Türkiye'nin İlk Astronotu Uzayda Bitki Deneyi Gerçekleştirdi

Türkiye'nin ilk astronotu Alper Gezeravcı'nın uzayda gerçekleştirdiği "Extremophyte" deneyini tasarlayan Türk akademisyenler, Türkiye Uzay Ajansı koordinesinde hastalık ve çevresel strese dayanıklı çeşit geliştirme çalışmaları kapsamında, Çin Ulusal Uzay İdaresinin "Shijian-19" uydusuyla uzaya nohut ve Arabidopsis (fenotu) bitkisi tohumu gönderdi.

Ege Üniversitesinden (EÜ) yapılan açıklamaya göre, Biyoloji Bölümü öğretim üyeleri Doç. Dr. Rengin Özgür Uzilday ile Doç. Dr. Barış Uzilday, "Uzay Ortamından Yararlanarak Arabidopsis thaliana'da ER Stresi Toleransı İçin Gen Keşfi" ve "Nohutta Kuraklık Stresine Toleransı Artırmak İçin Uzay Islahı" projelerini hazırladı.

Proje kapsamında, nohut ve Arabidopsis bitkisi tohumu, "Shijian-19" uydusuyla yollandığı uzayda yaklaşık 14 gün boyunca kaldı. Uyduyla dünyaya dönen tohumlar, araştırma yapılmak üzere tekrar EÜ'ye gönderildi.

Açıklamada görüşlerine yer verilen Doç. Dr. Barış Uzilday, bitki hücrelerinin uzaydaki kozmik radyasyon ve mikro yer çekimi gibi koşullarda mutasyon yaşadığını belirtti.

Uzaydaki mutasyon süreciyle dünyadaki klasik ıslah çalışmalarında elde edilemeyen genetik çeşitliliğinin sağlandığını bildiren Uzilday, şunları kaydetti:

"Bu yöntem, özellikle çevresel streslere ve hastalıklara dayanıklı, verimi veya besin değeri yüksek yeni çeşitler geliştirmek için kullanılmaktadır. Bu çalışma, tarım ve gıda güvenliği açısından önemli bir araçtır. Çalışmamızla nohut bitkisinde iklim değişimiyle şiddeti gittikçe artan kuraklık stresine karşı toleransın artırılması için mutasyon ıslahı yapılması planlanmıştır. Tarım ve Orman Bakanlığı, Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü işbirliğiyle yürütülecek bu çalışmada, ülkemizde yaygın ekilen standart bir çeşit olan Sarı-98 nohut tohumları kullanılmıştır."

Akademisyenlerle bir araya gelen EÜ Rektörü Prof. Dr. Necdet Budak ise çalışmalarından dolayı Doç. Dr. Rengin Özgür Uzilday ve Doç. Dr. Barış Uzilday'ı tebrik etti.

Projenin Asya-Pasifik Uzay İşbirliği Örgütü çağrısı kapsamında destek aldığını belirten Budak, "Çalışma, Türkiye'de ilk defa uzay ıslahı araştırması olma özelliği taşıyor." ifadesini kullandı.

Alper Gezeravcı'nın yaptığı deneyi hazırlamışlardı

Doç. Dr. Rengin Özgür Uzilday ve Doç. Dr. Barış Uzilday, Tuz Gölü'nde endemik yetişen "Schrenkiella parvula" bitkisinin uzay ortamında tuz ve diğer stres etkenlerine verdiği tepkilerin araştırılması amacıyla, Türkiye'nin ilk astronotu Alper Gezeravcı'nın uzayda gerçekleştirdiği "Extremophyte" adlı deneyi de tasarlamıştı.