TIME dergisi kapağında yer alan Prof. Dr. Uğur Şahin ve Özlem Türeci kimdir? Nereli, kaç yaşında?

ABD'li Pfizer şirketiyle ortak geliştirdikleri Kovid-19 aşısıyla insanlığa umut aşılayan Türk kökenli bilim insanları Prof. Dr. Uğur Şahin ve Özlem Türeci, dünyanın en ünlü dergilerinden TIME'ın yeni yıl sayısının kapağında yer aldılar. Peki TIME dergisi kapağında yer alan Prof. Dr. Uğur Şahin ve Özlem Türeci kimdir? Nereli, kaç yaşında?

PROF. DR. UĞUR ŞAHİN KİMDİR?

Uğur Şahin, 19 Eylül 1965 yılında Hatay'da doğdu. 55 yaşındadır. Uğur Şahin Türk-Alman immünolog, onkolog, akademisyen ve bilim insanıdır. Şahin, Mainz merkezli biyoteknoloji şirketi BioNTech'in kurucu ortağı ve CEO'su olan Şahin aynı zamanda Mainz Johannes Gutenberg Üniversitesi Tıp Merkezi'nde öğretim görevlisi olarak çalışmaktadır.

Şahin ve eşi Özlem Türeci, 2019 yılında Çin'in Vuhan şehrinde ortaya çıkan ve tüm dünyaya yayılan koronavirüs salgınının etmeni SARS-CoV-2'ye karşı geliştirilen BNT162 aşısının geliştirildiğine dair haberlerin ardından uluslararası medyanın ilgi odağı oldu. Fransız LCI kanalı, Nobel Kimya ve Fizik Ödülü sahibi Pierre ve Marie Curie çiftine benzettiği Şahin-Türeci çiftinin, aşı çalışmalarının başarıya ulaşması halinde Nobel Ödülü almalarına kesin gözüyle bakıldığını bildirdi.

Piyasa değeri 20 milyar euro olan BioNTech şirketinin sahibi olan Uğur Şahin, Özlem Türeci ile birlikte Almanya'nın en zengin 100 kişisi arasında yer almaktadır. Ayrıca Bloomberg Business'ın "Dünyanın en zengin 500 insanı" listesinde 5.4 milyar dolar kişisel serveti ile 456. sırada yer alan Uğur Şahin, "Dünyadaki en zengin Türk" unvanını da elinde bulundurmaktadır.

İlk yılları ve eğitimi

Uğur Şahin 19 Eylül 1965'te Hatay'ın İskenderun ilçesinde Alevi bir ailede doğdu. Dört yaşında annesi ile birlikte, Almanya'nın Köln şehrindeki Ford Motor Company fabrikasında çalışan babasının yanına göç etti. Lise eğitiminin ardından Köln Üniversitesi Tıp Fakültesi'nde tıp eğitimi aldı ve 1992 yılında mezun oldu. 1993 yılında aynı üniversitede Michael Pfreundschuh danışmanlığında "tümör hücrelerinde immünoterapi" üzerine yaptığı çalışmalardan dolayı doktora derecesi aldı. Şahin, 2000-2001 yılları arasında Zürih Üniversite Hastanesi'ndeki laboratuvarda 1996 Nobel Tıp Ödülü sahibi Rolf M. Zinkernagel ve Hans Hengartner ile birlikte çeşitli araştırmalarda yer aldı. 2006 yılında Mainz Üniversitesi'nde profesörlük unvanını aldı.

Kariyeri

Şahin, 20 yaşında henüz öğrenci iken bir laboratuvarda çalışmaya başladı. 1990'ların başında önce Köln Üniversitesi'nin lösemi bölümünde, ardından sekiz yıl Saarland Üniversitesi'nde iç hastalıkları ile hematoloji-onkoloji doktoru olarak çalıştı. Yüksek verimli immünolojik yöntemler ve biyoenformatik yaklaşımlar kullanarak kanser hedefi keşfinde öncü olan Şahin, yeni kanser biyobelirteçlerini ve hedeflenen tedavi platformlarını kapsayan 70'ten fazla bağımsız patent başvurusuna sahiptir. Çalışmalarında sık sık immünolog eşi Özlem Türeci ile işbirliği yaptı ve 2001'de birlikte kansere karşı monoklonal antikorlar geliştirmek için Ganymed İlaç'ı kurdular. Ganymed, 2016 yılında Japon ilaç şirketi Astellas Pharma tarafından 1.4 milyar dolarlık bir anlaşmayla satın alındı. Şahin, 2008 yılında yine milyarder Strüngmann kardeşlerin desteğiyle BioNTech'i kurdu. Ganymed'i yöneten Türeci, yıllarca şirketin bilimsel danışmanı olarak görev aldı ve Ganymed'in satılmasının ardından BioNTech'e baş tıp sorumlusu olarak katıldı. Şu anda 1.300 çalışanı olan BioNTech ile çift, insan vücudunun kendi antijenini üretmesini sağlamak için mRNA adı verilen genetik materyali kullanarak bireyselleştirilmiş kanser immünoterapisi tedavi yöntemleri geliştirmeye başladı. Amaç, bağışıklık sisteminin karşılık gelen bir reaksiyonunu tetikleyerek tümörlerin inhibisyonuna ve gerilemesine yol açan genetik bilgi içeren haberci bir madde olan ribo nükleik asit'e (RNA) dayalı bir kanser aşısı geliştirmektir. Ekibiyle birlikte, özellikle her hastanın kanser mutasyon profiline göre uyarlanmış mRNA bazlı aşıların geliştirilmesine öncülük etti. Şahin aynı zamanda Mainz Johannes Gutenberg Üniversitesi Tıp Merkezi'ndeki Translasyonel Onkoloji ve Immünoloji Merkezi (TRON)'un 2010 yılından beri direktörlüğünü yapmaktadır. Bundan önce ise 2010'dan Eylül 2019'a kadar TRON'un bilimsel genel müdürlüğünü yürüttü. Kanser ve yüksek tıbbi gereksinimi olan diğer ciddi hastalıkların tedavisi için yeni teşhis ve ilaçların bulunmasını misyon edinen bir biyofarmasötik araştırma kuruluşu olan TRON'un kurucu ortağı ve hissedarı olan Şahin, aynı zamanda burada araştırma ve geliştirmeler için doktora öğrencilerine bilimsel danışmanlık yapmaktadır.

2019 yılında Çin'de ortaya çıkan ve tüm dünyaya yayılan COVID-19 pandemisinin ardından şirket koronavirüs aşısı geliştirmeye yoğunlaştı. 9 Kasım 2020'de Amerikan ilaç firması Pfizer ve BioNTech yaptığı ortak açıklamada, Dr. Şahin ve ekibi tarafından SARS-CoV-2'ye karşı geliştirilen BNT162 aşısının etkinlik oranının yüzde 90'ın üzerinde olduğunu belirtti. Yapılan açıklamada, geliştirilen aşının güvenliğine ilişkin ciddi kaygı yaratacak bir bulgunun şimdilik söz konusu olmadığı, aşının acil kullanım ruhsatı alması için bu ay içinde Amerika Birleşik Devletleri makamlarına başvuru yapılmasının beklendiği kaydedildi. COVID-19 aşısı haberleri sonrası Fransız La Chaîne Info (LCI) haber kanalı yaptığı yorumda Türk kökenli çifti, radyoaktivite'yi bulan Nobel Kimya ve Fizik Ödülü sahibi çift Pierre Curie ve Marie Curie'ye benzetti.

Ödülleri

2006 ve 2010 yıllarında Almanya Federal Eğitim ve Araştırma Bakanlığı tarafından "GO-Bio Ödülü" tevcih edildi. Almanya Kanser Derneği tarafından her yıl verilen ve Almanca konuşulan ülkelerde klinik, çeviri ve deneysel kanser araştırmaları alanındaki olağanüstü başarıları onurlandırmak için verilen "Alman Kanser Ödülü"'ne 2019 yılında Uğur Şahin layık görüldü. Şahin eşi Özlem Türeci ile birlikte koronavirüs aşısını bir yıldan kısa sürede geliştirmelerinden dolayı, her yıl kayda değer etki yaratan kişileri "Yılın Kişisi" olarak seçen Londra merkezli Financial Times tarafından "2020 Yılın Kişisi" seçildiler. Aralık 2020'de Axel Springer SE tarafından "Covid-19'a karşı geliştirdikleri mRNA aşısı ve çalışmalarından" dolayı eşi Özlem Türeci ile birlikte Onur Ödülü'ne layık görüldü.

Özel hayatı

Üniversite eğitimi sırasında, İstanbul'dan Almanya'ya göç eden bir doktorun kızı olan Özlem Türeci ile tanıştı. Şahin, Mainz Johannes Gutenberg Üniversitesi Tıp Merkezinde çalışan Türeci ile 2002 yılında evlendi. Dört yıl sonra kızları dünyaya geldi. Aralık 2020'de Bloomberg Business'ın yayınladığı "Dünyanın En Zengin 500 İnsanı" listesinde 5.4 milyar dolar kişisel servetiyle 456. sırada yer alan Şahin, aynı zamanda "dünyadaki en zengin Türk" ünvanını elinde bulundurmaktadır.Bunun yanı sıra, eşi Özlem Türeci ile birlikte "Almanya'nın en zengin 100 kişisi" arasında gösterilmektedir. Şahin, ekonomi dergisi Forbes'in yayınladığı "2020'de milyarder statüsünü kazanan sağlık sektöründeki 50 kişi" listesinde 4.2 milyar dolar servetiyle birinci sırada yer aldı.

ÖZLEM TÜRECİ KİMDİR?

Özlem Türeci (1967, Lastrup, Almanya), Alman biyomedikal bilimci ve iş insanı.

Kanser araştırmaları konusunda deneyimli bir araştırmacı olan Türeci, BioNTech adlı biyoteknoloji firmasının kurucularındandır ve baş tıbbi sorumlusudur. Kanser İmmünoterapi Derneği (CIMT) Başkanı olarak görev yapmakta ve Mainz Johannes Gutenberg Üniversitesi'nde dersler vermektedir. Almanya'nın Mainz şehrindeki Bireyselleştirilmiş Bağışıklık Müdahalesi Takımı'nın (Ci3) da kurucularındandır. Kurucularından olduğu Ganymed Pharmaceuticals adlı şirket, günümüzde Japon firması Astellas'ın alt şirketi olarak faaliyetlerini sürdürmektedir.

İstanbul göçmeni bir ailenin çocuğu olarak 1967 yılında Almanya'nın Lastrup kentinde doğdu. Rize, Fındıklı kökenli olan babası daha iyi kaynak gerekli] bir Katolik hastanesinde cerrah olarak çalışmaktaydı. Babasının çalıştığı hastanede hasta bakıcı rahibelere hayranlık duyan Türeci, çok kültürlü bir ortamda büyüdü. Bir röportajında kendisini "Prusya Türkü" olarak tanımlamıştır.

Türeci, lisans eğitimini Saarland Üniversitesi'nde tamamladı. 2001 yılında Mainz kentine taşındı. Mainz üniversitesi Hastanesi'nde modifiye edilmiş genetik kodlarla bağışıklık sistemini kansere karşı mücadele ettirmeyi hedefleyen çalışmalar yaptı. Çalışmalarını, Uğur Şahin ile birlikte 2001 yılında kurdukları ve Türkçe "ganimet" kelimesinden esinlenerek "Ganymed" adını verdikleri firmada sürdürdü. Kendisi gibi Türkiye göçmeni olan meslektaşı Uğur Şahin ile 2002'de evlendi. Çift, bağışıklık sisteminin, kanserli hücreleri vücuda giren bir virüs gibi algılaması ve onları ortadan kaldırması için birlikte çalışmayı sürdürdü.

Kansere karşı hassas antikor tedavilerine öncülük eden Ganymed 2016'da Japon ilaç şirketi Astellas'a satıldı. Şirketi 1.3 milyar euroya satışları o tarihe kadar Almanya'da tıp sektöründeki en yüksek meblağlı satış oldu. Bu satış Özlem Türeci-Uğur Şahin çiftini Almanya'daki en zenginler arasına soktu.

Türeci 2008 yılında eşi Uğur Şahin ve Avusturyalı immünolog, onkolog Christoph Huber ile birlikte BioNTech adlı firmayı kurdu. 2018 yılında şirketin baş tıbbi sorumlusu oldu. 2020 yılı itibarıyla 1300 çalışanı olanı şirket, başlangıçta immünoterapi kanser tedavileri üzerine çalışmalar yaptı. 2020'de COVID-19 pandemisi'nin ortaya çıkmasıyla şirket bir koronavirüs aşısı bulmaya yöneldi. Özlem Türeci, SARS-CoV-2'ye karşı geliştirilmek istenen aşı çalışmalarında öncü bir rol oynadı. Aşının geliştirilmesi konusunda BioNTech ile iş birliği yapan ABD ilaç şirketi Pfizer 9 Kasım 2020'de yaptığı açıklamada, üretilen COVID-19 aşısı (BNT162)'nın %90 başarı elde ettiğini duyurmuştur.

O yıl kayda değer bir etki yaratan kişileri "Yılın Kişisi" olarak seçen Londra merkezli ekonomi gazetesi Financial Times tarafından Özlem Türeci eşi Uğur Şahin ile birlikte koronavirüs aşısını bir yıldan kısa sürede geliştirmelerden ötürü 2020'de Yılın Kişisi seçildi.

Ödülleri

1995 Alman Hematoloji ve Onkoloji Derneği - Vincenz Czerny Ödülü

1997 Calogero Pagliarello Araştırma Ödülü

2005 Alman İmmünoloji Derneği - Georges Köhler Ödülü

2020 Axel Springer SE Onur Ödülü