Çam Fıstığı Ambarı Bilinmeyen Hastalık Tehdidi Altında

Ali Rıza Karasu - Türkiye'nin çam fıstığı üretiminin yüzde 80'ini karşılayan Kozak yaylasında rekoltenin, fıstık çamlarını etkileyen ve henüz tam olarak tespit edilemeyen bir hastalık nedeniyle sürekli gerilediği bildirildi.

Ege Ormancılık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü'nden Orman Yüksek Mühendisi Muhammet Kırcı, AA muhabirine yaptığı açıklamada, çam fıstığındaki rekolte düşüşünün sebebini uzun yıllardan beri araştırdıklarını söyledi.

2006 yılında "Kozak Yöresi Fıstık Çamlarında Kozalak Kayıplarında Biyotik Faktörlerin ve Besin Elementlerinin İlişkilerinin Saptanması" ve "Kozak Yöresi Fıstık Çamlarında Kozalak Verimine Gübrelemenin Etkisinin Araştırılması" adlı iki proje başlatıldığını anlatan Kırcı, projelerden ilkinin tamamlandığını, diğerinin devam ettiğini bildirdi.

Tamamlanan projede ibre boyu, yaş ve kuru ibre ağırlıkları ile ibrelerdeki azot, fosfor, kalsiyum ve mangan miktarları ile dökülen ülkerler arasında negatif bir ilişki tespit edildiğini anlatan Muhammet Kırcı, "Örnekleme çalışması yaptığımız alanların tamamında bazı ibre ve kozalak hastalık ve zararlılarına rastlanmıştır. Ayrıca kozalaklarda yoğun miktarda kükürt ile klor tespit ettik" dedi.

Havzayı temsil edecek şekilde 3 adet seyyar iklim istasyonu kurduklarını belirten Kırcı, 2009 ve 2010 yılına ait verilerde ağaçların tozlaşma dönemleri ile ilişkilendirilecek veriler elde ettiklerini, havzada kozalak verimi üzerinde yükseltinin, rüzgarın, havanın nispi neminin ve gece ile gündüz sıcaklık farklarının etkili olduğunu tespit ettiklerini vurguladı.

Kozak Yaylası grup köylerinden Yukarıbey'in muhtarı İlhan Çakır da, Kozak Yaylası'ndaki 16 köyde yaşayan 8 bin kişiden oluşan toplam nüfusun temel geçim kaynağının çam fıstığı üretimi olduğunu söyledi.

Türkiye çam fıstığı üretiminin yüzde 80'inin Kozak Yaylası'nda yapıldığını ve üretimin büyük bölümünün ihraç edildiğini belirten Çakır, 2008 yılında yapılan üretim sonucunda ertesi yıl 52 milyon doları ihracat, 6 milyon doları da iç piyasa satışı yoluyla olmak üzere toplam 58 milyon dolar tutarında gelir elde edildiğini bildirdi.

Çakır, üretimin nedenini tespit edemedikleri bir şekilde her geçen yıl gerilemesi sonucu, köylerin gelirinin geçen yıl 2 milyon dolara kadar düştüğüne işaret etti.

-Kozalaklar büyümeden dökülüyor-

Fıstık çamlarının özelliği gereği hasat edilen dışında, gelecek 3 yıllık ürünü henüz olgunlaşmamış kozalak olarak üzerinde bulundurduğunu anlatan Çakır, şunları söyledi:

"Bu yıl üç yıl sonra meyve verecek kozalaklar da kuruyarak döküldü. Bir adet olgun ağaçta ortalama 150-200 kozalak bulunması gerekiyor. Bu yıl ağaçlarda çok az kozalak oldu, olanların da içi boş çıktı. Bir kozalağın içinde 100 ile 120 civarında iç fıstığın bulunması gerekirken yarı yarıya boş çıkıyor.

Rekolte düşüklüğünün nedenini tespit etmek için 7 üniversiteden uzmanlara araştırma yaptırdık, 'çamların zarar gördüğünü' söylediler, ama nereden kaynaklandığını söylemediler. Son olarak Ege Ormancılık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, bölgeye hava ölçüm cihazı kurmaya çalışıyor. Biz daha önce kendi imkanlarımızla 5-6 tane bu amaca dönük küçük cihaz koymuştuk, bir sonuç alamadık. Ekolojik dengenin bozulduğunu düşünüyoruz."

Yayıncı: Şükran Yücel - İZMİR