İşçinin Sgk - Sigorta Primlerinin Eksik Ödenmesi

İŞÇİNİN SGK - SİGORTA PRİMLERİNİN EKSİK ÖDENMESİ

İşverenler, iş yerlerinde çalışmakta olan işçilerin sigorta primlerini SGK'ya öderler. İşçilerin sigorta primlerinin tam ve zamanında yatırılması zorunludur. İşverenin asli görevidir. İşçi kendi isteğiyle, iradesiyle sigorta primlerinin eksik ödenmesini ya da hiç ödenmemesini isteyemez. Bu hakkından kendi rızasıyla feragat edemez. İşçi SGK primlerinin yatırılmamasına veya eksik yatırılmasına rıza gösterse dahi işveren sigorta primlerini tam olarak yatırmak zorundadır.

Sigorta primlerinin ödenmesi zorunluğunda işçinin günlük çalışması, belirli süreli sözleşme ile çalışması ya da belirsiz süreli çalışması arasında fark yoktur. Yani işveren her işçisini sigortalı olarak çalıştırmakla birlikte sigorta primlerini de gerçeğe uygun şekilde göstermelidir. Sigorta primlerinin gerçeğe uygun ödenmesi işçinin aldığı brüt tutar hesaplanarak SGK'ya bu tutar üzerinden prim ödemesi yapılmasıdır.

Uygulamada ne yazık ki sıklıkla gerçek o şekilde olmamasına rağmen işçinin sigorta primlerinin asgari ücret üzerinden yatırılması veya çeşitli sebeplerle maaşın olduğundan daha düşük gösterilmesi sebebiyle hak kaybı yaşanması söz konusu olmaktadır. İleride bu durum işçi emekli olduğunda emekli maaşının olması gerektiğinden daha düşük olmasına sebebiyet vermektedir. Bir başka sorun ise işten ayrılırken kıdem tazminatının daha düşük hesaplanmasıdır. Ancak elbette ki işçi için haklı sebeple iş sözleşmesini feshetme nedenlerinden biri olduğu için bu durum özellikle mahkeme sürecinde çeşitli deliller ile ispatlandığında hak ettiği giydirilmiş ücret üzerinden hesaplama yapılır ve kıdem tazminatına ve çeşitli sair ücret alacaklarına hak kazanır.

İşçinin sigorta primlerinin SGK'ya eksik şekilde bildirilmesi ve bu şekilde ödeme yapılması İş Kanunu çerçevesinde işverenin, ahlak ve iyi niyete aykırı şekilde davranması şeklinde nitelendirilir.

4857 Sayılı İş Kanunu 24'üncü madde işçinin haklı nedenle derhal fesih hakkı;

"Süresi belirli olsun veya olmasın işçi, aşağıda yazılı hallerde iş sözleşmesini sürenin bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeksizin feshedebilir:

• Ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri:

•İşveren iş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri hakkında yanlış vasıflar veya şartlar göstermek yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler vermek veya sözler söylemek suretiyle işçiyi yanıltırsa.

•İşveren işçinin veya ailesi üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak şekilde sözler söyler, davranışlarda bulunursa veya işçiye cinsel tacizde bulunursa.

• İşveren işçiye veya ailesi üyelerinden birine karşı sataşmada bulunur veya gözdağı verirse, yahut işçiyi veya ailesi üyelerinden birini kanuna karşı davranışa özendirir, kışkırtır, sürükler, yahut işçiye ve ailesi üyelerinden birine karşı hapsi gerektiren bir suç işlerse yahut işçi hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ağır isnat veya ithamlarda bulunursa.

• İşçinin diğer bir işçi veya üçüncü kişiler tarafından işyerinde cinsel tacize uğraması ve bu durumu işverene bildirmesine rağmen gerekli önlemler alınmazsa.

• İşveren tarafından işçinin ücreti kanun hükümleri veya sözleşme şartlarına uygun olarak hesap edilmez veya ödenmezse,

• Ücretin parça başına veya iş tutarı üzerinden ödenmesi kararlaştırılıp da işveren tarafından işçiye yapabileceği sayı ve tutardan az iş verildiği hallerde, aradaki ücret farkı zaman esasına göre ödenerek işçinin eksik aldığı ücret karşılanmazsa yahut çalışma şartları uygulanmazsa."

SİGORTA PRİMLERİNİN EKSİK ÖDENMESİNİN İŞÇİYE ZARARLARI NELERDİR?

Sigorta primlerinin sadece ödeniyor olması yeterli değildir. Yatırılan sigorta primlerinin eksiksiz ve gerçeğe uygun yatırılması gerekmektedir. İşçinin sigorta ödemeleri çoğu zaman haberi olmadan eksik şekilde yapılabilir. Yahut işçi işini kaybetmemek için bu duruma sessiz kalmaktadır. Ancak sigorta primlerinin eksik yatırılması işçi için özellikle geleceğe dönük olumsuz sonuçlar meydana getirmektedir. Bu sonuçlar geleceğe yönelik sorunlar olduğu için işçi bu hususu her ne kadar önemsemese de çeşitli hak kayıpları yaşayacağı aşikardır.

Şayet çalıştığı dönemde işveren tarafından işçinin sigorta primlerinin eksik ödenmesi işçinin hak ettiğinden daha düşük emekli maaşı almasına sebebiyet verecektir. Yani işçi için uzun vadede sorun oluşturmaktadır. Çalışan işçilerin emekliliğe hak kazanabilmeleri için devlet tarafından belirlenmiş olan iş gününü doldurmaları gerekmektedir. Belirlenen gün miktarı dolduktan sonra işveren tarafından ödenen primler göz önünde bulundurularak emeklilik maaşı belirlenir. Eğer bu mevcut koşullarda sigorta primleri eksik ödeniyorsa emeklilik döneminde alacağı maaş da düşük olacaktır.

Tüm bunların yanında bu durum elbette ki sadece emeklilik maaşını etkilemez. Onun yanında işsizlik ücreti, kadın işçinin doğum ücreti veya SGK tarafından ödenen iş göremezlik ücreti gibi birtakım haklarının da eksik ödenmesine sebep olacaktır.

Sigorta primlerinin eksik ödenmesi işçi açısından görüldüğü üzere birçok hak kaybına neden olacaktır. Bu durumu yaşayan işçinin başvuracağı hukuki yollar elbet tabi mevcuttur.

Sigorta primlerini eksik ödeyen işveren tespit edildikten sonra hakkında para cezası uygulanmaktadır. Bunun yanında işçi eksik ödenen primleri için yukarıda bahsi geçen sorunları yaşamaması adına hizmet tespit davası açmalıdır. Ek olarak sigorta primlerinin düşük gösterilmesi kıdem tazminatı ve sair ücret alacaklarını da etkilediği için iş sözleşmesini haklı nedenle fesih nedenidir. Bu sebeple işçi sigorta primlerinin eksik ödendiğini dava sürecinde tanık ve diğer delillerle ispat ederse aldığı ücret üzerinden kıdem tazminatına ve diğer sair ücret alacaklarına hak kazanacaktır.

SİGORTA PRİMİ EKSİK ŞEKİLDE ÖDENEN İŞÇİ NELER YAPMALIDIR?

Sigorta primleri eksik şekilde ödenmekte olan işçi öncelikle Çalışma Ve Sosyal Güvenlik Bilgi Hattı 170'i arayarak telefonla sigorta primlerinin eksik ödendiğini şikayet etmelidir. İşçi yazılı olarak sigorta primlerinin eksik ödendiği iddiasını ispatlayacak gerekli bilgi ve belgelere sahipse denetim için gelen memurlara göstermelidir.

İşçinin sigorta primlerinin işveren tarafından eksik ödendiği denetim memurları tarafından tespit edilirse şayet işveren ceza ödeme durumunda kalacaktır. İşveren eksik primleri tamamlar, gecikme cezası ve idari para cezası öder. Bu cezalar sadece işveren aleyhinedir.

İşçiye ödenen ücrete dair makbuzlar, maaşın gerçek miktarına ilişkin belgeler kanıt olarak görülür.

SİGORTA PRİMLERİ EKSİK ÖDENEN İŞÇİNİN HAKLARI NELERDİR?

İşverenin hukuka aykırı olarak işçinin sigorta primini düşük gösterip eksik ödeme gerçekleştirmesi karşısında işçinin çeşitli hakları bulunmaktadır. Bu hakların en başında İş Kanunu madde 24'e göre işçinin sigorta primlerinin eksik ödenmesi ahlaka ve iyi niyete aykırı olduğu için işçinin iş sözleşmesini haklı nedenle feshetme imkanı vardır. Bir de eksik ödenen primlerinin tamamlanması için hizmet tespit davası açılabilmektedir.

İŞÇİNİN HAKLI NEDENLE SÖZLEŞMEYİ FESHETME İMKANLARI NELERDİR?

İşçi İş Kanunu 24'üncü maddeye göre sözleşmesini haklı nedenle feshederek kıdem tazminatı ve diğer sair işçilik ücret alacaklarını talep edebilecektir. Bu durumda işçi işverene haklı nedenle sözleşmesini feshettiğini ihtarname yolu ile bildirebileceği gibi direkt olarak arabulucuya başvurarak sözleşmesini eylemli olarak feshedebilir. Elbette ki bu sürecin avukat aracılığı ile yürütülmesi en sağlıklı yoldur. Dava sürecinde ise işçi şayet tanık ve diğer yazılı, sözlü delillerle gerçek ücretini ispatlayarak kıdem tazminatını asıl giydirilmiş ücret üzerinden hesaplanarak alabilecektir.

SİGORTA PRİMLERİNİN EKSİK YATIRILMASINA İLİŞKİN YARGITAY KARARLARI

Yargıtay 22. HUKUK DAİRESİ 2013/35997 E., 2014/13537 K.

"Dosya kapsamına göre, davacının iş sözleşmesini, bir kısım çalışma süresinin sosyal güvenlik kurumuna bildirilmeyerek, sigorta primlerinin eksik ödenmesi gerekçesiyle feshettiği anlaşılmaktadır. …İş Mahkemesi'nin 26.09.2012 tarih ve 2012/443 esas 2012/451 karar sayılı kararıyla da, davacının toplam 1558 gün çalışmasının sosyal güvenlik kurumuna bildirilmediği kabul edilerek, hizmet tespiti kararı verilmiştir. Anılan karar, Yargıtay 21. Hukuk Dairesi'nin 14.05.2013 tarih 2013/1699 esas 2013/9688 karar sayılı kararıyla onanmıştır. Sigorta primlerinin hiç yatırılmaması, eksik yatırılması veya düşük ücretten yatırılması hallerinde işçinin haklı fesih imkanı bulunmakta olup, davacının feshi haklı sebebe dayanmaktadır."

Ayrıca ücreti burada sadece maaş gibi düşünmemek gerekir. Zira Yargıtay 9. Hukuk Dairesi'nin 07.01.2019 tarihli emsal kararında "kazancı düşük gösterilen işçinin iş sözleşmesini, haklı nedenle derhal feshetme hakkının olduğunu ve eksik kalan sigorta primlerinin; işveren tarafından ödenmesi gerektiğine" hükmetmiştir. Yargıtay bu kararı ile birlikte içtihatlarında düzenlemeye göre, işverenlerin çalışanlarının sigorta primlerini gerçek ücretleri üzerinden yatırmamasının, işçilere haklı nedenle derhal fesih hakkı verdiği tartışmasız bir şekilde kabul edilmektedir. Ayrıcayerel mahkeme kararlarında görülen sigorta primlerinin eksik yatırılması konusunda, Yargıtay'a intikal etmiş olan davalarda verilen bozma kararlarının bir kısmında ise "ücret ödeme borcunun yerine getirilmemesi" gereğince ücret kelimesini geniş anlamda yorumlamıştır. Haliyle sigorta primlerini de dahil etmiştir.

Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 22.02.2008 tarih ve E. 2008/43146 – K. 2008/34348 sayılı kararında; "…Ücretin ödenmediğinden söz edebilmek için işçinin yasa ya da sözleşme ile belirlenen ücret ödenme döneminin gelmiş olması ve işçinin bu ücrete hak kazanmış olması gerekir. 4857 sayılı İş Kanununun 24/II-e bendinde sözü edilen ücret, geniş anlamda ücret olarak değerlendirilmelidir. İkramiye, prim, yakacak yardımı, giyecek yardımı, fazla mesai, hafta tatili, genel tatil gibi alacakların da ödenmemesi işçiye haklı fesih imkânı verir…"

"İşçinin sigorta primlerinin hiç yatırılmaması veya eksik bildirilmesi işçinin sosyal güvenlik hakkını ilgilendiren bir durum olsa da Dairemizin 1475 Sayılı Yasa döneminde istikrar kazanmış olan görüşü 4857 sayılı İş Kanunu döne¬minde de devam etmekte olup, sigorta primlerinin hiç yatırılmaması, eksik yatırılması veya düşük ücretten yatırılması hallerinde de işçinin haklı fesih imkanı vardır." (Yargıtay 9HD. 18.01.2010 gün, 2009/24286 E. 2010/74 K.)

SİGORTA PİRİMLERİNİN EKSİK YATIRILMASI DURUMUNDA HİZMET TESPİT DAVASI

Sigorta primleri eksik ödenen işçi, işverene karşı hizmet tespit davası açabilecektir. Hizmet tespit davası açıldıktan sonra mahkeme Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirim yapar ve Sosyal Güvenlik Kurumu da söz konusu davaya fer'i müdahil olarak katılır. Hizmet tespit davası 5 (beş) yıllık hak düşürücü süreye tabidir. Bu hak düşürücü 5 yıllık sürenin başlangıcı tespiti istenilen ve eksik olarak bildirilen hizmetlerin geçtiği yılın sonundan itibaren başlamaktadır. Ancak davanın işçi lehine sonuçlanması için işçinin gerçeği ortaya koyacak delillere ihtiyacı vardır. Elbette ki tanık delili de bu davada kullanılmaktadır. Bilgi ve görgülerine başvurulan tanıkların beyanları ile davacının beyanlarının örtüşmesi oldukça önemli bir husustur.

Yargıtay kararlarına göre tanıkların, hizmet tespit davası açan davacı işçi ile aynı iş yerinde aynı dönemlerde çalışmış olması gerekmektedir. Bu tanıklara " hizmet tespit davası bordro tanıkları" denilmektedir. Tanık delilinin yanında SGK iş yeri dosyası, işçiye ait iş yeri özlük dosyası, işverenin meslek kuruluşu kayıtları, bilirkişi incelemesi de hizmet tespit davalarında delil niteliği taşımaktadır.

Sigorta primlerinin eksik ödendiği dava sonucunda karara bağlanan işçinin eksik sigorta primleri işverenden alınarak işçiye ait SGK kayıtları yeniden düzenlenir. İşveren de ayrıca bu kusurundan dolayı para cezası öder.

SIK SORULANLAR

1. SGK - Sigorta Primleri Eksik Ödenen İşçiye Tazminat Ödenir Mi?

İşçi İş Kanunu 24'üncü maddeye göre sözleşmesini haklı nedenle feshederek kıdem tazminatı ve diğer sair işçilik ücret alacaklarını talep edebilecektir.

2. İşverenin SGK - Sigorta Primlerini Eksik Ödemesi Halinde Ceza Uygulanır Mı?

İşçinin sigorta primlerinin işveren tarafından eksik ödendiği denetim memurları tarafından tespit edilirse şayet işveren ceza ödeme durumunda kalacaktır. İşveren eksik primleri tamamlar, gecikme cezası ve idari para cezası öder. Bu cezalar sadece işveren aleyhinedir.

3. SGK Primleri Eksik Ödenen İşçi Tazminat Alabilir mi?

Sigorta primleri eksik ödenen işçi sadece bu gerekçeyle iş yerinden istifa edip kıdem tazminatına hak kazanır.

4. SGK Primleri Eksik Ödenen İşçi Hangi Davayı Açabilir?

Sigorta primleri eksik ödenen işçi, işverene karşı hizmet tespit davası açabilecektir. Hizmet tespit davası açıldıktan sonra mahkeme Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirim yapar ve Sosyal Güvenlik Kurumu da söz konusu davaya fer'i müdahil olarak katılır.

Av. HAŞİM ELMAS