Sadece Soma'nın Değil, Depremlerin de Kahramanı Madenciler

ERDİNÇ AKSOY - Türkiye Taşkömürü Kurumunda (TTK) çalışan madenciler, Soma'daki facia gibi maden kazalarında görev almalarının yanı sıra 17 Ağustos, 12 Kasım ve Van depreminde kazma, kürek ve tokmak gibi yer altında kullandıkları basit malzemelerle kurtarma çalışmalarının isimsiz kahramanları oldu.

Kömür üretimi süresince yaşadığı büyük maden kazalarındaki acı deneyimleriyle göçük açma, ahşap tahkimat yapımı ve dar kesitte çalışma üstünlüğü gibi becerilere sahip madenciler, 17 Ağustos ve 12 Kasım 1999 depremlerinin yanı sıra 23 Ekim 2011 Van Depremi'nde önemli görevler üstlendi.

Havza madencilik tarihinde karşılaşılan göçük, infilak, gaz ve kömür degajları ile açık alevli ve kendiliğinden yanmaya müsait gazlı damarlar gibi olumsuz koşullarda can ve malzemeleri kurtarmak amacıyla verilen kurtarma çalışmaları, doğal afetlerde de madencilerin üstün başarı göstermesini sağladı.

Yaşanan 3 büyük depremde görev alan yüzlerce maden işçisi, göçük ve enkaza, yer altı kömür madenciliğinde kullanılan özel tahkimat metotlarıyla girerek ekipteki tek kişinin dahi burnu kanamadan başarılı kurtarma çalışmalarında bulundu.

İlk kahramanlık 17 Ağustos

TTK'dan 17 Ağustos depreminin ardından talep edilen kurtarma ekipleri, deprem bölgesi Zonguldak'a 250-300 kilometre mesafede olmasına rağmen, D-100 ve E-80 karayollarındaki yer yer kapanma, yoğun trafik ve bu tür afetlere hazırlıklı olunmaması gibi nedenlerle 23.00'te enkazlara ulaşabildi.

Kocaeli, Sakarya, Yalova, Adapazarı ve Gölcük'teki kurtarma faaliyetlerinde görev alan bin 564 maden işçisi ve 74 mühendis, enkazdan 32 kişiyi canlı çıkardı, 447 kişinin de cesedine ulaştı.

Göçük ve enkazlara, yer altı kömür madenciliğinde kullanılan özel tahkimat metotlarıyla giren madenciler, kurtarma görevinde bulunan tek kişinin dahi burnu kanamadan 12 Kasım Depremi'nde de 3 günde 71 kişiyi enkazdan kurtardı, 177 kişinin de cansız bedenini yığınların altından çıkarttı.

İki depremdeki başarılı çalışmalarıyla gönüllerde taht kuran madenciler,  23 Ekim 2011 Van Depremi'nde görev üstlendi. Madenciler, yaptıkları çalışmalarla 7 kişiyi kurtardı, 54 kişinin de cesedine ulaştı.

Soma'da 301 madencinin hayatını kaybettiği maden faciasındaki kurtarma çalışmalarının da kahramanı madenciler, her büyük afetin vazgeçilmez "can kurtaranları" oldu.

Madencilerin fark yaratan özellikleri

Afetler sonrası yapılan değerlendirme çalışmalarında madencilerin özellikleri şöyle belirlendi:

"- Göçük altında kalen madencinin, en kısa sürede ve kendi arkadaşı tarafından kurtarılması kentte yaklaşık 150 yıldır yapılan madencilikte gelenek haline gelmesinden, madenciler bu zorunluluğu onun yerinde ben de olabilirdim, aynı şeyi benim için yapardı' şeklinde algılamaları,

Yer altının mutlak karanlığında ve yalnızlığında çok çabuk karar verme ve uygulama yeteneğine sahip olmaları,

Göçükte kalan kazazedeye, uzun süre dar ve kapalı alanlarda çalışmanın verdiği alışkanlık, canlıya duygusal yönelme dürtüsüyle en kısa yoldan giderek genellikle 1 metrekareyi bulmayan açıklıktan ulaşabilmeleri,

Kurtarma çalışmaları sırasında öncelikle kendilerinin yeni oluşacak göçükten koruyabilecek ağaç tahkimat yapabilme yetenekleri,

Fiziksel özellik olarak çok zor şartlarda uzun süre çalışabilmeleri."

Depremde ilk 2 saat önemli

İş Güvenliği Uzmanı, Maden Mühendisi Erdinç Günay'ın "TTK Yeraltı Maden İşletmeciliğinde Acil Durumlar ve Arama Kurtarma Çalışmaları" konulu çalışmasında, depremlerin ardından madencilerin kurtarma faaliyetlerindeki başarısı dolayısıyla TTK'da kurulan, 40'ı teknik eleman olmak üzere 440 kişilik ekibin göçük açma, enkaza girme, enkazda ilerleme, gazlı ortamda emniyet tedbirleri alma ve çalışma yetenekleriyle olası depremlere her an hazır olduğunu bildirdi.

Olası deprem felaketlerinde kurtarmada ilk saatlerin önem taşıdığını, "altın saat" olarak adlandırılan ilk 2 saatlik dilimde ekiplerin olay yerine naklinin gerektiğini anlatan Günay, şunları kaydetti:

"Madenlerde çalışan 10 bin civarında madencinin her biri, ocaklardaki işleri gereği birer kurtarıcı olarak görev yapabilmekte. Bundan dolayı arama kurtarma ekipleri arasında bedensel güç ve örgütlenme açısından en hazır durumda  madenciler gösteriliyor. 1999 depremlerinden sonra 388 bin dolarlık acil durum ekipmanı satın alınan TTK'da madenciler olası afetlere periyodik eğitimlerle hazır tutuluyor."

Olası İstanbul Depremi'nde madencinin rolü

Günay, madenci ekiplerinin, küçük bir alanda toplu yaşamaları nedeniyle, zaman kaybı olmaksızın afet bölgesine intikal ettirilebilecek konumda bulunmasının önem taşıdığını belirterek, "Kentin deniz, hava ve karayolu ulaşım imkanları nedeniyle olası İstanbul Depremi'nde de bölgeye en sağlıklı ulaşacak ekipler madencilerdir. Zonguldak kömür havzası, İstanbul'dan Merzifon'a kadar alanda Kuzey Anadolu Fay Hattı'na yakınlığıyla önemli coğrafi bölgede bulunmakta" ifadesinin kullandı.

İstanbul ve çevresini etkileyecek olası depremden bu bölgedeki kurtarma ekiplerinin de etkileneceğini aktaran Günay, ulaşım sorunları göz önüne alındığında Zonguldak'taki madencilerin kurtarma faaliyetine katılımının hayat kurtaracağını, kentten hayati önem taşıyan durumlarda TTK'da çalışan 10 bin madencinin deniz ve hava yoluyla deprem alanına en kısa sürede götürülebileceğini sözlerine ekledi. - Zonguldak