Efsanelerle Karahisar Kalesi

Adına şarkılar, şiirler ve maniler yazılan 226 metre yüksekliğindeki tarihi Karahisar Kalesi, geçmişten günümüze ışık tutuyor. Birçok inanışa ev sahipliği yapan kale, tüm heybetiyle binlerce yıldır ayakta duruyor.

İHA muhabirinin derlediği bilgilere göre, Afyonkarahisar'la özdeşleşen Karahisar Kalesi'nin, günümüzden yaklaşık 3 bin 340 yıl önce, Arzava ülkesine sefer düzenleyen Hitit Kralı 2. Murşil tarafından, askerlerinin kışı geçirmelerini sağlamak amacıyla yapıldığı sanılıyor. Sırasıyla Lidyalılar, Persler, Helenler, Bergama Krallığı, Pont Krallığı, Romalılar ve Bizanslılar'ın egemenliğinde kalan kale, hicretten sonra İstanbul'u fethetmek amacında olan Emevi halifelerinin, Anadolu'ya yaptıkları seferler sırasında birkaç kez el değiştirdikten sonra, Alparslan'ın oğlu Melikşah zamanında Selçuklu topraklarına katıldı. Defalarca el değiştiren kale, her defasında yeni bir efsane, yeni bir destana ev sahipliği yaptı. Karahisar Kalesi için, Battal Gazi'den Hazreti Ali'ye, Beyböğrek'ten Çavuşbaşı'na ve Horoz Dede'ye kadar pek çok efsane anlatılıyor. Anlatılan bu efsanelerin izleri, günümüzde bile varlığını koruyor.

Halk arasında anlatılan Hz.Ali ya da “Düldül'ün ayak izleri” efsanesine göre; İslam halifelerinden Hz.Ali, atı Düldül'ün üzerinde dağdan dağa uçarak sefer yapar. İşte böyle seferlerin birinde Afyonkarahisar'a gelen Hz.Ali, Hıdırlık Dağı'nda konaklamak için sertçe yere basınca, buradaki bir kaya üzerinde ayağının izi kalır. Daha sonra Hıdırlık'tan kaleye atlayan Düldül, burada da dizginlenince bu kez ön ayağının izi bir kayanın üzerinde kalır. Hz.Ali, Düldül'ü sulamak için su yalağına vardığında, atı bağlayacak bir yer bulamaz ve dört parmağı ile yalağın yanındaki bir taşa vurarak taşı deler ve atı buraya bağlar. Afyonkarahisar Kalesi'nde bugün Düldül'ün ayak izi ile atın bağlandığına inanılan kaya üzerindeki delik, hala daha varlığını koruyor.

BATTAL GAZİ EFSANESİ

Karahisar Kalesi ile ilgili bir başka efsane ise Battal Gazi ile ilgili. Afyonkarahisar'da 740 yılında öldüğü konusunda tarihçilerin birleştiği Battal Gazi ile yakın arkadaşı Ahmet Tarhan, kaleyi ele geçirmek için sıkı bir kuşatma yapar ve içeridekilerin dışarısıyla bütün bağlantılarını keser. Kale komutanı, bunun üzerine Bizans İmparatoru'na haber salar ve 100 bin kişilik bir ordu yardım için yola çıkar. Kalenin burçlarından Battal Gazi'yi görerek aşık olan komutanın güzel kızı, ona bir kötülük gelmemesi için çimler üzerinde uyumakta olan Battal Gazi'ye bağırır, ancak duyuramaz. Sonra bir kağıt yazar, taşa sararak üzerine atar. Battal Gazi, biraz kıpırdandıktan sonra hareketsiz kalır. Battal'ın uyanmadığını gören kız telaşlanır ve babasına Türkler'in komutanının çayırda uyuduğunu söyleyerek, güya onu öldürmek için zehirli bir hançer ister. Battal Gazi'nin yanına gelen kız, onu ölmüş olarak bulur. Çünkü attığı taş, Battal'ın kulağına gelmiş ve ölümüne neden olmuştur. Kız üzülür ve hançeri kendi kalbine saplayarak hayatına son verir. Bizans ordusu kalenin eteklerine geldiğinde amansız bir savaş başlar. Ahmet Tarhan askerleriyle birlikte şehit olur. Ahmet Tarhan, Karahisar Kalesi'nin eteklerinde, şu anda Ulu Cami'nin karşısındaki mezarına gömülür. Yenilgiden sonra çok şiddetli bir fırtına başlar ve rüzgar Battal'ın cesedini Eskişehir dolaylarına atar. Böylece Bizanslılar, Battal Gazi'nin öldüğünü anlayamaz ve daha uzun süre onun korkusuyla yaşar.

KILIÇ DARBESİYLE YARILAN KAYA

Şu andaki Olucak Çeşmesi, Çavuşbaş Mahallesi ve Çavuş Dede mezarının doğuşuyla ilgili olarak anlatılan Çavuşbaşı ya da Çavuş Dede efsanesi ise şöyle; “Afyonkarahisar sancağı Türk egemenliğine girmeden önce burada valilik yapan kişiye Türk hükümdarı elçiler göndererek, kalenin Türkler'e teslimini ister. Her defasında ret cevabı alınması üzerine hükümdar en güçlü çavuşbaşını Karahisar Kalesi'nin alınması için görevlendirir. Çavuşbaşı askerleriyle birlikte birkaç gün içinde Muttalıp Bağları'na gelir. Bunu haber alan kale komutanı, kaleye kapanarak savunma düzeni alır. Ertesi sabah Türk askerleri Karakuyu'ya ulaşır. Su stoku tükenen askerler, Karakuyu'da su içmek isterler ama su sağlığa zararlı olduğu için vazgeçerler. Bunun üzerine çevrede su aramaya başlarlar, ancak bulamazlar. Durum çavuşbaşına bildirilir. Çavuşbaşı, yanına birkaç kişi alarak 'Yağdan' denilen kayalıklara doğru gider. Çok yüksek bir kayanın önünde bazı dualar okur ve 'Burada bir su olacak' diye bağırıp kılıcını kayaya vurur. Kılıç darbesiyle yarılan kayadan su fışkırır. Çok güzel ve şifalı olan su, askerlerin yorgunluğunu giderir. Dinlenen ordu bir cuma günü kaleye saldırır ve kale zapt edilir. Şehitler arasında çavuşbaşı da vardır." Bugün Afyonkarahisar'ın Çavuşbaş Mahallesi'ndeki Olucak suyu güzel bir memba suyu olarak vatandaşlarca içiliyor. Olucak Çeşmesi'nin karşısındaki Çavuş Dede mezarı da, dertlilerin derman aradıkları, adaklar adadıkları küçük bir türbe olarak varlığını koruyor.

İLGİNÇ İNANIŞLAR

Karahisar Kalesi, tarihi boyunca, evlenmek isteyen kızların iyi bir kısmet diledikleri, kısmeti bağlı olanların kısmetlerinin açıldıkları yer oldu. İnanışa göre, taliplisi çıkmayan ya da evlenme zamanı gelmiş kızlar, yanlarında yaşlı bir kadınla birlikte cuma günü Karahisar Kalesi'nin yolunu tutuyor. Eline bir kilit alan yaşlı kadın, kilitlenmiş olan kilidi kalede kızın başında açıyor. Daha sonra kızlar Kız Kulesi'nden “Bahtım bahtım, altın tahtım, evlenecek vaktım” diye bağırıyor. İnanışa göre, bir hafta sonra bu kızlara hayırlı birer nasip çıkıyor. Bu gelenek, Hıdırellez'de daha çok ilgi görüyor. Hıdırellez sabahı erken saatlerde kaleye çıkan kızlar, Kız Kulesi'nden dileklerini bağırıyor. Kaledeki Kız Kulesi'nin yanında bir şarapnel oyuğu gibi insan boyunda olan taşın içine yatan kadınlar da çeşitli dileklerde bulunuyor. Kalenin kapısının kemerinde bulunan bir oyuğa ise bir dilek tutulup 3 taş atılıyor. Eğer taşların 3'ü de oyuğa girerse, dileğin yerine geleceğine inanılıyor. Halk arasında Karahisar Kalesi'ne bir kez tırmanan kişinin 7 yıl Afyonkarahisar'dan ayrılmayacağına ilişkin bir inanç da bulunuyor.

(ATA-Y)

22.09.2007 13:32 TSİ