prof. Dr. Nuri Ali Akçin, Elektrik ve Elektronik Bölümü'nden Araştırma Görevlisi Rukiye Uzun ile 3 maden mühendisinin yer aldığı bilirkişi heyetinin Zonguldak Cumhuriyet Başsavcılığına sunduğu 50 sayfalık raporda, Star İnşaat ve Ticaret AŞ'nin TTK Kozlu Müessese Müdürlüğünde yürüttüğü "eksi 630 kat hazırlığı ve eksi 560 galeri sürme" işinde 7 Ocak'ta meydana gelen olayda 8 madencinin hayatını kaybettiği hatırlatıldı.

İş kazasının "çok büyük boyutlu bir ani degaj (ani püskürme)" şeklinde tanımlandığı raporda, olayın havzadaki en büyük degajlardan olduğu vurgulandı.

Raporda, galeride başlangıçtan itibaren kontrol, pilot ve yer yer rahatlatma sondajları yapıldığına işaret edilerek, "Ancak sondajların yeterli olup olmadığı konusunda tereddütler mevcuttur. Tutulan raporlardan ve kurum tarafından yükleniciye yazılan tenkit yazılarından sondajların yeterli sayıda ve nitelikte yapılmadığı/yapılamadığı anlaşılmaktadır. Özellikle olaydan önce yapılan pilot sondajlarla ilgili sondaj föylerindeki (belge) tespitler bu kanıyı daha da güçlendirmektedir" ifadesine yer verildi.

-Hatalı algı degajı getirdi-

Lağımda (taş içinde sürülen galeri) 3 ile 4 Ocak'ta 2 etüt sondajı yapıldığına dikkat çekilen raporda, şunlar kaydedildi:

"Her iki sondajda da gaz geliri olmaması ön plana çıkarılarak galeri sürme çalışmalarına devam edilmiş, delik delinerek kısmi bir patlatma yapılmış. Burada herhangi bir degaj tehlikesi algısı olmamıştır. Bu yanlış algılama, olayın meydana gelmesinde başlıca etkendir. Bu durum ilgililerin, degaj olayındaki emareleri algılayacak, değerlendirecek ve ona göre çalışmaları yönlendirecek birikimleri, eğitimleri ve tecrübelerinin olmadığını göstermektedir."

Raporda, galerinin degaj zonunda olduğunun bilindiği belirtilerek, kömür damarları geçilirken yapılması gereken en az 3 pilot sondajın yerine getirilmediğinin tespit edildiği bildirildi.

-İfadelerde sondaja vurgu-

Raporda, yüklenici firmanın sondaj ustası M.Ü'nün ifadesinde, "Sondaj yapılırken gelen şirket mühendislerinin herhangi ölçüm yapmadan gözle kontrol yaptıklarını ve kendisine güvenerek föyleri imzaladıklarını" öne sürdüğü, çalışanlardan M.S'nin de TTK'nın "sürekli sondaj yapın" demesine rağmen firma mühendislerinin bunu gözardı edebildiklerini iddia ettiği bilgisine yer verildi.

G.G'nin, kendilerine verilen gaz ölçüm cihazlarının arızalı olduğunu savunarak, pilot sondajlarının en az 25 metre olması gerekirken çoğu defa 18-20 metrede bırakılmasına defalarca şahit olduğunu ileri sürdüğüne işaret edilen raporda, maden mühendisi E.K'nin en son yapılan pilot sondajın 20 metrede kalma nedenini sondaj şefine sorduğu, kendisinden, daha fazla ilerleme yapamadığını öğrendiği ifade edildi.

-Sondaj ustasının eğitimi yok-

Bilirkişi raporunda, özellikle sondaj ustası M.Ü. ile yardımcısı E.E'nin degaj sondajı yapma konusunda eğitilmiş olmaları gerektiği vurgulanarak, "Bu konuda alınmış eğitimleri belgeleyen herhangi bir sertifika bulunmamaktadır. Sondörlük, özel mesleki eğitim gerektiren ve sertifikalı bir iş koludur. Özellikle ani degaja meyilli zonlarda sondörlük yapacak kişilerin genel meslek eğitimi yanında bu konularda özel eğitilmesi gerekir" görüşüne yer verildi.

-Olayın nedeni ve eleştirisi-

İş kazasıyla ilgili idari ve teknik yönden eleştirilerin yapıldığı raporda, şu tespitlere yer verildi:

"-Yüklenici firmanın 1. sınıf gazlı bir yer altı maden işletmesinde herhangi tecrübesi bulunmamaktadır.

-Yapılan işin denetiminde eksiklikler bulunmaktadır.

-Sözleşmeye göre yüklenicinin benzer işlerde 5 yıl deneyimli maden mühendisini proje sorumlusu olarak devamlı bulundurma zorunluluğu vardır. Olay tarihinde proje sorumlusu olan maden mühendisinin bu tecrübesi yoktur.

-Yüklenicinin çalışanlarının eğitimi ve bilgilendirmesinde eksiklikleri bulunmaktadır.

-Usulüne ve tekniğine uygun sondajlar yapılmamıştır. Degaj tehlikesi ve olası riskler değerlendirilmediği için galeride 4 Ocak'tan sonra yapılan ilerleme çalışmaları, degaj olayının meydana gelmesindeki ana nedendir.

-Yönerge ve genelgelerde, patlatma mahallinde 3 kişiden fazla elemanın bulunmaması gerektiği vurgulanmasına rağmen buna uyulmamıştır. Olay günü 9 kişi patlatma işleminin etki alanı içindedir. Patlatma işleminden sonra meydana gelen ani degaj sonunda 8 kişi yaşamını yitirmiş, 1 kişi de ağır yaralanmıştır."

-Kusur ve sorumluluklar-

Sonuç bölümünde, teknik nezaretçi atanmadan çalışmaları sürdürdüğü, yeterli deneyimi olmadığı halde maden mühendisini proje sorumluluğuna atadığı, iş güvenliği uzmanı atamadığı, gerekli risk değerlendirmesini yapmadığı, teknik elemanlarını ve çalışanlarını çalışma ortamındaki riskler ve tehlikeler konusunda bilgilendirmediği gerekçesiyle Star İnşaat ve Ticaret AŞ Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdürü Ş.S.D. ile Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı ve Genel Müdür Yardımcısı İ.K'nin asli kusurlu olduğu belirtildi.

Maden mühendisi E.K'yi de tecrübesi az olduğu ve degaj konusundaki emareleri değerlendirmede yetersiz kalışından dolayı kusurlu bulan bilirkişi heyeti, sondör M.Ü'ye kusur yüklemedi.

Yüklenici firmayla sözleşmenin imzalandığı 16 Ocak 2008'deki TTK Yönetim Kurulu Başkanı R.D ile yönetim kurulu üyelerinin de sorumlulukları bulunduğu görüşünü savunan bilirkişi heyeti, kurumun bazı yöneticilerini de sorumlu tuttu.

Raporda, olayda yaşamını yitiren 8 işçi ile yaralı kurtarılan 1 kişinin de kasıt ve kusurunun bulunmadığına kanaat getirildi.

TTK Kozlu Müessese Müdürlüğüne bağlı maden ocağında, 7 Ocak'ta özel firmanın galeri açma işini yürüttüğü eksi 630 kodunda ani metan gazı püskürmesi sonucu yaşamını yitiren 5 işçinin cesedine ulaşılmış, göçük altında kalan 3 madenciden 2'sinin cesedi 11 Ocak'ta, diğerininki ise 12 Ocak'ta çıkarılmıştı.

Olayın ardından TMMOB Maden Mühendisleri Odasınca, ocakta yeterli degaj sondajının yapılmadığı iddia edilmişti.

Yayıncı: Kemal Kaymak - ZONGULDAK