Beyin Hasarıyla Kişilik Nasıl Olumlu Değişiyor?

Bazı insanlarda beyin hasarı sonucu olumlu kişilik değişiklikleri olabilir. Bu durum beynimiz hakkında ne anlatıyor?

"3534 numaralı hasta" olarak bilinen 70 yaşındaki bir kadının beyninde çıkan tümör ameliyatla alınmış, beynin ön kısmının iki tarafında hasar kalmıştı. 58 yıldır evli olduğu eşi, kadının ameliyat öncesinde sert mizaçlı ve sürekli söylenen biri olduğunu, ameliyat sonrasında ise çok daha neşeli ve konuşkan hale geldiğini söylüyordu.

O bu değişime uğrayan tek hasta değildi. Beyin hasarının, az sayıda da olsa bazı hastalarda olumlu kişilik değişimine neden olduğunu gösteren veriler var.

Beyin hasarının kişilik değişikliğine neden olacağı eskiden de biliniyordu. Ancak tüm örnekler olumsuz değişime işaret ediyor, eskiden uysal ve zeki olan insanlar herhangi bir kaza veya başka şekilde oluşmuş bir beyin hasarının ardından kaba ve saldırgan hale gelebiliyor, hatta psikopat davranışlar sergileyebiliyordu.

Iowa Üniversitesi'nden psikolog Marcie King'in Neuropsychologia dergisinde yayınladığı araştırmaya göre, beyinlerinin belli bir bölgesi daimi hasara uğrayan 97 hastanın 22'sinde olumlu kişilik değişimi olmuştu. Bunların 54'ünde olumsuz kişilik değişimi görülürken 21'inde de hiçbir değişim kaydedilmemişti. Hasta yakınları ile yapılan görüşmelerden bu sonuçlara varıldı.

Beynin ön kısmı

Peki beynin hasar görmesi nasıl oluyor da bu tür sonuçlar doğurabiliyor?

King ve ekibi, hastaların beyin taramasını yaptığında karakter olarak ilerleme gösterenlerin, beyinlerinin en ön kısmının hasar görmüş olması ihtimalinin daha yüksek olduğunu gördü. Bu kısım başkalarının perspektifini dikkate alma ve karar verme bakımından önemlidir. Ancak tam olarak beynin hangi kısmının ne tür karakter değişimine neden olduğunu anlamak için daha fazla araştırmaya ihtiyaç olduğu belirtiliyor.

Ayrıca bazı hastalarda kişilik değişiminin olumlu yönde olması beyin hasarının ciddiyetini azaltmıyor. Beyin hasarının tam olarak iyileşmesi az görülen bir şey. Görünüşte hasta iyi görünse de ömür boyu sürecek bazı sıkıntılarla karşılaşabilirler; örneğin yeni bilgi edinememe gibi. Beyin hasarı ayrıca kişiyi demans gibi rahatsızlıklara daha açık hale getirebilir.

Psikolojik sorunlar için ameliyat

Beyin hasarının olumlu kişilik değişimine yol açabiliyor olması oldukça ilginçtir. Aslında bazı durumlarda, aşırı derecede takıntılı davranış olarak da bilinen obsesif-kompulsif bozukluk gibi psikolojik sorunlarda beyin ameliyatına son çare olarak başvurulabiliyor.

Bu tür ameliyatlarda, ağır müdahalelerden çok, beyinde fazla aktif olduğu düşünülen bölgelerdeki bağlantıların biraz gevşetilmesi hedefleniyor. Örneğin depresyon hastalarında beynin ön kısmı ile idrak ve duygularla ilgili sinirsel devreler arasında fazla bağlantı olduğu saptandı.

Kişiliğin nörolojik temelleri

Bütün bunlar bazı beyin hasarlarının nasıl olup da olumlu değişikliklere yol açtığını açıklamaya yardımcı oluyor. Bu bulgular kişiliğin nörolojik temellerine dair araştırmaları da destekleyecektir.

Örneğin dışa dönük kişilik özelliklerine sahip olan insanların sinirsel stimülasyona karşı daha az hassas olduğu, uzlaşmacı, uyumlu insanların ise beynin negatif duyguları kontrol eden kısımlarının daha aktif olduğu görülmüştür. Bu tür sinirsel bağlantılar üzerinde etkide bulunarak beyin hasarının bazen olumlu kişilik değişimine neden olması bu yüzden olanaklıdır.

Ancak çarpma da dahil kafadaki her tür yaralanma ciddiye alınmalıdır. Bazı hasarlar olumlu değişime yol açsa da hasarın neden olduğu başka güçlükler olacaktır.

Öte yandan, insanın kişiliği, kimliğinin önemli bir parçasıdır ve olumlu yönde de olsa değişim hem kişi hem de yakınları açısından uyum sağlanması zor bir süreç olabilir. Olumlu kişilik değişiminin mümkün olması, beyindeki yaralanmaların ne kadar karmaşık ve şaşırtıcı sonuçlar doğurabileceğini gösteriyor.