Tarihte bugün 8 Ağustos: Emiliano Zapata'nın 140. doğum günü! Emiliano Zapata kimdir?

Emiliano Zapata, diktatörlükle yönetilen Meksika'da halkın hakkı olan toprakların eşit şekilde dağıtılması için başlattığı mücadele sonunda, kendini başkan ilan eden Carranza tarafından planlanan bir pusu sonucu öldürüldü. Emiliano Zapata hayatı, ölümü ve tarihte bugün neler oldu haberimizde…

EMİLİANO ZAPATA KİMDİR?

Emiliano Zapata, tam adıyla Emiliano Zapata Salazar 8 Ağustos 1879 tarihinde Anenecuilco, Morales, Meksika'da dünyaya geldi.1910'da başlayan Meksika Devrimi'nin lideri olarak bilinen Zapata, Gabriel Zapata ve Cleofas Salazar'ın on çocuğundan dokuzuncusudur. 17 yaşına geldiğinde babasını kaybetti ve ailesine bakmak zorunda kaldı. Bu dönemde Meksika, Porfirio Diaz tarafından diktatörlükle yönetiliyordu. Zapata'nın ailesi, yönetime boyun eğmedi. Zapata, köyde saygı gören ve sevilen biriydi. Bu durum onu, otuz yaşına geldiğinde yaşadığı köyün koruma komitesinin lideri yaptı. Bu göreve gelişinden bir yıl sonra da Meksika devrimi gerçekleşti.

MODERO İLE İTTİFAK KURARAK DİAZ YÖNETİMİNİ DEVİRDİ

Zapata, çiftçilerin hakları için mücadele vermeye başladı. Barışçıl yollarla toprakları köylülere yeniden paylaştırmak istese de konuyla ilgili yıllar süren çabalarının karşılığını bulamadı ve mücadelesini silahlanarak sürdürmeye karar verdi. 1910 yılında diktatör Porfirio Diaz iktidarı, Francisco I. Madero'nun adaylığıyla tehdit edilmeye başladı. Zapata, Modero ile gizli bir ittifak kurdu. Zapata, Morelos'ta kurduğu Ejército Libertador del Sur" un komutanlığını üstlendi. Mayıs 1911'de, Pancho Villa ve isyancı köylülerin desteği ile Diaz yönetimi yıkıldı.

İLK KEZ TOPRAK VE ÖZGÜRLÜK SLOGANLARINI KULLANDI

Francisco I. Madero'nun yönetiminde bazı yeni toprak reformları yapıldı ancak bu reformlar ve icraatlar Zapata tarafında yeterli görülmedi. İkili arasındaki ittifak 1911 yılında tamamen sona erdi. Bu ittifakın bitmesiyle Zapata, Meksika'nın en radikal reform planı olan "Plan de Ayala"yı yaptığı Puebla'daki dağlara yerleşti. İlk kez "toprak ve özgürlük" sloganını dile getirdi ancak onu anarşizm ile kurduğu ordunun komutanlarından biri olan, Otilio Montano Sanchez adlı bir öğretmen tanıştırdı. Zapata daha sonra "Zapatista"ları Madero'ya karşı olan devrimci bir grup olarak ilan etti. Kurduğu özgürlük ordusunu harekete geçirdi, eski bir Madero yanlısı olan Pascual Orozco ve Amerika sınırı yakınlarında yaşayan Emiliano Vazquez Gomez ile bir ittifak kurdu. Ordusunun silah ihtiyacını ise sınıra yakın yaşayan Gomez karşılıyordu. Modero durumu öğrenince Zapata'yı silahsızlanması konusunda uyardı. Ancak Zapata, insanların haklarının verilmesi durumunda silahsızlanabileceklerini bildirdi.

MADERO ÖLDÜRÜLDÜ VE ZAPATA'YA DESTEK ARTTI

1913 yılında Madero'nun, Victoriano Huerta tarafından öldürülmesiyle, Zapata'nın ordusuna olan destek daha da arttı ve kuzeyde Pancho Villa'nın önderliğindeki Villistas grubunun kurulmasına neden oldu. Huerta hapishanedeyken Zapata'nın büyük devrim planına karşı çıktı. Bu yaklaşımı Venustiano Carranza tarafından bertaraf edildi. Yeni yönetimi belirlemek için bir kongre toplandı. Zapata, katılımcıların hiçbiri seçilerek gelmediği için bu kongreye katılmayı reddetti, ancak incelenmesi ve değerlendirilmesi için "Plan de Ayala" kongreye gönderildi.

ZAPATA, CARRANZA TARAFINDAN ÖLDÜRÜLDÜ

Kendini başkan ilan eden Carranza, çeşitli planlarla ele geçirmeyi hedeflediği Zapata'yı uzlaşmak için çağırdığı görüşmede kurduğu pusuyla 10 Nisan 1919'da öldürdü. Zapata'nın ölümünden sonra dağılmaya başlayan Zapatista'ların birçoğu, sonraları orduda ve yönetimde yer aldı. Zapata, ölümünden sonra da, ülkesinin en önemli halk kahramanı olarak anılmaya devam etti.

TARİHTE BUGÜN

1588 - İspanyol Armada'nın, İngiltere'ye çıkarma amaçlı seferi yenilgiyle sonuçlandı.

1883 - Emiliano Zapata, Meksika'lı direnişçi dünyaya geldi.

1902 - Paul Dirac doğdu. İngiliz fizikçi, matematikçi ve kuantum fiziği dalının kurucusu.

1915 - Mustafa Kemal, Anafartalar Grup Komutanlığı'na atandı.

1925 - Amerika Birleşik Devletleri'nde siyah düşmanı Klu Klux Klan'ın ilk kongresi yapıldı.

1925 - Aliya İzzetbegoviç, Boşnak siyasetçi doğdu.

1928 - Edip Cansever, Türk şair doğdu.

1928 - İstanbul'da Taksim Cumhuriyet Anıtı açıldı. Açılışa 30 bini aşkın İstanbullu katıldı.

1933 - Küba'da genel grev.

1936 - Çolpan İlhan, Türk tiyatro ve sinema sanatçısı doğdu.

1937 - Dustin Hoffman, ABD'li sinema oyuncusu doğdu.

1937 - Japonya Pekin'i işgal etti.

1939 - 600 Yahudi mülteci taşıyan Parita gemisi İzmir Limanına geldi; Yahudilerin karaya çıkmalarına izin verilmedi.

1949 - Türkiye ve Yunanistan Avrupa Konseyi'ne kabul edildi.

1961 - Fakir Baykurt'un Onuncu Köy romanı yayımlandı.

1963 - ABD, İngiltere ve SSCB nükleer denemelerin durdurulması konusunda yaptıkları antlaşmayı Kremlin'de imzaladılar.

1964 - Kıbrıslı Rumlar 3 Türk köyünü işgal etti. Türk jetleri Kıbrıs Rum mevzilerini bombaladı. 2 Rum hücumbotu batırıldı. Bir Türk jet uçağı düştü, pilot Cengiz Topel öldü.

1971 - Abdullah Ercan, Türk futbolcu doğdu.

1974 - Galip Arcan, Tiyatro sanatçısı, oyun yazarı ve aktör öldü.

1974 - ABD Başkanı Richard M. Nixon, ''Watergate'' skandalının yarattığı kamuoyu baskısı sonucu istifa etti. Nixon, istifa eden ilk ABD Başkanı oldu. Başkanlık görevini yardımcısı Gerald Ford devraldı.

1975 - Ankara'da bakkallar yürüdü.

1980 - Kahramanmaraş katliamı davası sonuçlandı; 22 sanık ölüm cezasına çarptırıldı.

1981 - Türkiye'nin ilk turizm havaalanı olan Dalaman Havaalanı açıldı.

1981 - Roger Federer, İsviçre'li tenisçi doğdu.

1985 - Abdülkadir Bulut, Şair öldü.

1988 - Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı'nın İlaç Geliştirme ve Değerlendirme Komisyonu zakkum ekstresinin umutsuz kanser hastaları üzerinde denenmesini kabul etti.

1988 - Körfez'de İran - Irak ve Afrika'da Angola - Namibia arasındaki ateşkes sağlandı.

1991 - İzmir'de binlerce Metaş işçisi aileleriyle birlikte yürüdü En büyük demir-çelik fabrikalarından biri olan Metaş 16 aydır kapalıydı.

1992 - Çorlu'da bir fabrikada metan gazı sıkışması nedeniyle patlama oldu; 29 kişi öldü, 27'si ağır 86 kişi yaralandı.

1995 - Türk-İş hükümetle toplu pazarlıkta anlaşamadı. Türk-İş üyesi 600.000 kamu işçisi 1 günlük iş bırakma eylemi yaptı.

1996 - ''TV 8'' yayın hayatına başladı.

1997 - Eski Karayolları Genel Müdürü Atalay Coşkunoğlu tutuklandı. Coşkunoğlu haksız kazanç sağlama suçundan 3 yıl hapis cezası almıştı.

1998 - Yazar Bekir Yıldız öldü.

2000 - İspanya'da kısa adı ETA olan Bask Yurdu ve Özgürlüğü'nün komutanı Patxi Rementeria, hazırladığı bombanın elinde patlaması sonucu öldü.

2000 - Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, irticai ve bölücü faaliyetlere karıştığı öne sürülen devlet memurlarını tasfiye etmeye yönelik Kanun Hükmünde Kararnameyi "Hukuk devleti ilkesine aykırı" olduğu gerekçesiyle hükümete iade etti.

2000 - Kültür Bakanı İstemihan Talay İstanbul Devlet Opera ve Balesi Genel Müdürü Yekta Kara'yı görevden aldı.