Tarihte bugün 31 Temmuz: İstiklal Mahkemeleri Kanunu kabul edildi

İstiklal Mahkemeleri, İstiklal Mahkemeleri Kanunu ile ilk olarak 1920 yılında Kurtuluş Savaşı sürecinde ayaklanma çıkaranları, casus ve köstebekleri, milli mücadeleyi engelleyecek propaganda yapanları yargılamak için kuruldu. İstiklal Mahkemelerinde yargılananlar ve İstiklal Mahkemeleri Kanunu hakkında ayrıntılı bilgi haberimizde.

İSTİKLAL MAHKEMELERİ NEDİR?

İstiklal Mahkemeleri, 1920 yılında Kurtuluş Savaşı sırasında ayaklanma çıkaranları, yağmaya girişenleri, bozguncuları, orduya ait silah ve mühimmat çalanları, casus ve köstebekleri, asker kaçakları, milli mücadeleyi engelleme amacıyla propaganda yapanları yargılamak amacıyla özel kanunla kurulan mahkemelerdir.

Toplamda 3 dönemi bulunan bu özel mahkemelerin, Kurtuluş Savaşı döneminde görev yapanları birinci dönem olarak bilinir. Birinci dönem İstiklal Mahkemeleri dışında daha sonraları da dönemlerine göre farklı yükümlülükleri bulunan mahkemeler kuruldu. Sonradan kurulan mahkemeler "Devrim Mahkemesi" niteliğindedir.

Birinci dönem

18 Eylül 1920 ile 17 Şubat 1921 tarihleri arasında görev yaptı. İstiklâl mahkemeleri yasasının kabulünden sonra 7 mahkeme bölgesi saptandı. Bir ay sonra Diyarbakır''a da bir mahkeme kurulması kabul edilince sayı sekize yükseldi. Bu mahkeme bölgeleri: Ankara, Eskişehir, Konya, Isparta, Sivas, Kastamonu, Pozantı, Diyarbakır.

İkinci dönem

30 Temmuz 1921 tarihi ile 1923 Ekim ayı arasında çalıştı. İlk olarak 19 Ağustos 1921 tarihinde Kastamonu''da, 12 Ağustos 1921 tarihinde Konya''da, 17 ağustos 1921 Samsun, 22 Eylül 1921''de de Yozgat''ta kuruldu. İkinci istiklâl mahkemelerinde asker kaçakları, Kurtuluş Savaşında düşmana yardım edenler ve isyan çıkaranlar yargılandı.

Üçüncü dönem

1923 ile 1927 yılları arasında çalıştı. İsyanlarda ve olağanüstü hallerde kuruldu. 6 Nisan 1925 tarihinde Diyarbakır''da Şeyh Said İsyanı sonrasında Şark İstiklâl Mahkemesi kuruldu, bu mahkemeler hilafet ve saltanat yıkılmasına itiraz edenleri, kılık kıyafet ve şapka kanunu reddedenleri ve Cumhuriyetin ilanını eleştirenleri yargılamak için İstanbul ve Ankara''da oluşturuldu. Mustafa Kemal''e 14 Haziran 1926 tarihinde yapılması planlanan İzmir Suikastı''nın ardından önce İzmir''de, birkaç gün sonra ise Ankara''da kuruldu.

TARİHTE BUGÜN

1492 - Yahudilerin İspanya''dan kovulacağını gerekçeleriyle bildiren Elhamra Kararnamesi imzalanarak yürürlüğe girdi.

1560 - Piyale Paşa, Tunus''un Cerbe Adası''nı ele geçirdi.

1908 - II. Abdülhamit döneminde resmî bir göreve dönüşen hafiyelik resmen ortadan kaldırıldı.

1914 - Fransız Sosyalist Partisi''nin (1901) ve L''Humanité gazetesinin (1904) kurucusu, yazar, konuşmacı ve devlet adamı Jean Jaurés bir deli tarafından öldürüldü.

1921 - Yunan Kralı Konstantin Eskişehir''e geldi.

1922 - İstiklal Mahkemeleri kanunu TBMM''de kabul edildi.

1922 - Türkiye''nin ilk resmî spor teşkilatı, Türkiye İdman Cemiyetleri İttifakı kuruldu.

1932 - Keriman Halis, Belçika''da Dünya Güzellik Kraliçesi seçildi; Atatürk kendisine Ece soyadını verdi.

1932 - Almanya''da seçimlerde 230 milletvekilliği alan Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi (Naziler) birinci parti oldu. Sosyal demokratlar 133, komünistler 89 milletvekili çıkardılar.

1936 - İspanya''da General Franco''nun faşist güçleri Madrid''i kuşattı.

1944 - Küçük Prens adlı eseriyle ünlü, Fransız pilot ve yazar Antoine de Saint-Exupéry, Akdeniz semalarında F-5B ile keşif uçuşu sırasında kayboldu.

1949 - Veliefendi Hipodromu''nda seyirciler at yarışlarına hile karıştırıldığı iddiasıyla hakem kulesini ve tribünleri yaktı.

1952 - Türkiye''nin ilk sendikal konfederasyonu olan Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu (Türk-İş) kuruldu.

1959 - Türkiye, Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET) adaylığı için resmen başvurdu.

1959 - Bask Yurdu ve Özgürlüğü (ETA) örgütü kuruldu.

1962 - Paris''te "Türkiye''ye Yardım Kulübü" kuruldu. Dokuz ülkeli konsorsiyum Ortak Pazar ve Avrupa Yatırım Bankası ile işbirliği yapacak.

1964 - Amerika Birleşik Devletleri uydusu Ranger 7, Ay yüzeyinin yakından çekilmiş fotoğraflarını yolladı.

1965 - İngiliz televizyonunda sigara reklamları yasaklandı.

1966Chicago, New York ve Cleveland''da ırkçı gösterilere polis müdahale etti: 6 kişi öldü, 84 kişi de yaralandı.

1971 - Apollo 15 astronotları David Scott ve James Irwin, ay yüzeyinde 4 tekerlekli bir araçla gezdiler.

1973 - Delta havayollarına ait Douglas DC-9 tipi bir yolcu uçağı, Boston havalimanına inişi sırasında yoğun sis nedeniyle düştü: 89 kişi öldü.

1980 - ASELSAN, ilk Türk telsizini üretti.

1980 - Türkiye''nin Atina Büyükelçiliği İdari Ataşesi Galip Özmen, ASALA militanlarının silahlı saldırısında hayatını kaybetti.

1987 - Edmonton, Alberta''da meydana gelen kasırgada 27 kişi öldü.

1988 - Malezya''nın Butterworth kentinde bir feribot terminali çöktü: 32 kişi öldü, 1674 kişi yaralandı.

1992 - Tayland havayollarına ait Airbus A300 tipi bir yolcu uçağı Katmandu''nun dağlık bölgesinde düştü: 113 kişi öldü.

1996 - Gazetelerin promosyon faaliyetlerini, yalnızca kültürel ürünlerle kısıtlayan yasa kabul edildi.

1996 - Gheorghe Hagi, Galatasaray SK ile 3 yıllık sözleşme imzaladı.

1997 - İş adamı yazar Feyyaz Tokar 66 yaşında İstanbul''da öldü.

1998 - Dünya Gençleri''nin Bergama Buluşması gerçekleşti ; 25 ülkeden yaklaşık 2 bin genç bir araya geldi.

2000 - Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer , 9 Eylül Üniversitesi Rektörlüğü''ne Emin Atıcı''yı atadı. Atıcı Yüksek Öğrenim Kurulu listesinde üçüncü sıradaydı.

2015 - ABD Dışişleri Bakanlığı, Suudi Arabistan''a yaklaşık 5,4 milyar dolar değerinde balistik füze satışı için onay verdi.

2016 - Milli Savunma Bakanlığı bünyesinden Milli Savunma Üniversitesi kuruldu.

2016 - Milli güvenliğe tehdit oluşturduğu tespit edilen, FETÖ aidiyeti, iltisakı veya irtibatı bulunan bin 389 askeri personel, kanun hükmünde kararnameyle TSK''dan ihraç edildi.

2017 - Diyanet İşleri Başkanı Mehmet Görmez, emekliye ayrıldı.