İklim Değişikliğini Gözlem İçin Önemli Adım

Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) Deniz Bilimleri Enstitüsünce yürütülen projeyle, Türkiye'de ilk kez açık denizde oşinografik ve meteorolojik verileri gerçek zamanlı ölçebilecek kabiliyete sahip şamandıra, Mersin Körfezi'ne bırakıldı.

Kalkınma Bakanlığınca desteklenen Deniz Ekosistem ve İklim Araştırmaları Merkezi (DEKOSİM) projesi kapsamında "açık deniz oşinografik gözlem şamandırası", "Bilim 2" adlı araştırma gemisiyle, Erdemli'deki ODTÜ Deniz Bilimleri Enstitüsünün 7 kilometre açığına, 100 metre derinliğindeki alana yerleştirildi.

ODTÜ Deniz Bilimleri Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Ahmet Erkan Kıdeyş, gazetecilere yaptığı açıklamada, şamandırayla, deniz ve atmosferden sürekli veri toplanıp, iklim ve buna bağlı olarak deniz ekosistemindeki değişimlerin takip edilmesinin amaçlandığını söyledi.

Oşinografik sensörlerin, farklı derinliklerde her 20 dakikada bir denizin sıcaklığı, iletkenliği ve çözünmüş oksijen miktarını ölçeceğini belirten Kıdeyş, ayrıca deniz yüzeyindeki klorofil ve bulanıklılık miktarını belirleyeceğini anlattı.

Kıdeyş, "Şamandıranın altına yerleştirilen akustik doppler cihazıyla da her iki metrelik su katmanında, ayrı ayrı akıntı, şiddet ve yön ölçülebilecek" bilgisini verdi.

Meteoroloji Genel Müdürlüğü işbirliğiyle, şamandıranın her dakika için rüzgar yönü, şiddeti, dalga yüksekliği, basınç gibi meteorolojik parametreleri ölçeceğini anlatan Kıdeyş, verilerin gerçek zamanlı olarak hem Müdürlüğün hem de DEKOSİM'in internet sitesinden son kullanıcıya sunulacağını kaydetti.

Kıdeyş, bu verilerin, deniz ulaşımından balıkçılığa, kıyı yönetiminden deniz kirliliği önleme çalışmalarına kadar birçok farklı alanda yarar sağlayacağını vurguladı.

Benzer özelliklere sahip ikinci şamandıranın bu yıl Karadeniz'e bırakılacağını söyleyen Kıdeyş, ayrıca Meteoroloji Genel Müdürlüğünün meteorolojik şamandıralarına, oşinografik sensör takılmasının planlandığını ifade etti.

DEKOSİM'e ilişkin bilgi veren Kıdeyş, şunları söyledi:

"Yaklaşık 8 milyon liralık bütçeye sahip projede, ODTÜ Deniz Bilimleri Enstitüsünden, 18 kişilik uzman araştırmacıdan oluşan ekip ile 5 kişilik teknik personel yer alıyor. Uzman araştırmacılar, sürekli gözlem sistemlerinden gelen ve yerinde örneklemelerle toplanan verileri değerlendirerek, iklimde ve buna bağlı olarak deniz ekosisteminde meydana gelen değişiklikleri takip edecek."

Türk bilim insanlarının ürünü

Araştırmacı Dr. Devrim Tezcan da birçok özelliği bir arada taşıyan şamandıranın, Türk bilim insanları ve mühendislerince hazırlandığına dikkati çekti.

Bazı bileşenleri ayrı ayrı satın alıp, bazılarını da Türkiye'de ürettirip, Türk bilim insanlarının emeğiyle şamandıra sistemini çok daha ucuza mal ettiklerini anlatan Tezcan, sahip oldukları teknoloji ve deneyimi, farklı bölgelerde böyle bir sistem kurmak isteyen kurumlarla paylaşacaklarını bildirdi.

Deniz araştırmalarının oldukça maliyetli çalışma gerektirdiğine işaret eden Tezcan, "Şamandıranın yaklaşık 500 bin liralık maliyeti oldu" dedi.

Dr. Hasan Örek ise Akdeniz'de Mersin Körfezi'nin, iklim değişikliği etkilerinin ilk gözlemlenebileceği yerlerden olacağının öngörüldüğünü dile getirdi.

Şamandıranın, ülke için önemli girdi sağlayacağını ifade eden Örek, "Toplanan veriler, kalite kontrolünden geçirildikten sonra, uzun dönemli tahminlerde de kullanılacak. Bu sonuçlar da daha sonra karar vericilerin kullanabileceği çıktılar haline getirilecek" diye konuştu.