Bulgaristan Tarihi Eserleri Sudan Çıkartıyor, Biz Gömüyoruz

İzmir’in Bergama İlçesi’nde bulunan dünyanın sağlam kalmış tek antik ılıcası olan Allianoi’nin sulara gömülmesi tartışmaları sürerken, komşu Bulgaristan Avrupa’nın en büyük barajlarından biri olan eski adı Filibe yeni adı Koprinka’nın suları altında bulunan Trakya Kralı 3'üncü Seuthes tarafından kurulan Seuthopolis Antik Kentini kurtarmaya çalışıyor.

ALLİANOİ İLE AYNI KADER

Komşu Bulgaristan’ın bugün su üzerine çıkartmak için proje hazırladığı ve kaynak aradığı Seuthopolis Antik Kentide Allianoi’nin kaderini paylaştı. Yapımına 1948 yılında başlanan Filibe Barajı ile birlikte Seuthopolis’te de kazı çalışmaları başlatıldı. Baraj çalışmaları sürerken Odrissia Kralı Kral 3'üncü Seuthes’in MÖ. 4 yüzyılda 890 metrelik duvarlarla çevrilmiş yönetim merkezi Seuthopolis antik kenti tamamen ortaya çıkartıldı. Çok önemli arkeolojik bulgulara rağmen gün yüzüne çıkarılan Seuthopolis, enerji uğruna 1954 yılında bu kez suların altına gömüldü.

UNESCO’DAN ODÜLLÜ PROJE

Seutholopis Antik Kenti Bulgaristan’ın tanınmış mimarlarından Jeko Tilev’in 2002 yılında hazırladığı projeye kadar sular altında kaldı. Tilev’in hazırladığı proje 2006 yılında Sofya’da yapılan Dünya Mimarlık Triennali’nde UNESCO’dan ‘Büyük Ödül’ kazandı. UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi’nde bulunmayan Seuthopolis Projesi için ödüle rağmen pek çok engel çıktı. UNESCO’dan destek bulamayan Bulgaristan Kültür Bakanlığı 80 milyon Euro tutan proje için uluslararası mali destek bulmak için çalışmaya başladı. Hollanda, Kuveyt ve Avusturya’dan mali destek sağlandı.

Projeye göre Koprinka Barajı’nın altında kalan antik kent, 420 metre çapında çember duvar içine alınacak, önce sular boşalacak, temizlenip kurumaya bırakılacak. Ziyaretçiler buraya botlarla taşınacak. Camdan asansörlerle su seviyesinin 20 metre altına kadar inilip bu antik kent gezilebilecek. Çemberin iç kısmı bahçeler, teraslarla kafe ve restoranlar ve kültür merkezleriyle donatılacak. Antik kent geceleri tümüyle aydınlatılacak.

Tilev’in projesine ödül veren jüride bulunan ünlü Türk Kentbilimci Mimar Prof. Dr. Ahmet Vefik Alp, Bulgaristan’ın kültürüne sahip çıkmak için çırpındığını, bizim ise kültürümüzü gömmek için uğraştığımızı söyledi. Alp, “Türkiyemizin yöneticileri, bilim adamları, düşünenleri, bizler günlük menfaatler, kavgalar, dedikodularla uğrasıp Bergama da Allianoi, Dicle de Hasankeyf, Fırat ta Zeugma antik kentlerinin baraj inşaatları nedeniyle sular altında kalış sürecini çaresiz seyrederken komşu Bulgar’ın aynı kadere mahkum olmuş bir antik kenti kurtarmak için hazırladığı proje Jürinin oybirliği ile hiç tartışmasız büyük ödüllerden bir tanesine layık görüldü. Komşu projesini gerçekleştirebilirse bir taşla üç kuş vuracak. Hem kültürüne sahip çıkacak, hem barajı yapılacak, hem turizm yapacak” dedi.

Turan GÜLTEKİN / İZMİR - DHA