Camideki 550 Yıllık Güneş Saatinin Türkçesi Yapılacak

SEYHAN KIRICI - Balıkesir'in simge yapılarından yaklaşık 600 yıllık Zağnos Paşa Camii'nin avlusunda 550 senedir yerini koruyan, yarım asırdır namaza gelenler ile yerli ve yabancı turistler tarafından ne olduğu pek bilinmeyen güneş saatinin, herkesin anlayabileceği şekilde Türkçesi hazırlanacak.

Balıkesir Vakıflar Bölge Müdürü Muhammet Şakir Erarı, AA muhabirine yaptığı açıklamada, namaz vakitlerinin nasıl belirleneceği konusunda İslamiyet'te bazı ölçüler bulunduğunu söyledi.

Gündüz namazlarının vakitlerinin güneşe göre ayarlandığını dile getiren Erarı, "Namaz vakitleri, güneş saatiyle belirlenirdi. Herkesin kolunda saat bulunduğu dönem, yakın dönemler, son 100 yıla tekabül ediyor. Bunu hesaba katarsak önceki dönemler için namaz vakitlerini belirlemek ciddi bir mesele. Bu problemi çözmek için camilerimizde tek geçerli formül; güneş saatleri. Şu anda Zağnos Paşa Camii avlusunda yer alan güneş saati de onlardan biri" diye konuştu.

Caminin 600 yıllık, avlusundaki saatin de 550 senelik olduğunu anlatan Erarı, bunda Osmanlıca yapıldığını dile getirdi.

Güneş saatinin üzerindeki yazıları okuyabilecek kişinin pek kalmadığını vurgulayan Erarı, şöyle devam etti:

"Bu taş güneş saati hep burada 550 yıl görevini icra etti. 500 yıla yakın kullanıldı, son 50 yıldır faydalanılamıyor. Yarım asırdır bu saatin dünyasından uzağız. Aslında halen görevini yapıyor ama biz okuyamıyoruz. Bugün vatandaşlar, sadece bakıp geçiyor. Namaza gelenler, yerli ve yabancı turistler ne olduğunu bile anlamadan sadece bakıp geçiyor. Bu saatin günümüz Türkçesiyle hazırlanan bir benzerini hemen yanı başına yapacağız. Önümüzdeki günlerde Zağnos Paşa Camii restorasyon çalışmalarıyla yeni güneş saatimizin yapımı başlayacak."

Aylar ve mevsimler de bulunuyor

Yeni bir kadran hazırlayacakları bilgisini veren Erarı, vatandaşların yenisini okuyup vakit belirleyebileceğini, ifadelerin Türkçe olacağını aktardı.

Tarihi güneş saatinin üzerinde aylar ve mevsimlerin de belirtildiğine değinen Erarı, "Buna bugünkü anlamıyla 'zaman ölçüm cetveli' diyebiliriz. Osmanlı döneminde kullanılan Rumi Takvime göre aylar belirtilmiş. Nisandan başlayıp martta sona eriyor. Ortada eylül var, sağında teşrinievvel, teşrinisani, kanunievvel, kanunisani, şubat, mart diye devam ediyor" diye konuştu.

Erarı, namaz vakitlerinin güneş saati üzerinde hesaplanma yöntemi hakkında şunları kaydetti:

"Bir çember yayı var, yayın ortasında da çivi. Bu çivinin gölgesi güneşin sabahtan akşama kadar doğudan batıya izlediği yolu ters yönde izliyor. Yani batıdan doğuya doğru bir yol var. O çizgi en tepe noktaya geldiği zaman, çiviyle sıfır açıyla birleştiği zaman güneşin zeval noktası (en tepedeki hali) işaret ediyor. Zeval noktasından gölge doğuya doğru kaymaya yani güneşin batıya geçmeye başladığı sırada öğle namazının vakti başlamış oluyor. İkindi namazı da taş üzerinde belirtilmiş menziller ve yazılar var onlar okunarak anlaşılıyor. Bu iki işaretten halk, gündüz namazlarını belirliyordu. Eskiden camilerde güneş saatini okuyabilen özel görevliler vardı. Bunlara muvakkit (vakit hesaplayıcılar), camilerde kaldıkları yerlere de muvakkithane deniliyordu."