Kapadokya'da 7 Bin Yıllık Yerleşim Barajın İçinde Kaldı

MURAT ÖNER TAŞ - ADEM KOÇAK - Aksaray'ın Gülağaç ilçesindeki Mamasın Barajı'nın sularının yükselmesiyle 7 bin yıllık Güvercinkayası ören yerinin bir bölümü baraj gölünün içinde kaldı.

Güvercinkayası Kazı Başkanı Prof. Dr. Sevil Gülçur, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Orta Kalkolitik dönemden günümüze ulaşan Güvercinkayası'nın Kapadokya tarihinde önemli bir yere sahip olduğunu söyledi.

Güvercinkayası'nı 1993 yılında yüzey araştırması sırasında, köylülerin yönlendirmesiyle Mamasın Barajı kıyısındaki kayalıklar üzerinde bulduklarını belirten Gülçur, "Güvercinkayası'nın baraj suları altında kalma tehlikesi nedeniyle 1996 yılında kurtarma amaçlı kazı çalışmalarına başladık. Çalışmalar her yıl düzenli olarak devam ediyor" dedi.

"Kale kent" modelinin öncüsü

Güvercinkayası'nın 7 bin yıl önce Kapadokya'daki basit köy yerleşmelerinden farklı kompleks yapıya sahip daha gelişmiş bir yaşam alanı olduğuna işaret eden Gülçur, şöyle devam etti:

"Burası, Anadolu'da sınıflı toplumların bir başlangıcı ve 'kale kent' modelinin de öncüsü. Aşağı ve yukarı olmak üzere iki yerleşmeden oluşuyor. İki yerleşme, bir sur duvarı ile birbirinden ayrılıyor. Bu sur Yakın Doğu'nun en eski surudur ve günümüze kadar sağlam şekilde kalmıştır. İki kuleyle desteklenen sur, tabakalanmış, karmaşık toplumlara doğru evrimleşmenin ilk somut verilerini sunuyor. Sur duvarının üst kısmında iç kale bulunurken, buradaki binaların aşağı yerleşme konutlarına göre daha zengin donanıma sahip olduğunu tespit ettik."

Adaya dönüştü

Gülçur, Güvercinkayası'nın Mamasın Barajı'nın içinde kaldığına dikkati çekerek, "Güvercinkayası'nın üzerinde olduğu kaya kütleleri, kışın baraj sularının yükselmesiyle bir adaya dönüşüyor. 1993 yılında bulduğumuz ve bugüne kadar kazı çalışması gerçekleştirdiğimiz Güvercinkayası'nın bir bölümü baraj sularının altında kaldı. Su seviyesi, sur duvarına kadar yaklaşırken, ören yerine ancak kayıkla ulaşılabiliyor" diye konuştu.

Barajda kışın tutulan suyun, mayısta bırakıldığını anlatan Gülçur, "Bu yıl yağışların fazla olması sonucu sular en yüksek seviyesine ulaştı. Bir sene önce kazıp tümüyle belgelediğimiz alanlarımız su altında kalıp tahrip oldu. Baraj sularının çekilmesinin ardından buraları temizleyip, kazıya devam edeceğiz" ifadelerini kullandı.

Güvercinkayası'nın en yüksek noktasının, barajın azami dolma seviyesinden 4 metre daha aşağıda olduğunu aktaran Gülçur, "Barajın suları bugünkü seviyesinden 2-3 metre daha yükselirse, 7 bin yıllık Güvercinkayası ve içerisindeki tarihi sur duvarı tamamen su altında kalabilir. Bu yüzden su seviyesinin şu andakinin üzerine çıkması önlenmelidir" görüşünü aktardı.