Özel Maden İşletmelerinde Hüzün, Devlet Ocaklarında Sevinç

ERDİNÇ AKSOY - Zonguldak'ta, 6552 sayılı "İş Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması ile Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına Dair Kanun"un yürürlüğe girmesinin ardından özel işletmelerin üretimi durdurma kararı almasıyla özel sektördeki madenciler işlerini kaybetme korkusu yaşarken, Türkiye Taşkömürü Kurumunda (TTK) çalışan madenciler sahip oldukları yeni hakların sevincini yaşıyor.

Kentte 1989'dan itibaren üretim yapmaya başlayan özel kömür işletmelerinin, "torba kanun"un yürürlüğe girmesiyle maliyetlerin ortalama yüzde 50 arttığı gerekçesiyle üretimi durdurma kararı almasının ardından 22 işletmede çalıştığı belirtilen 4 bin 200 madencinin endişeli bekleyişi sürüyor.

Yasayla "alacakları ücret asgari ücretin iki katından az olmayacağı ve daha erken yaşta emeklilik" gibi haklara kavuşan madencilerden özel sektörde istihdam edilenler buna sevinemezken TTK'da yer altında çalışan 7 bini aşkın işçi "torba kanun"un kazandırdıklarından mutluluk duyuyor.

TTK'da örgütlü Genel Maden İşçileri Sendikası (GMİS) Genel Başkanı Eyüp Alabaş, AA muhabirine yaptığı açıklamada, yasayla işçilere ödenecek ücretin en az iki asgari ücret tutarında olmasının madenciler açısından olumlu olduğunu söyledi.

Kurumda düşük ücretli çalışan madenciler olduğunu anlatan Alabaş, "TTK'ya 2006 ve sonrasında giren yaklaşık 3 bin 600 madencinin, yevmiyesine yüzde 20-30 oranında zam gelecek. Yevmiyesi 75 liranın altında kalan tüm işçiler bundan etkileniyor. Emeklilik yaşı da 55'ten 50'ye düşürüldü. Bu fiili hizmet zammı eklenince 2006 ve 2009 yılında işe giren arkadaşlarımızın emeklilik yaşları 43'e kadar inmesi anlamına geliyor" diye konuştu.

Çalışma saatlerinde düzenleme isteği

"İşçilerin yer altındaki çalışma süresinin haftada en çok 36 saat olacağı ve günlük çalışma süresinin 6 saati geçemeyeceği" yönündeki maddenin yürürlük tarihinin 1 Ocak 2015'e bırakıldığını hatırlatan Alabaş, "GMİS olarak madenlerde 6 saat çalışma uygulamasının mümkün olmayacağını düşünüyoruz.  Günlük 7,5 saat, haftada 37,5 saat ve iki gün tatil yapılmasını istiyoruz. Bu konudaki teklifimiz doğrultusunda ekim ayında düzenleme yapılacağı ilgili bakanlıkça belirtildi" ifadesini kullandı.

Alabaş, "torba kanun"da Soma'daki maden şehitlerinin yakınlarına tanınan "kamuda bir yakınlarının işe yerleştirilmesi" hakkının kentteki benzer madenci ailelerine tanınmamasının üzüntüsünü yaşadıklarını dile getirdi.

Özel firmaların üretimini durdurma kararı

GMİS Genel Başkanı Alabaş, yasayla özel sektörde çalışan madencilerin ilk defa iyi bir ücret alma imkanı bulmuşken işini kaybetme korkusuyla karşı karşı kaldıklarını savundu.

İki asgari ücret tutarında ücret uygulaması çıkartılırken taraflarla görüşülmemesi ve ortaya çıkacak sorunların değerlendirilmemesinin sıkıntıya yol açtığını öne süren Alabaş, "İnşallah bu sorun da kısa sürede çözüm bulunur. Hiçbir madenci kardeşimizin tam da insanca yaşayabilecekleri ücret alma umudu varken işsizlikle karşı karşıya kalmasını istemeyiz" dedi.

Alabaş, özel sektörde maaşların net 1200 ve 1500 lira arasında olduğunu, yasayla bunun 1900'ün üzerine çıktığını belirterek madenciler için iki asgari ücret tutarının bile az olduğunu vurguladı.

"İşçinin maaşında gözümüz yok"

Maden ve Enerji Sanayici İşadamları Derneği Başkanı Ümit Velioğlu da "torba kanun"un özel kömür firmalarına getirdiği yüklerin çözümünü konuşmak için geç kalındığını savundu.

Sıkıntıların giderilmesine yönelik yeni bir yasa çıkartılması konusunda irade ortaya konulsa bile bunun 6 ayı bulacağını anlatan Velioğlu, şöyle devam etti:

"Soma'da 301 işçinin öldüğü maden kazasını araştırmak için TBMM'de kurulan Meclis Araştırma Komisyonu, Zonguldak ziyaretinin ardından bizi Ankara'ya davet etmişti. Biz mecliste dertlerimizi anlatan ve çözüm önerilerini içeren sunum yaptık. İşçilerin mesailerinin 6 saat olmasını, ücretlerinin artırılmasını bize önermişti ancak bunu yaparken özel işletmelerin öldürülmesini istemedik. Devlet özel sektör madenciliğin devam edip etmemesinin kararını vermeli. Devam etmesini istiyorsa da buna yönelik işletmeleri de toparlayacak, üretime yönlendirecek çözüm öneri paketini ortaya koymalıydı. Çözüm önerilerimizde özel sektör olarak TTK'ya verilen rödovansın (katkı, kira payı) kaldırılmasını istemiştik. TTK 1 ton kömürü 192 lira satıp da 652 liraya mal ediyorsa, bizden de ürettiğimiz ton başına 30 lira para alıyorsa bu işte gariplik vardır. Çözüm önerilerini ise şimdi ortaya koymanın anlamı yok. Bizim derdimiz işçimizin ücretleri değil ki, üretimi ayakta tutmak. İşçinin maaşında gözümüz yok."

Velioğlu, bu şartlarda kömür çıkartmalarının mümkün olmadığını, ocakları üretime kapattıklarını kaydetti. - Zonguldak