Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanı Şenel: "Depremin ülke ekonomisine maliyetinin toplam 103,6 milyar dolar düzeyinde olduğu hesaplanmıştır"

Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanı İbrahim Şenel, 6 Şubat'ta meydana gelen Kahramanmaraş merkezli depremlerin oluşturduğu ekonomik boyutuna ilişkin, "Depremin ülke ekonomisine maliyetinin toplam 103,6 milyar dolar düzeyinde olduğu hesaplanmıştır" dedi.

Şenel, İletişim Başkanlığı tarafından düzenlenen 'Asrın Felaketinin 1. Yılında Afet İletişimi Sempozyumu'na" katıldı. Burada konuşan Şenel, 6 Şubat'ta meydana gelen Kahramanmaraş merkezli depremlerde hayatını kaybeden vatandaşları rahmetle anarken, depremde yaralanan ve tedavisi sürmekte olan vatandaşlara ise acil şifalar diledi.

"Depremin ülke ekonomisine maliyetinin toplam 103,6 milyar dolar düzeyinde olduğu hesaplanmıştır"

Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı koordinasyonunda ilgili tüm kamu kurum ve kuruluşların katkıları ile hazırlanan 2023 Kahramanmaraş ve Hatay Depremleri Raporu'nu ilk bir yıl içerisinde hazırlandığını ve kamuoyu ile paylaşıldığını hatırlatan Şenel, "Raporda, depremin ülke ekonomisine maliyetinin toplam 103,6 milyar dolar düzeyinde olduğu hesaplanmıştır. Bu tutarın 85 milyar dolarlık kısmının doğrudan hasar maliyetinden, 18,6 milyar dolarlık kısmının ise ekonomik aktivite kaybı ile dolaylı maliyetlerden oluştuğu ortaya konulmuştur. Toplam maliyetin en büyük kısmını 56,9 milyar dolarla konut hasarları oluşturmuştur. Bunu 12,9 milyar dolarlık tutarla kamu kesimi hasarı ve 11,8 milyar dolarlık tutarla özel kesim hasarı takip etmiştir. Oluşan toplam maliyet, 2023 yılı milli gelirinin yaklaşık yüzde 9'una tekabül etmektedir" dedi.

"Üç buçuk milyonu aşkın kişinin bölgeden tahliyesi sağlanarak dünyanın en büyük tahliye faaliyetlerinden biri gerçekleştirilmiştir"

Şenel, ilk andan itibaren Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın liderliğinde beslenme ve geçici barınma gibi temel ihtiyaçların giderildiğini ifade ederek, "Bu süreçte, gerek çadır kentler, gerek konteyner kentler, gerekse de kamu kurum ve kuruluşlarında geçici barınma hizmeti sunularak vatandaşlarımızın günlük yaşamlarını idame ettirmeleri temin edilmiştir. Üç buçuk milyonu aşkın kişinin bölgeden tahliyesi sağlanarak dünyanın en büyük tahliye faaliyetlerinden biri gerçekleştirilmiştir" ifadelerini kullandı.

Öte yandan Şenel, ilk etapta ihtiyaçların zaman kaybetmeden karşılanması için AFAD başta olmak üzere Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ile Tarım ve Orman Bakanlığı gibi ilgili kamu kurumlarına OHAL Kanununun verdiği yetkiye dayanarak Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından 221 milyar Türk Lirası kaynak aktarıldığını kaydetti.

Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanı Şenel, deprem hasarlarının giderilmesi amacıyla geçtiğimiz Temmuz ayında, 2023 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu ile Bağlı Cetvellerinde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile 540 milyar lira tutarında ek bütçenin tahsis edildiğinin altını çizdi.

Toplam 761 milyar lira ödeneğe ilave olarak bütçe içerisindeki diğer kalemlerden tasarruf sonucu aktarmalar yapıldığına dikkati çeken Şenel, yapılan aktarmalarla deprem harcamalarına yönelik 198 milyar lira daha ödenek sağlandığını ve bu tutarın milli gelire oranının yaklaşık yüzde 3, 7 olduğunu dile getirdi.

"Ocak ayı itibarıyla 569 milyar lira maliyetli 181 bin konutun ihalesi tamamlanmıştır"

Kalıcı konut ihtiyacının karşılanması yönünde afet konutlarının yapımına başlandığını ve önemli düzeyde ilerleme kaydedildiğini hatırlatan Şenel, "Ocak ayı itibarıyla 569 milyar lira maliyetli 181 bin konutun ihalesi tamamlanmıştır. Planlaması yapılanlarla birlikte bu sayı 220 bine ulaşmaktadır" ifadelerini kullandı.

"Türkiye genelindeki deprem kapsamında yürütülecek faaliyetler için Milli Eğitim Bakanlığına 41 milyar lira ödenek tahsisi yapılmıştır"

Eğitim ve öğretim faaliyetlerinin devam edebilmesi için hızlı bir şekilde 2023 Yılı Yatırım Programına 'Deprem Bölgesinde Prefabrik Okul Yapımı' projesinin dahil edilerek 2 milyar lira ödeneğin tahsis edildiğini kaydeden Şenel, "'Eğitim Yapılarının Afet Riskinin Azaltılması Projesi'ne 1,3 milyar lira, okulların bakım, onarım ve güçlendirme faaliyetleri ile araç, makine-teçhizat, donanım ve tefrişat alımı için 1 milyar lira, okul inşaatları için ise 6,2 milyar lira ek bütçe aktarımı gerçekleştirilmiştir. Bu bağlamda, Milli Eğitim Bakanlığına 11 ildeki deprem yatırımları için 2023 yılında yaklaşık 12 milyar lira ek ödenek tahsis edilmiştir. Böylelikle yaklaşık 45 bin dersliğin bakım onarım ve güçlendirme faaliyetleri tamamlanarak öğrencilerin hizmetine sunulmuştur. 3 bin 100 derslik inşa edilerek öğrencilerin kullanımına hazır hale getirilmiştir. 2024 Yılı Yatırım Programında ise Türkiye genelindeki deprem kapsamında yürütülecek faaliyetler için Milli Eğitim Bakanlığına 41 milyar lira ödenek tahsisi yapılmıştır. Bu kapsamda deprem bölgesinde, proje tutarı 93 milyar lira olan bin 542 okul inşaatı devam etmektedir" dedi.

"Dokuz acil durum hastanesinin 2024 yılı içerisinde tamamlanarak hizmete alınması planlanmaktadır"

Deprem sonrası sağlık hizmet sunum kapasitesini desteklemek amacıyla 4 bin 525 kapasitesine sahip 13'i acil durum hastanesi olmak üzere 18 ikinci basamak sağlık tesisi ile 50 adet birinci basamak sağlık tesisi projelerinin yanı sıra 20 ünit kapasitesine sahip 1 adet ağız ve diş sağlığı merkezinin 2023 yılı içerisinde yatırım programına alındığını ifade eden Şenel, şöyle devam etti:

"Bu hastanelerden yapımına depremden hemen sonra başlanan 250 yataklı Hatay Defne Acil Durum Hastanesi mayıs ayında, 150 yataklı Hatay İskenderun Acil Durum Hastanesi kasım ayında hizmete açılmıştır. Yapımı süren projelerden bin 875 yataklı Gaziantep Şehir Hastanesi ile 110 yataklı Arsuz, Belen ve Hassa Devlet Hastaneleri, inşa süreçleri hızlandırılarak 2023 yılında hizmete alınmıştır. Bunlara ilave olarak yapımına başlanan 890 yatak kapasitesine sahip dokuz acil durum hastanesinin de 2024 yılı içerisinde tamamlanarak hizmete alınması planlanmaktadır. Ayrıca, sağlık sektöründe hizmet kapasitesinin güçlendirilmesini teminen deprem illerinde toplam 10 bin 585 yatak kapasitesine sahip 37 hastane, 165 ünit kapasitesine sahip 3 ağız ve diş sağlığı merkezi, 1 diş hastanesi, 311 adet birinci basamak sağlık tesisinin yapımı ile makine-teçhizat temini ve onarım-güçlendirme işlerinin yürütülebilmesi kapsamında 2024 yılında 28,2 milyar lira tahsis edilmiştir."

"2023 yılında karayolu ve otoyollarda meydana gelen hasarın giderilmesine yönelik yaklaşık 6,3 milyar lira harcanmıştır"

Deprem sonrası ulaşım karayolları, tünel ve köprülerde de ciddi hasarlar meydana geldiğini belirten Şenel, "2023 yılında karayolu ve otoyollarda meydana gelen hasarın giderilmesine yönelik yaklaşık 6,3 milyar lira harcanmıştır. Ayrıca, deprem kapsamında kurulacak yeni yerleşim yerleri ile konut ve sosyal tesis alanlarına erişim sağlanması için 2,4 milyar lira harcama yapılmıştır. Demiryolu hatlarının onarımı için de 2023 yılında 5,8 milyar TL harcama yapılmıştır. Bu hatlar için 2026 yılına kadar 26 milyar lira yatırım yapılması planlanmaktadır" ifadelerini kullandı.

"Deprem sonrası havalimanlarında meydana gelen hasarın giderilmesine yönelik 7,4 milyar lira tutarında yatırım planlandı"

Hatay Havalimanı pistinin de deprem sonrası geçici hizmet verecek şekilde onarıldığını söyleyen Şenel, "Bu havalimanımızın sivil uçuşlara açılması için onarım ihalesi 2023 yılında gerçekleştirilmiştir. Deprem sonrası havalimanlarında meydana gelen hasarın giderilmesine yönelik 7,4 milyar lira tutarında yatırım planlanmış ve 2023 yılında yaklaşık 896 milyon lira harcama yapılmıştır. 11,8 milyar lirası iletim hatları için olmak üzere, depremde zarar gören enerji altyapısının onarılmasına yönelik çalışmalar kapsamında yaklaşık 15 milyar lira tutarındaki projeler Yatırım Programına alınmıştır" açıklamasında bulundu.

Şenel, yerel yönetimler tarafından verilen hizmetlerin aksamadan yürütülebilmesi için merkezi yönetim bütçesi kaynaklarından yerel yönetimlere 2,7 milyar lira nakdi yardımda bulunulduğunu kaydetti.

Hatay Müzesi, Diyarbakır Surları, Gaziantep Kalesi, Harran Kalesi gibi önemli ve büyük çaplı onarım-restorasyon işlerine ve Habib-i Neccar Camii, Ulu Camii, Nurdağı Ökkeşiye Türbesi gibi önemli vakıf eserlerinin restorasyonuna başlandığına dikkati çeken Şenel, yeniden inşa çalışmaları için 1,7 milyar lira ödenek ayrıldığını söyledi.

Türkiye sanayi açısından milli gelir içerisinde yüzde 11,5 payı olan imalat sanayiinin canlandırılmasının büyük önem arz edildiğini söyleyen Şenel, "Yıkılan ve hasar gören sanayi işyerlerinin yerinde yapılması, güçlendirilmesi veya yeni bir alanda yapılması ile yatırımları çekebilecek yeni sanayi alanlarının kurulmasına yönelik 7 milyar lira ödenek ayrılmış ve bunun 2 milyar lirası 2023 yılında kullanılmıştır" dedi.

"Bölgenin yeniden yapılandırılması ve ülke genelinde deprem tedbirlerine yönelik 1 trilyon 28 milyar liralık bir kaynak ayrılmıştır"

Depremin yol açtığı hasarların giderilmesine öncelik verileceğinin Orta Vadeli Programda vurgulandığını bildiren Şenel, "Bölgenin yeniden yapılandırılması ve ülke genelinde deprem tedbirlerine yönelik olarak 2024 yılı merkezi yönetim bütçesinden 1 trilyon 28 milyar liralık bir kaynak ayrılmıştır. Bu tutarın 650 milyar lirası afet konutları yapımı ve altyapı giderleri için, 165 milyar lirası kamu kurumlarının hizmet binaları ve tesislere ilişkin yatırımlar, 135 milyar lirası deprem bölgesi yerinde dönüşüm kampanyası, geri kalan yaklaşık 78 milyar lirası ise diğer illerdeki kentsel dönüşüm çalışmaları için tahsis edilmiştir" şeklinde konuştu.

Şenel, 15 Ocak'ta Resmi Gazete'de yayımlanan 2024 Yılı Yatırım Programında da ödenek dağılımında depremlerden etkilenen illerde altyapının yeniden tesis edilmesine yönelik projeler ile ülke genelinde afetlere karşı dirençliliğin artırılması ve hasarların telafisine yönelik projelere öncelik verildiğini ifade ederek, programda deprem tedbirlerine yönelik toplam 510 milyar liralık yatırım projesinin yer aldığını vurguladı.

Öte yandan, Şenel, söz konusu projeler için 2024 yılında bütçeden ayrılan ödeneklerin yaklaşık yüzde 28'ini eğitim sektörünün, yüzde 23'ünü sağlık sektörünün, yüzde 13'ünü ise ulaştırma-haberleşme sektörünün oluşturduğunu bildirdi. - ANKARA