Kanser Teşhisinde Yapay Zekanın Rolü Nedir?

Çağımızın en yaygın ve ölümcül hastalıklarından birisi olan kanser konusunda tıbbi çalışmalar günden güne hız kazanıyor. Yeni geliştirilen kemoterapi ilaçları, akıllı hasta takip sistemleri, teletıp hizmetleri, son teknolojiyle donatılmış cerrahi sistemler…

Kanser üzerine çalışmalar yapılan onkoloji alanının sadece bilimsel ve teknolojik yönden büyümekle kalmayıp aynı zamanda milyarlarca liralık bir sektör haline geldiği, yatırımcılar tarafından da bilinmektedir.

Dünya Sağlık Örgütü'nün 2021 yılı verilerine göre; ilgili yılda küresel bazda 19,2 milyon yeni kanser vakası tespit edilmişken, hastalığa bağlı 9,9 milyon ölüm gerçekleşmiştir. Dünya genelinde 75 yaşına kadar her 5 kişiden 1 kişinin kansere yakalanacağı ve her 10 kişiden 1'inin ise kanser nedeniyle hayatını kaybedeceği tahmin edilmektedir. Dünyada ve ülkemizde ilk sıralarda yer alan kanser türleri akciğer, meme ve kolorektal kanserler olarak benzerlik göstermektedir.

Yine gelecek yıllarda dünya nüfusunun artması, yaşlanması ve kansere yol açabilecek risk faktörlerine daha çok ve daha uzun süre maruz kalması ile birlikte gerek tanı konacak kanser olgu sayısının gerekse bahsi geçen hastalığa bağlı ekonomik, sosyolojik ve psikolojik yükün artması beklenmektedir. Birçok hastalıkta olduğu gibi kanser konusunda da erken teşhisin önemi çok büyük.

Erken teşhis edilemeyen kanser vakalarının büyük bir kısmı ölümle sonuçlanabiliyor ve burada kanseri teşhis eden doktorun rolü çok önemli. Yıllar önce babam kanserden dolayı vefat etti ve babamın kanserindeki ilerleyiş doktorun gözünden kaçtığı için hastalık teşhisi koyulduğunda çok geç kalınmıştı. Medikal alanda yapay zeka yazılımları ile ilgilenen bir bilgisayar mühendisi adayıyım. Bu alandaki en büyük motivasyonum yanlış teşhisleri minimalize edip yıllar önce babama koyulduğu gibi yanlış teşhislerin koyulmasını önlemek ve bu alanda doktorların teşhis koymasını kolaylaştıracak yazılımlar geliştirmek.

NE KADAR ÖNEMLİ?

Peki yapay zeka, kanser teşhisinde ne kadar etkili olabilir? Günümüzde en başarılı doktorların bile zaman zaman teşhis koymakta zorlandığı kanser hastalığı konusunda yapay zekadan faydalanmak neden bu kadar önemli? Kendimizi bir alanda ne kadar geliştirmiş olursak olalım sonuçta hepimiz insanız ve hata yapmamız mümkün.

Özellikle kanser gibi birden fazla parametreye bağlı olarak farklı şekillerde ortaya çıkabilen bir hastalığın teşhisi konusunda hata yapma olasılığı çok fazla. İnsan zekası ve yapay zekayı karşılaştıracak olursak neden böyle kritik bir hastalığın teşhisinde yapay zekadan faydalanma arayışına girdiğimizi daha iyi anlayabiliriz. Yapay zeka bir dizi programlanmış kurguya göre çalışma prensibiyle doğru sonuçlar üretir.

Ancak insan zekası, türlü noktaları gözden kaçırma ihtimaline sahiptir. Bu noktada insan zekasıyla temellendirilen "hata payı" devreye girer. Buna ek olarak İnsan zekasının karar verme aşamasında etkilendiği öznel kavramlar, yapay zekada söz konusu değildir. Yapay zeka, toplanan verilere dayanarak analiz işlemini gerçekleştirir ve karar verme aşamasında objektif davranır. Hata payı insanlardan daha az olduğundan dolayı birçok sektörde kullanımında yüksek doğruluk değerine sahip sonuçlar elde edildiği görülmüştür.

Gelin yapay zekanın medikal teşhislerde ne kadar başarılı olduğuna ve neden yakın gelecekte doktorların en önemli yardımcılarından birisi olabileceğine bir göz atalım. Almanya, Fransa ve Amerika Birleşik Devletleri'nden araştırmacılarla geliştirilen yapay zeka sistemi, deri kanserini dermatologlardan daha iyi başarı oranları ile tanımayı başardı.

Çalışmada, çok katmalı yapay sinir ağları adı verilen yapay zeka sistemi, cilt lezyonlarının fotoğrafları üzerinden, deri kanserini yüzde 95 başarıyla teşhis etti. 58 dermatoloğun başarı oranı ise yüzde 87'de kaldı. 2020 yılında yazılan bir makaleye göre yapay zeka sistemi, meme kanseri teşhisinde uzman radyologlar kadar başarılı. Bilim insanları, Google'ın geliştirdiği yapay zekaya, binlerce mamogramın gerçek sonucunu kullanarak meme kanseri teşhisini öğretti.

Daha sonra yapay zekanın, klinik ortamdaki performansını değerlendirmek için İngiltere'den 25 bin ve ABD'den yaklaşık 4 bin tarama sonucu üzerinde testler yapıldı. Bu testlerin sonucunda Teşhislerdeki hata oranının %9 oranında azaldığı görüldü. Bunun gibi daha birçok sonuç bize yapay zekanın farklı kanser türleri üzerindeki teşhis başarısını gösteriyor. Bilgisayar ve tıp bilimlerinin birleşiminden ortaya çıkan bu tip yazılımların birçok kanser hastasının hayatını erken teşhisler aracılığıyla kurtardığı ve kurtarmaya devam edeceği açıktır.