Doğu Anadolu'nun Yöresel Yemeği "Keledoş"

Ağrı ve Van başta olmak üzere Doğu Anadolu'nun yöresel ve geleneksel yemekleri arasında bulunan "Keledoş" bölge halkı tarafından soğuk kış günlerinde sıklıkla pişirilerek beğeniyle tüketiliyor.

Yaz aylarında dağların eteklerinden toplanan 8 ayrı ot, kurut, kuyruk yağı, mercimek, kuru üzüm, patates, soğan, bulgur ve salça katılarak pişirilen keledoş, değişik pişirme yöntemi ve sunum şekliyle bölge halkının en fazla tükettiği yemekler arasında bulunuyor.

Taşlıçay ilçesinde yaşayan Nermin Yıldız, AA muhabirine yaptığı açıklamada, çocukluğunda annesinden öğrendiği Keledoş'u besleyici olduğuna inandıkları için haftanın 2-3 günü pişirdiklerini belirtti.

Yemeğin yörelere göre farklı ot çeşitleriyle yapıldığını anlatan Yıldız, Ağrı yöresinde bu yemeğin kadınların yaz aylarında dere kenarları, dağ etekleri, bahçe ve yaylalardan toplayıp kuruttukları 8 çeşit otun karışımıyla hazırlandığını söyledi. Yemeğe katılan otların 'cüce gözü, ısırgan otu, cacığ, keleme keşir, mal dili, yalpız, kaz ayağı, evelik' olarak adlandırıldığını anlatan Yıldız, yemeğe asıl tadını veren malzemenin kurut ve kuyruk yağı olduğunu belirterek, şöyle devam etti:

"Kendimi bildim bileli bu yemeği yaparız. Büyüklerimiz bu yemeğin çok besleyici ve tok tutuğuna inandıkları için hemen hemen her gün bu yemeği pişirirlerdi. Ben de annemden ve ninelerimden öğrendiğim bu yemeği çocuklarıma ve gelen misafirlere ikram etmek için çoğu zaman yapıyorum. Keledoş, Ağrı'nın en meşhur yemeğidir. Bazı yörelerde farklı ot çeşitleriyle yapılsa da yemeğin ana malzemesi kurut olduğu için yemeğin tadı her yörede hemen hemen aynıdır. Yaş çökeleği bezeler haline getirerek, yazın güneşte kuruttuğumuz bir malzeme olan kurut, hem yemeğe ayrı bir lezzet katıyor hem de yemeğin ekşimesini ve bozulmasını engelliyor. Çünkü eskiden buzdolabı olmadığı için ninelerimiz büyük kazanlarda pişirdikleri Keledoş'u günlerce ısıtıp yerlerdi."

-"Keledoş'u hastaya şifa niyetine yediriyoruz"-

Yıldız, şifalı olduğuna inandıkları 8 çeşit otun karışımıyla yaptıkları Keledoş'u hastalara şifa niyetine yedirdiklerini ifade ederek, "Keledoş yemeği biz de şifalı bir yemek olarak da bilinir. İçerisine cüce gözü, ısırgan otu, cacığ, keleme keşir, mal dili, yalpız, kaz ayağı, evelik koyarız. Bu otların şifalı olduğuna inanıyoruz ve yazın kurutup kışın Keledoş'ta kullanıyoruz. Bu otların isimlerini de yöredeki insanların çoğu bilir" dedi.

Yemeğin organik malzemelerle yapıldığını anlatan Yıldız, şöyle devam etti:

"Keledoş'u yapımı için öncelikle bir miktar yeşil mercimeği kaynatıyorum. Sonra içerisine bir su bardağı bulguru, iki adet küp küp doğranmış patatesi, bir çay bardağı kuru üzümü ve bir kapta ıslatıp süzdüğümüz 8 çeşit otu ilave ediyoruz. İsteyen et de koyabilir. Bu malzemeleri yaklaşık 15 dakika pişirmeye bırakıyoruz. Bir taraftan da yemeğe asıl tadını veren kurutları alüminyum ya da topraktan yapılmış bir kapta ılık suyla elimizle ovalayarak eritiyoruz. Ayran kıvamına gelen kurutu pişen diğer malzemelere ilave edip 5 dakika kadar kısık ateşte karıştırıyoruz. Bir taraftan da 3 yemek kaşığı sıvı yağ, kuyruk yağı ve 4 baş soğanı bir tavada kavuruyoruz. Son olarak kavrulan soğanları diğer malzemelerin içine boşaltıp karıştırıyoruz. Yemeğin, iyi demlenmesi için 5 dakika sobanın üzerinde demlendirdikten sonra yemeği servis edebiliriz. Yemeği hem çorba olarak hem de yayvan bir tabağa tandır ekmeğini doğrayıp üzerine yemeğin servis edilmesi için büyük ve yayvan bir tabağa tandır ekmeğini doğrayıp o şekilde de servis edebiliriz."

Keledoş yemeğinin yanında daha çok kuru soğan veya turşu yenildiğini belirten Yıldız, isteğe bağlı olarak üzerine nane ve kırmızı biber katılarak servis yapıldığını, misafirlerine de bu yemekten ikram ettiklerini sözlerine ekledi.

Muhabir: Fatma Güven - Hüseyin Yıldız

Yayıncı: Emine Konuk - AĞRI