Bor Endüstrisi Atıklarındaki Servet

HADİ ŞENGÜL - Dumlupınar Üniversitesinde (DPÜ) bir grup akademisyenin yaptığı çalışmalar sonucunda, Japonya'da okyanus suyundan elde edilmeye çalışılan ve "geleceğin nükleer yakıtı" olarak da gösterilen lityum elementinin, bor atıklarında okyanus suyuna göre 10 bin kat daha fazla olduğu belirlendi.

DPÜ Rektör Yardımcısı ve Fen-Edebiyat Fakültesi Kimya Bölümü Başkanı Prof. Dr. Yunus Erdoğan başkanlığındaki akademisyenler, bor atıkları üzerine çalışma yaptı. Erdoğan, çalışmaları hakkında AA muhabirine yaptığı açıklamada, bor işletmelerinde borik asit, boraks pentahidrat, boraks dekahidrat, susuz boraks, sodyum perborat ve zenginleştirilmiş maden üretimi gerçekleştirildiğini söyledi.

Bu üretimler yapılırken yıllık ortalama 3,5 milyon tondan fazla bor endüstriyel atıklarının oluştuğunu belirten Prof. Dr. Erdoğan, "Gençlik yıllarımdan beri, özellikle 1975 yılından beri en çok ilgi duyduğum araştırma konusu bordur. Türkiye'de bor üzerine çalışanlar arasında emek çekmiş bir bilim adamı olduğumu söyleyebilirim" diye konuştu.

Erdoğan, çalışmalarını gerçekleştirdiği zaman en çok dikkatini çeken unsurlardan birinin de bor endüstriyel atıkları olduğunu dile getirdi.

Çalışmalarını bu yönde yoğunlaştırdığını ifade eden Erdoğan, şöyle konuştu:

"Bu bor atıklarında çok kıymetli elementlerin olduğunu tespit ettik. Özellikle son yıllarda lityum, doldurulabilen pillerde, uzay hava araçlarında, elektrikle çalışan emisyon yaymayan araçlarda ve nükleer füzyonlar için geleceğin enerji yakıtı olarak karşımıza çıkmaktadır. Türkiye'de lityum üretimi yapacak bir maden kaynağımız bulunmamaktadır. Japonlar lityum üretimini okyanus sularından üretmeye çalışmaktadırlar. Okyanus sularında 0,1 ppm lityum bulunmaktadır. Biz, bor endüstriyel atıklarda ise ortalama bin ppm'den fazla lityum bulunduğunu ortaya çıkardık."

Erdoğan, "ppm"in milyonda bir anlamına geldiğini ifade etti.

Yani bunun bir ton okyanus suyunda 0,1 gram lityum bulunması anlamına geldiğini aktaran Erdoğan, şöyle devam etti:

"Bizim bor atıklarımızda ise bir tonunda, 1000 gram lityum bulunmaktadır. Yaklaşık bunun 10 bin katı. Yani bir tarafta 0,1 gram, diğer tarafta 1000 gram lityum bulunmaktadır. Son zamanlarda elektrikli arabaların da piyasaya çıkmasıyla birlikte lityum üretiminin de ülkemiz için çok önemli bir hale geldiğini söyleyebiliriz. Dolayısıyla okyanus suyundan 10 bin kat daha fazla olan lityumu değerlendirmek, bizim için çok önemli bir konuydu. Bu konuda birçok lisans ve doktora çalışması yaptık. Bu konuda Eti Maden İşletmelerinin Türkiye'de endüstriyel ölçekte üretim çalışmalarına başlandığını duyuyoruz. Ülkemiz için hayırlı olmasını temenni ediyoruz."

Erdoğan, dünya piyasalarında 1000 gram borik asitin 0,7 dolar olduğunu fakat aynı miktarda lityumun ise yaklaşık 60 dolar olduğunu sözlerine ekledi. - Kütahya