Tüm Zamanların En Pahalı 7 Uzay Projesi

Murat Şanver'in araştırma yazısı...

İnsanoğlu uzay ile ilgilenmeye başladığından beri çeşitli uğraşlar vermişlerdir. 1961 yılında Yuri Gagarin isimli astronotun uzaya çıkıp Dünya yörüngesine başarıyla ulaşması bu durumun göstergesidir. O zamandan beri çeşitli projelerle uğraşılmış elbette ve bu projelerinde belirli bütçeleri olmuştur.

Bu yazımızda uzay ile çalışan ülkelerin yaptığı projelere harcadığı bütçeleri göreceğiz.

Listeye 7. sıradan başlayacağım ve bu uzay projesi GLONASS yani Global Navigation Satellite System.

Bunun Türkçesi Küresel Uydu Konumlandırma Sistemi olarak geçmektedir ve ismi bayağı uzundur o yüzden İngilizcesinin kısaltması olarak GLONASS diyorlar biz de KUKOS diyelim.

Konumuza dönecek olursak bu proje Rusya tarafından geliştirilen ikinci kuşak küresel uydu konumlandırma sistemidir.

Dünyanın GPS'den sonra ikinci işler haline gelmiş uydu konumlandırma sistemi olan GLONASS 1976 yılında en uygun durumda çalışabilir gelişimi, Sovyetler Birliği'nde başlatmıştır. -Sovyetler Birliği bildiğimiz gibi- Uydu takımları o zamana kadar çok sayıda taşıyıcı roketle eklemeler yoluyla 1995 yılında tamamlanmıştır ve yapımı görüldüğü üzere uzun sürmüştür.

Sovyetler Birliği'nin çöküşüne karşılık gelip ekonomik daralmaya gitmesiyle 2001 yılına kadar yalnızca 7 uydu aktif haldeydi. Şimdi ki dönemin başkanı ve bildim bileli Rusya kurulduğundan beridir başkan olan Vladimir Putin tarafından başlatılan bir program ile

GLONASS yenilenmiş ve tekrar etkinleştirilmiştir. En son haliyle 24 aktif uydusu vardır ve bu projenin maliyeti 4.7 Milyar dolardır.

Listenin 6. sırasında olan uzay projesi Galileo Uydu Navigasyon Sistemi Projesi.

Avrupa Birliği tarafından, ABD Ordusu'nun denetimi altındaki GPS ile Rus GLONASS'a alternatif uydu yönleyici sistemi olarak yapılmıştır ve toplam 30 adet uydunun dünya yörüngesine koyularak hizmet vermesi düşünülen projenin ilk uydusu 2005 yılında uzaya gönderilmiştir. Proje 1999 yılında Almanya, Fransa, İtalya ve İngiltere'den gelen dört farklı önerinin değerlendirilmesiyle başlamıştır.

UZAY TELESKOBU WEBB

26 Mayıs 2003 yılında Avrupa Birliği ve ESA (Avrupa Uzay Ajansı) projeyi resmi olarak üstlenip yapmak için girişimlere başlamıştır. Projenin resmi açıklanan bütçesi 1.1 Milyar Euro'dur ama bu ilk başta açıklanan bütçedir. İlk günden yapılıp son gününe gelene kadar tahmini 6.5 Milyar dolar gibi bir maliyeti olmuştur.

Listenin 5. sırasında James Webb Uzay Teleskopu'nu alabiliriz.

James Webb Uzay Teleskopu NASA'nın başkanlığında 15 farklı ülkenin ve Avrupa Uzay Ajansı ve Kanada Uzay Ajansı'nın ortak yürüttüğü bir projedir. Bu proje Hubble Uzay Teleskopu'nun benzeri ama daha niteliksizi olacaktır. Bu proje için harcanan tahmini para 8.8 Milyar doları bulmaktadır. Çok yüksek bir rakam aslında evet ama diğer ki projelere baktığımız zaman bu miktarın aslında hiçbir şey olmadığını göreceğiz.

Bir sonraki proje ise yani listenin 4. sırası Küresel Konumlandırma Sistemi Projesi...

Amerika Birleşik Devletleri Savunma Bakanlığı'na ait olan bu proje günümüzde bildiğimiz GPS olarak geçmektedir. Herhangi bir akıllı telefondan açıp gitmek istediğimiz yeri işaretleyip, bize en uygun yolu gösteren programdır. Bizim için basit bir işlem olarak duruyor ama Amerika Birleşik Devletlerı Savunma Bakanlığı bu proje için 12 milyar dolar civarında bir para harcamıştır.

Listenin 3. sırasında Apollo Uzay Programı Projesi yer almaktadır.

Bu Proje NASA tarafından gerçekleştirilen insanlı Ay yolculuğu projesidir. Neil Armstrong'un da içinde bulunduğu bu proje 1961 – 1975 yılları arasında gerçekleştirilmiştir. 1969 yılında bu program dahilinde olan Apollo 11 projesi ile Neil Armstrong Ay'a ilk ayak basan insan olmuştur. Bu program kapsamında uzaya gönderilen Apollo projelerinden ilki olan Apollo 1 fırlatılış provasında yaşanan felaket sonucu 3 astronotun hayatına mal olmuştur. Apollo 13 projesinde de bir patlama olmuştur ama astronotlar sağ salim dünyaya gelmiştir. Bu proje kapsamında Ay ile

birçok kez etkileşime geçilmiştir. Apollo 16 bir Ay taşı bile getirmiştir. Anlattığım bu projenin 25.5 Milyar dolar gibi bir maliyeti olmuştur.

Listenin 2. sırasına geldiğimizde bir önceki bahsettiğim 25.5 Milyar doların çok yüksek olduğunu ama bu projenin yanında hiçbir anlama gelmediğini göreceğiz. Bu proje direkt Uluslararası Uzay İstasyonu Projesidir.

Uzayın yörüngesine yerleştirilmiş bir uzay istasyonudur. Bu uzay üssünde insanlar bile yaşamaktadır. Ne denli büyük bir proje olduğu uzun zamandır uzayda insan barındırma rekorunu kırmasından bellidir. Bu üssün ilk parçası ben daha dünyada yokken gönderilmiştir 1998 yılında. Bir araya getirilen parçalarla oluşturulan bir üsdür. Hem üs hem istasyon olarak geçmektedir. Deneyler için uzay ortamı ve düşük yerçekimi ortamı sağlayan bir laboratuar merkezi görevi görmektedir. Bu uzay istasyonun maliyeti 160 Milyar dolardır.

Listenin ilk sırası şu ana kadar en çok maliyet harcanmış proje ama bu maliyetli proje her an geçilebilir çünkü gelecekteki süreçte çok daha büyük planlar yapılmaktadır uzayla ilgili, her şekilde bunun maliyeti bile çok yüksektir. 1972 ile 2011 yılları arasında gerçekleşen bir projedir. Bu proje NASA Uzay Mekiği Projesidir.

1970'lerin sonuna doğru ve 1980'lerde NASA'nın ilgilendiği öncelik verdiği projelerden biriydi. 1985 yılına kadar sürekli uzaya gidecek, yeniden kullanılabilecek ve yörüngede dolaşabilecek kapasitede dört adet uzay mekiği yaptılar. İlk kullanılan uzay mekiğinin adı Columbia'dır ve Uzaya çıkan ilk astronot olan Yuri Gagarin'in uzaya çıkışının 20. yıldönümü olan 12 Nisan 1981 günü yollanmıştır (Yuri Gagarin anısına.)

2 KAZA - 14 ÖLÜM

Uzaya giden astronotların görevleri 5 – 17 gün arasındadır ve mürettebat 2 – 8 astronot arasında değişir. Uzay filosunun kullanımı boyunca 2 kaza gerçekleşmiştir. Gerçekleşen kazaların 2'sinde 2 araç parçalanmış ve 14 astronot hayatını kaybetmiş. Gerçekten de çok kötü bir durum olsa gerek uzay boşluğunda hayatını kaybetmek. Bu kazalar, 1986 Challenger ve 2003 Columbia'da adlı uzak mekiklerinde gerçeklemiştir. 30 yıl gibi çok uzun süren program boyunca 135 görev gerçekleşmiş olup ve 300 astronot uzaya gönderilmiştir.

Son görev ise 21 Temmuz 2011 tarihinde Atlantis mekiğinin Kennedy Uzay Merkezi'ne inmesi ile tamamlanmıştır. Gerçekten çok uzun ve yorucu bir proje ve bu projenin maliyeti 196 Milyar dolardır. İnsanlık tarihi boyunca uzaya duyulan merakın bu kadar maliyetli olacağı ve gelecekte de bu maliyetin daha büyük sayılara çıkacağı bilinmektedir.

Kim bilir belki dünya dışı varlık dediğimiz uzaylılar bizlere bir merhaba der...