Monad nedir ve nasıl çalışır?
Monad, yüksek işlem kapasitesi ve EVM uyumluluğuyla blockchain dünyasında devrim yaratmayı hedefliyor. Paralel işlem yürütme ve gelişmiş konsensüs mekanizmasıyla ağ tıkanıklığını ortadan kaldırıyor. Peki, Monad nedir ve nasıl çalışır?
Monad Nedir?
Monad, saniyede 10.000 işleme (TPS) kadar işlem kapasitesine sahip, güçlü ve EVM uyumlu bir katman-1 blok zinciridir. İlk olarak 2022 yılında Monad Labs tarafından kurulan bu platformun arkasındaki isimler arasında Keone Hon (CEO), James Hunsaker (CTO) ve Eunice Giarta (COO) bulunuyor. Test ağı ise 19 Şubat 2025'te resmen yayına alındı.
EVM uyumlu blok zincirlerinde yaşanan temel ölçeklenebilirlik sorunlarını çözen Monad, Ethereum gibi ağların saniyede yalnızca 15-30 işlem gerçekleştirebilme sınırlamasını aşmayı hedefliyor. Bu tür sınırlamalar, ağın yoğun olduğu dönemlerde işlem gecikmelerine ve tıkanıklıklara yol açabiliyor.
Monad, paralel işlem yapısını kullanarak bu darboğazları ortadan kaldırıyor ve ağın yoğun olduğu anlarda bile yüksek verimlilik sunuyor.
Monad Nasıl Çalışır?
Monad, Ethereum Sanal Makinesi'nin (EVM) performansını artırırken uyumluluğu koruyan gelişmiş teknolojiler kullanır. Bunu dört temel optimizasyon ile gerçekleştirir:
- Paralel işlem
- Ertelenmiş işlem yürütme
- MonadBFT konsensüs mekanizması
- MonadDb veri tabanı
Paralel İşlem: Daha Yüksek Verimlilik
Ethereum, Avalanche ve BNB Chain gibi geleneksel EVM uyumlu blok zincirleri işlemleri sıralı olarak işler. Bu durum işlem sürelerini uzatabilir. Monad ise işlemleri paralel olarak gerçekleştirerek ağın işlem kapasitesini artırır.
Monad, işlemlerin bağımsız olduğu varsayımıyla hareket eder ve onları aynı anda işler. Eğer paralel olarak yürütülen iki işlem birbiriyle çakışırsa, sistem bunu otomatik olarak tespit eder ve çakışan işlemi geri alarak sıralı şekilde yeniden yürütür. Bu sayede hem hız hem de verimlilik korunur.
Ertelenmiş İşlem Yürütme: Konsensüs Sürecini Hızlandırma
Geleneksel blok zincirlerinde, işlemler yürütülmeden önce düğümler (node'lar) arasında konsensüs sağlanması gerekir. Bu süreç, işlem sürelerini uzatabilir. Monad ise işlem yürütme ile konsensüs sürecini birbirinden ayırır.
Monad'ın düğümleri önce işlemlerin sırasını belirleyerek konsensüs sağlar, ardından işlemleri yürütür. Bu "ertelenmiş işlem yürütme" modeli sayesinde işlem sırası üzerinde uzlaşma sağlanırken, işlemlerin işlenmesi süreci yavaşlatmaz. Bu da ağın genel verimini artırır.
MonadBFT: Hızlandırılmış Konsensüs Mekanizması
Monad, MonadBFT adlı, HotStuff Bizans Hata Toleransı (BFT) protokolünden türetilmiş özel bir konsensüs mekanizması kullanır. Geleneksel HotStuff mekanizması üç aşamalı bir onay sürecine sahipken, Monad bunu iki aşamaya indirerek blokların çok daha hızlı finalize edilmesini sağlar.
MonadBFT, lider düğümün bir blok önermesi ve önceki bloğun geçerliliğini kanıtlaması prensibiyle çalışır. Ardından, doğrulayıcılar doğrudan bir sonraki lider düğüme onay göndererek süreci hızlandırır. Bu yöntem, geleneksel konsensüs modellerine kıyasla işlemleri çok daha hızlı onaylamayı mümkün kılar.
MonadDb: Daha Verimli Bir Veri Yapısı
MonadDb, Monad'ın özel olarak geliştirdiği bir durum depolama veri tabanıdır. Bu sistem, paralel işlem yürütmeyi destekleyen ve optimize edilmiş bir veri depolama altyapısına sahiptir.
Geleneksel Ethereum uyumlu blok zincirleri, Ethereum'un Merkle Patricia Trie veri yapısını kullanır. Ancak bu yöntem, farklı veri türleriyle uyumsuzluklar yaratabilir ve işlem sürelerini uzatabilir.
Monad, işlemleri paralel olarak yürüttüğü için veri tabanının aynı anda birçok okuma ve yazma işlemini desteklemesi gerekir. MonadDb, paralel işlemleri daha verimli hale getiren özel bir Patricia Trie yapısı kullanarak bu sorunu çözüyor.
Bu sayede MonadDb, işlemleri çok daha düşük gecikme süreleriyle gerçekleştirirken Ethereum'un geleneksel veri yapısına kıyasla daha hızlı çalışıyor.
