Tarihi Desenlere Atılan Modern İlmikler

Murat Asil - Türkiye'nin önemli turizm merkezlerinden Kapadokya bölgesinin, el sanatları merkezi konumundaki Avanos ilçesinde faaliyet gösteren halı firmaları, binlerce yıllık halı dokuma geleneğini modern atölyelerde yaşatıyor.

Kapadokya bölgesinde binlerce yıllık tarihe sahip ve bu tarihi süreçte bölge halkının en önemli geçim kaynakları arasında yer alan geleneksel halı dokumacılığının yapıldığı Avanos ilçesinde, günümüzde modern atölyelerde dokunan Türk motiflerinin yer aldığı yün ve ipek halılar, hem yok olmaya yüz tutan halı dokumacılığını yaşatırken hem de bölgeye önemli döviz girdisi sağlıyor.

Sentez Halı Avanos firmasının idari müdürü Ahmet Yıldırım, AA muhabirine yaptığı açıklamada, 7 bin 500 metrekare kapalı alana sahip tesislerinde el dokuması halı üreterek ihraç ettiklerini söyledi.

Atölyelerinde özellikle geleneksel Türk motifleriyle işlenen halı dokuduklarını, amaçlarının unutulmaya yüz tutan halı dokumacılığını yaşatmak olduğunu belirten Yıldırım, "Biz daha çok Türk motifleriyle işlenen halılar üretiyoruz. Bunların başında Hereke halısı geliyor. Milas, Yahyalı, Bünyan, Avanos halıları da dokuyoruz. Tabiatıyla eğilimler zaman zaman değişiyor. Son günlerde 'Şal' dediğimiz Gaziantep, Sivas dolaylarının halılarını üretiyoruz. Bunlar yün halılar. Aynı zamanda ipek halı da üretiyoruz" diye konuştu.

Yıldırım, yapılan arkeolojik kazılarda ortaya çıkarılan halılardaki düğüm sanatının Türklere ait olduğunun ispatlandığını, kendilerininde bu teknikleri kullanarak halı dokuduklarını ifade ederek, "Türk halıcılığı milattan önce 500 yılına kadar gider. Orta Asya'da, Sibirya'da yapılan kazılarda bulunan 'Bazilika' halısı, bu halıdaki düğüm sanatının Türkler'e ait olduğu ispatlanmıştır. Biz de işte bunu yaşatmaya çalışıyoruz" dedi.

-"Aynı zamanda bir nevi halıcılık okuluyuz"

Geçmişte kadınların evlerinin bahçelerindeki tezgahlarda halı dokuduğunu ancak, girdi maliyetlerinin artması nedeniyle evlerde artık halı dokunmadığını belirten Yıldırım, şunları kaydetti:

"Avanos halısı bilinen bir halı ama ne yazık ki girdilerin artmasıyla bu el sanatı yavaş yavaş ölüyor. Ama bunun yerine bizim gibi kuruluşlar özellikle de bayan elemanlar vasıtasıyla onlara öğreterek bu sanatı yaşatıyoruz. Avanos Halk Eğitim Merkezi ile yaptığımız protokol ile işletmemizde kadınlara halı dokumasını öğretiyoruz. Halk eğitim merkezinden gelen usta öğretici, tesisimiz içinde bulunan atölyede kadınlarımıza halı dokumayı öğretiyor. Hem kadınlar iş sahibi oluyor hem de unutulmaya yüz tutan halı dokumacılığını devam ettirecek yeni insanlar sektöre giriyor."

-"İpek halılarda santimetrekareye 900 düğüm"

İşletmelerinde bugüne dek dokunmuş en ince halıyı ürettiklerini belirten Yıldırım, şu bilgileri verdi:

"Biz burada ipek halılar da dokuyoruz. Kendi bahçemizde bulunan dutluklardan ve Bursa'dan temin ettiğimiz ipek kozalarını burada ayrıştırarak ipeği alıyoruz. Buradaki atölyelerimizde de dokuması yapılıyor. İpek halı dokumak zor ve zaman isteyen bir tekniktir. Saçtan daha ince ipekle dokunan ipek halıların yaklaşık bir, 1,5 metresi 3 aylık bir sürede tamamlanıyor. Biz şimdi 1 santimetrekareye 225 ya da 625 düğüm atılan ipek halılar dokuyoruz. Bundan önce işletmemizin ürettiği 1 santimetrekareye 900 düğüm atılan ipek halı rekorlar kitabına girdi."

-"Halıcılık sektörü hızlı döviz girdisi sağlıyor"-

Kapadokya turizmi ve ekonomisinde halıcılığın büyük önem taşıdığını, bölgede yaklaşık 10 işletme olduğunu ifade eden Yıldırım, şöyle devam etti:

"Halıcılık sektörü ülkemize çok hızlı bir şekilde döviz kazandıran bir sektör. Bunun yanında atalarımızdan gelen el sanatımız, kültürümüz. Oradaki sembollerin, desenlerin hepsinin anlamı vardır. Sevgi vardır, acı vardır, göz yaşı vardır, hayaller vardır, rüyalar vardır hepsinin bir anlamı vardır. Bir kültürdür. Biz bunları yaşatıyoruz. Bölge de bu sektör oldukça yaygındır ve önemli döviz girdisi sağlamaktadır. Nevşehir'in ihracatının da yüzde 50'den fazlasını halı ihracatı oluşturmaktadır. Mesela bizim işletmemizi yılda 140 bin turist ziyaret edip halı satın almaktadır. Bizim burada 5 bin liraya da halı var 150 avroya da. Aldıkları halılar çok kıymetli olduğu için yanlarında halılarını götürmeyen yabancı turistlerin halılarını kargo yoluyla evlerine kadar ulaştırıyoruz. Şu anda işletmemizde yaklaşık 200 bin yün halı, 20 bin ipek halı var." - NEVŞEHİR