Sivas Halıları, "Mühürlü Eller"De Hayat Buluyor

Merve Topuz - Seyit Ahmet Eksik - Selçuklu ve Osmanlı'dan günümüze kadar ulaşan Sivas halıları "mühürlü eller"de hayat buluyor.

Sivas Belediyesi İşletme ve İştirakler Müdürlüğü Halı Dokuma Atölyesi'nde istihdam edilen 14 kursiyer, günde yaklaşık 8 bin ilmek atarak meşhur Sivas halılarını dokuyor. İlmek ilmek dokudukları halılara duygularını yansıtan kadınlar, ellerinde oluşan nasırları "ustalık mührü" olarak adlandırıyor.

Attıkları ilmek sayısına göre ücret alarak aile bütçelerine de katkıda bulunan kadınlar, halıları kirkit sesleri arasında, türküler ve maniler eşliğinde, aile ortamında dokuyor. Yaklaşık 14-15 ay gibi uzun ve meşakkatli bir süreçte dokunan halılar tamamlandığında kesim işlemi törenle yapılıyor. Halısını tamamlamanın mutluluğunu yaşayan dokumacı, arkadaşlarına helva, pasta ve çeşitli ikramlarda bulunuyor.

Atölye Sorumlusu Birgül Canikligil, AA muhabirine yaptığı açıklamada, 2 yıldır Sivas halısını ve el sanatlarını ön plana çıkarmak için gayret gösterdiklerini söyledi.

Yün iplerden dokunan halıda metrekareye yaklaşık 360 bin ilmek düştüğünü dile getiren Canikligil, atölyedeki en iyi dokuyucunun günde 8 bin ilmek yani 8 sıra dokuyabildiğini, yaklaşık 14-15 ayda tamamlanan halıların törenle kesildiğini bildirdi.

Sivas halısını diğer halılardan ayıran en önemli özelliğinin sık dokunması olduğunu aktaran Canikligil, "Sivas halısının geçmişi Selçuklu ve Osmanlı'ya dayanıyor. Zamanın imparatoru, büyük şehir olduğu için Sivas'a büyük bir halı atölyesi kurmuş. Bu atölyede kapalı ilmek üzerinde 60'a 60 kalitede halılar dokunmaya başlanmıştır. Kapalı ilmekle dokunduğu için uzun ömürlü olan halılar tutmuş ve her yerde rağbet görmüş, zamanımıza kadar da o popülerlikle gelmiştir" ifadelerini kullandı.

-Motiflerin dili-

Birgül Canikligil, tarih boyunca dokuyucuların kendi duygularını halılara figürlerle yansıttığını belirtti. Sivas halılarında ince dallı lalezar, Sivas yıldızı, Selçuklu figürlerinden hayvanlı ve çiçekli desenlere, taraklı, kuşlu, sandıklı, ölümü ve yaşamı temsil eden figürlerin işlendiğini belirten Canikligil,

"Motiflerin de dili var. Sandık motifi genç kızın evliliğini ve düğünü, çiçekler hayali, beşik anneliği, tavuskuşu şatafat ve lüksü, bülbül ve serçe iyiliği, Selçuklu motiflerinden oluşan çift başlı kartal gücü ve hakimiyeti anlatır."

Dokuyucuların akşama kadar halılardaki figürlerle ilgilendiklerini dile getiren Canikligil, "Biz de bu aşamada onların psikolojilerine dikkat ediyoruz. Çünkü kadınların ruh hali de halıdaki deseni etkiliyor. Evden moralleri bozuk geldiğinde, sinirli olduklarında kirkite daha sert vuruyorlar bu da halının desenini bozuyor" dedi.

-"Elinde nasır olmayan halıyı iyi dokumuyor demektir"-

Atölyenin ısısının önemli olduğunu aktaran Canikligil, şunları kaydetti:

"Halı dokuma atölyelerinin ısısı da çok önemlidir. Çünkü dokuyucuların elleri üşüdüğü zaman desenler bundan etkilenir. Bu nedenle ısı aynı derecede tutulmalıdır. Ayrıca dokuyucuların ellerinde nasırlar oluşuyor, bunlar profesyonelliğin simgesidir. Elinde nasır olmayan halıyı iyi dokumuyor demektir. Dokuyucular bu nasırlara profesyonellik mührü diyorlar. Zaman zaman kına yakarlar ellerine, kınalı eller de denir halı dokuyanlara. Kına deriyi güçlendirdiği için ellerini korumaya çalışırlar kınayla."

Sivas halısı dokuma zor ve meşakkatli olduğu için eleman sıkıntısı yaşadıklarını dile getiren Canikligil, hanımları halı dokumaya davet etti.

Halıların bin 200 liraya kadar alıcı bulduğunu söyleyen Canikligil, çok fazla talep olduğunu ve alıcının gözünde fiyatın önemli olmadığını vurguladı.

Dokuyuculardan Fadime Karaca ise 8 yıldır halı dokuduğunu belirterek,

"İşimden memnunum, aşığım da diyebilirim. Hem vakit geçiriyoruz hem aile bütçeme katkıda bulunuyorum" dedi.

Halı dokumanın zor olduğunu dile getiren Karaca, bileklerinde ağrılar ve ellerinde nasır oluştuğunu söyledi. Ruh hallerinin halıya yansıdığını vurgulayan Karaca, halıyı sakin dokumak gerektiğine işaret ederek, "Sinirli olunca daha hızlı yapıyor, aşırı yanlış yapıyoruz. Kirkiti hızlı vurduğumuzda teller kopuyor. Özellikle sinirli olmamaya çalışıyoruz. Sinirli ya da morali bozuk olan arkadaşlarımıza destek veriyoruz. Halıyı sakin dokumak lazım ki yanlış olmasın. Bir yanlış bütün halıyı bozuyor" ifadelerini kullandı.

Yayıncı: Cemal Coşkun - SİVAS